Quyết liệt chống khai thác thủy sản bất hợp pháp

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Bến Đá tặng cờ Tổ quốc cho ngư dân. Ảnh: Đơn vị cung cấp

Tuyên truyền sâu, nâng cao ý thức cho ngư dân

Những tháng cuối năm 2025, ở các phường và xã ven biển như Tam Thắng, Long Hải, An Thới Đông..., hoạt động tuyên truyền chống khai thác IUU (do các đồn, trạm Biên phòng tổ chức) diễn ra liên tục, đa dạng về hình thức. “Cà phê sáng cùng ngư dân”, các buổi đối thoại tại bến cá, hội nghị tuyên truyền ngắn gọn, thực tế, dễ hiểu đã giúp bà con tiếp cận trực tiếp các quy định của EC và pháp luật Việt Nam.

Tại phường Tam Thắng, nơi có 70 tàu cá, 95,7% tàu đã đủ điều kiện xuất bến, hồ sơ đăng kiểm-đăng ký được BĐBP hướng dẫn sát sao, giúp ngư dân thuận lợi hơn trong thực hiện thủ tục. Ở Long Hải, 100% tàu có chiều dài từ 15m trở lên ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài, góp phần giảm mạnh tình trạng vượt ranh giới.

TP Hồ Chí Minh hiện quản lý 4.638 tàu cá, trong đó, 2.317 tàu khai thác vùng khơi; hơn 98% tàu có chiều dài trên 15m đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS). Công tác số hóa quản lý được đẩy mạnh: dữ liệu tàu cá được đồng bộ trên VNFishbase, theo dõi hành trình qua hệ thống VMS 24/7, kết nối với cơ sở dữ liệu định danh VNeID để dễ dàng xác minh chủ tàu, thuyền viên.

Chỉ tính riêng từ tháng 1/2025 đến nay, các đồn, trạm, tổ công tác Biên phòng TP đã kết hợp tuyên truyền cho 38.707 lượt tàu cá xuất, nhập bến/240.031 lượt thuyền viên và cho 15.450 lượt tàu hàng, tàu khách/480.650 lượt thuyền viên, 590.023 lượt hành khách xuất, nhập quá cảnh hoặc chuyển cảng qua các cửa khẩu cảng biển. Cấp phát gần 70.000 tờ gấp tuyên truyền; photocopy 750 bộ tài liệu hỏi đáp; 49.000 tờ rơi, tờ gấp tuyên truyền Luật Biên phòng Việt Nam cho các đối tượng trên địa bàn biên giới biển, đảo, cửa khẩu cảng...

Theo Đại tá Đỗ Vĩnh Thăng, Chính ủy Ban Chỉ huy BĐBP TP Hồ Chí Minh, đến nay, đơn vị đã kết hợp tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức khác nhau được gần 700 buổi/50.000 lượt người nghe, cấp phát gần 10.000 tờ rơi tuyên truyền chống khai thác IUU; tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh của địa phương khoảng 700 lượt giờ.

Xử lý nghiêm vi phạm IUU

Song song với việc tuyên truyền, TP Hồ Chí Minh đã triển khai hàng loạt biện pháp mạnh để ngăn chặn tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Trong đó, vụ việc liên quan ông Lê Văn Hỡi, Lê Văn Âu là minh chứng rõ rệt cho quan điểm “không có vùng cấm” trong xử lý vi phạm IUU.

Cán bộ, chiến sĩ BĐBP TP Hồ Chí Minh tặng áo phao cho ngư dân. Ảnh: Phương Vy

Theo đó, ngày 13/11, Tòa án nhân dân TP Hồ Chí Minh cơ sở 1 tổ chức xét xử sơ thẩm các đối tượng Lê Văn Âu (sinh năm 1982), Lê Văn Hỡi (sinh năm 1976) về hành vi “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép”. Theo cáo trạng, ngày 3/4/2025, hai tàu cá BV 93169TS và BV 93269TS do ông Hỡi điều hành đã rời cảng Tân Phước (Long Hải). Trong quá trình di chuyển, các tàu tắt VMS và AIS, sau đó lặng lẽ vượt ranh giới sang vùng biển nước ngoài khai thác trái phép. Một tàu bị bắt giữ ngày 12/5; tàu còn lại chạy thoát về Việt Nam.

Ngày 28/10, Cơ quan an ninh điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã khởi tố vụ án, bắt tạm giam ông Lê Văn Hỡi, đồng thời khởi tố ông Lê Văn Âu theo Điều 348 Bộ luật Hình sự (tổ chức, môi giới cho người khác xuất, nhập cảnh trái phép). Căn cứ vào hồ sơ vụ án và diễn biến tại phiên tòa, Hội đồng xét xử nhận định, hành vi của các bị cáo đã vi phạm Luật Thủy sản năm 2017, đồng thời đủ yếu tố cấu thành tội "Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép". Vì vậy, đã tuyên phạt Lê Văn Hỡi 6 năm tù, Lê Văn Âu 9 tháng tù về tội danh trên; tịch thu 1 tàu cá cùng toàn bộ thiết bị điện tử trên 2 tàu cá.

Trước đó, TP Hồ Chí Minh đã khởi tố 5 vụ án, 6 bị can liên quan đến các hành vi vi phạm IUU, trong đó có một số vụ được xét xử lưu động ngay tại địa bàn để tăng tính răn đe. Đặc biệt, các trường hợp cố tình tắt thiết bị VMS, sửa đổi nhật ký khai thác hoặc khai thác sai vùng đều bị lập hồ sơ chuyển xử lý hình sự khi đủ căn cứ. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt, số tàu TP Hồ Chí Minh bị nước ngoài bắt giữ giảm mạnh.

Thể hiện rõ nét vai trò nòng cốt trên tuyến biển

Theo báo cáo của BĐBP TP Hồ Chí Minh, từ ngày 20/5/2019 đến 31/10/2025, đơn vị đã triển khai thực hiện 26 kế hoạch chuyên đề và 21 kế hoạch cao điểm tuần tra, kiểm soát, xử lý tàu cá vi phạm IUU. Hiện, đơn vị đang điều động 2 kíp tàu/9 cán bộ và 9 ca nô/27 cán bộ tổ chức chốt chặn tại cửa biển Lộc An, cửa biển Cửa Lấp, khu vực Hưng Thái-Cầu Cỏ May, Sao Mai-Bến Đình, khu vực Cần Giờ để ngăn chặn, xử lý các tàu cá vượt trạm Biên phòng ra biển hoạt động trái phép.

Cán bộ Đồn Biên phòng Bến Đá phối hợp gắn biển “Tàu cá không đủ điều kiện hoạt động” đối với các tàu cá trên địa bàn. Ảnh: Đơn vị cung cấp

Cùng với đó là tuần tra, kiểm soát, xử lý các tàu cá hoạt động trên biển, kiểm soát chặt chẽ từ trong bờ ra đến ngoài biển. Năm 2024, đơn vị thành lập 5 đoàn công tác do đồng chí Chỉ huy trưởng làm Trưởng đoàn đã trực tiếp làm việc với BĐBP tỉnh, thành phố: Nam Định, Đà Nẵng, Bình Thuận, Trà Vinh, Bến Tre, Tiền Giang để trao đổi kinh nghiệm trong công tác quản lý, kiểm soát tàu cá, đồng thời, phối hợp triển khai các biện pháp xác minh, điều tra, xử lý các tàu cá vi phạm khai thác IUU.

Tính đến ngày 31/10/2025, BĐBP TP đã điều tra, xử lý dứt điểm 100% các trường hợp vi phạm theo chỉ đạo của Bộ Tư lệnh BĐBP và UBND TP Hồ Chí Minh. Với sự vào cuộc quyết liệt, quyết tâm của chính quyền địa phương và các lực lượng (Hải quân, Cảnh sát biển, Biên phòng, Công an, Sở Nông nghiệp và Môi trường), tình trạng tàu cá vi phạm khai thác IUU giảm rõ rệt (năm 2020: 23 tàu; năm 2021: 5 tàu; năm 2022: 8 tàu; năm 2023: 2 tàu; năm 2024 và từ đầu năm 2025 đến nay, không có tàu cá nào bị nước ngoài bắt giữ).

Những nỗ lực từ công tác tuyên truyền, kiểm tra đến xử lý nghiêm minh cho thấy TP Hồ Chí Minh đang quyết liệt thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU, góp phần quan trọng vào mục tiêu gỡ “thẻ vàng” của EC. Khi mỗi ngư dân hiểu luật, mỗi con tàu được quản lý minh bạch và BĐBP cùng các cơ quan chức năng kiên trì bám biển, bám dân, thì việc vi phạm IUU sẽ giảm rõ rệt. Với những nỗ lực đó của cả hệ thống chính trị, thành phố mang tên Bác đang khẳng định vai trò của mình trong xây dựng nghề cá có trách nhiệm, hiện đại và bền vững; đồng thời, bảo vệ uy tín của thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Phương Vy