Quy trình thu gom, vận chuyển phải thay đổi vì chỉ tiếp nhận rác về đêm

Để thực hiện việc này, các sở ngành, đơn vị, địa phương liên quan phải thực hiện một loạt giải pháp nhằm đảm bảo quá trình thu gom, vận chuyển rác thải đến nơi xử lý không bị gián đoạn do thay đổi thời gian tiếp nhận rác vào bãi xử lý.

Bãi chôn lấp rác Đa Phước.

Vì sao thay đổi quy trình thu gom, vận chuyển rác?

Theo chỉ đạo của Phó Chủ tịch Bùi Minh Thạnh, các BQL dự án đầu tư xây dựng khu vực, Trung tâm Phát triển hạ tầng kỹ thuật Thủ Đức khẩn trương, chủ động tổ chức, phối hợp với UBND các phường, xã, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố, Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích các địa bàn, HTX vận tải công nông và các đơn vị trúng thầu thực hiện công tác thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt trên địa bàn phù hợp với thông báo thời gian tiếp nhận chất thải rắn sinh hoạt tại bãi chôn lấp Đa Phước.

Kiểm tra, giám sát, nghiệm thu và thanh toán việc cung ứng dịch vụ theo quy định. Trong quá trình thực hiện, nếu có các thay đổi liên quan đến kinh phí vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt, các đơn vị báo về Sở NNMT tổng hợp, báo cáo UBND thành phố xem xét, hướng dẫn thực hiện.

UBND 79 phường, xã có khối lượng chất thải rắn sinh hoạt được điều phối về bãi chôn lấp Đa Phước theo văn bản ngày 4/2/2025 của Sở NNMT phối hợp và hỗ trợ BQL dự án đầu tư xây dựng khu vực, Trung tâm phát triển hạ tầng kỹ thuật Thủ Đức và các đơn vị thu gom, vận chuyển… nhằm tổ chức thực hiện thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt đảm bảo vệ sinh môi trường theo thời gian điều chỉnh nêu trên, không để xảy ra tình trạng ùn ứ, tồn đọng rác thải và đảm bảo an ninh chất thải trên địa bàn.

Các cơ quan, đơn vị, địa phương được yêu cầu khẩn trương, nhanh chóng sắp xếp ổn định quy trình, hệ thống thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn; đảm bảo cung ứng dịch vụ vệ sinh môi trường trên địa bàn được liên tục.

Đối với Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố, Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích các khu vực, HTX vận tải công nông và các đơn vị trúng thầu cung ứng dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải, vận hành trạm trung chuyển trên địa bàn, lãnh đạo thành phố yêu cầu bố trí phương tiện vận chuyển, nhân sự và các điều kiện cần thiết khác để đảm bảo công tác vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn được liên tục, kịp thời, không gây ùn ứ, ứ đọng chất thải rắn sinh hoạt tại các điểm hẹn, trạm trung chuyển, đảm bảo vệ sinh môi trường và an ninh chất thải trên địa bàn.

BQL các khu liên hợp xử lý chất thải thành phố được giao trách nhiệm phối hợp các đơn vị có liên quan triển khai thực hiện điều phối khối lượng rác thải sinh hoạt từ các địa bàn quản lý của UBND phường, xã về các cơ sở xử lý chất thải trên địa bàn thành phố theo điều phối ngày 4/2/2025 của Sở NNMT và theo thời gian điều chỉnh của Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS) - chủ bãi rác Đa Phước.

Sở Xây dựng có trách nhiệm chỉ đạo BQL dự án đầu tư xây dựng khu vực, Trung tâm phát triển hạ tầng kỹ thuật Thủ Đức trong quá trình tổ chức thực hiện; đồng thời xác nhận khoảng cách vận chuyển phát sinh làm cơ sở thanh toán cho các đơn vị. Sở Tài chính có trách nhiệm tham mưu UBND thành phố việc bố trí kinh phí vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt cho các đơn vị bị ảnh hưởng bởi việc điều chỉnh thời gian tiếp nhận rác thải tại bãi chôn lấp Đa Phước của Công ty VWS.

Lãnh đạo thành phố yêu cầu, trong quá trình triển khai, BQL các khu liên hợp xử lý chất thải thành phố, BQL dự án đầu tư xây dựng khu vực, Trung tâm phát triển hạ tầng kỹ thuật Thủ Đức và UBND các phường, xã tổ chức giám sát chặt chẽ công tác thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt về bãi chôn lấp Đa Phước.

Càng ưu ái càng thiệt hại

Trước đó, đề nghị thành phố chấp thuận về việc thay đổi thời gian tiếp nhận rác thải tại bãi rác Đa Phước vào ngày 29/9, Phó Giám đốc Sở NNMT Nguyễn Hồng Nguyên đã thông tin: Thực hiện chỉ đạo ngày 24/1/2025 của UBND thành phố về phương án điều phối công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt để đảm bảo an ninh chất thải trên địa bàn, Sở NNMT đã có văn bản gửi các đơn vị để triển khai thực hiện.

Tuy nhiên, theo đại diện Sở NNMT, trong quá trình thực hiện, Công ty VWS thông báo điều chỉnh thời gian tiếp nhận chất thải rắn sinh hoạt tại bãi chôn lấp Đa Phước từ 24/24h thành từ 18h đến 6h sáng hôm sau. Đối với nội dung này, UBND thành phố và Sở NNMT đã có các văn bản gửi Công ty VWS đề nghị tạm thời giữ nguyên hoạt động giờ tiếp nhận rác sinh hoạt đã và đang thực hiện cho đến khi thành phố tổng rà soát, sắp xếp lại quy trình thu gom, vận chuyển để đảm bảo an ninh chất thải do TP Hồ Chí Minh mới sáp nhập và thành lập chính quyền địa phương 2 cấp.

Ngày 15/8 vừa qua, Công ty VWS có văn bản gửi UBND thành phố và Sở NNMT thông báo từ ngày 1/12 khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước sẽ chính thức chỉ tiếp nhận rác thải trong khoảng thời gian trên.

Về tranh chấp giữa 2 bên, theo Phó Giám đốc Sở NNMT Nguyễn Hồng Nguyên, hiện thành phố và Công ty VWS đang tiến hành đàm phán, hòa giải tại Trung tâm hòa giải Việt Nam và giải quyết khiếu kiện tại Trung tâm trọng tài quốc tế Singapore.

Do đó, để chuẩn bị cho việc điều chỉnh thời gian tiếp nhận theo đề nghị của Công ty VWS nhằm đảm bảo không xảy ra các vấn đề làm ảnh hưởng đến việc đàm phán và vụ kiện nêu trên, ngay trong ngày 15/8 Sở NNMT đã có văn bản gửi đến các đơn vị để chuẩn bị triển khai thực hiện. Do việc triển khai này có tác động đến hoạt động xã hội và cần đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ các công đoạn từ thu gom tại nguồn, trung chuyển, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn UBND 79 phường, xã thuộc khu vực TP Hồ Chí Minh cũ, Sở NNMT đã đề nghị UBND thành phố chấp thuận việc chỉ tiếp nhận rác về đêm tại bãi rác Đa Phước.

Như vậy, dù đã được ký hợp đồng giao nhận và xử lý rác thải với giá 16,4 USD/tấn vào năm 2006, mức giá được cơ quan chức năng xác định là không có cơ sở, cao hơn giá xử lý rác thải sinh hoạt của các doanh nghiệp khác vào thời điểm đó. Nhưng mức giá này không cố định, mà còn tăng 3%/năm do "trượt giá" nên đến nay giá "chôn lấp rác hợp vệ sinh" tại đây đã tăng lên khá cao. Đã vậy, doanh nghiệp này còn được thành phố trả trước 9 triệu USD để làm hạ tầng bãi rác thời điểm mới bắt tay vào đầu tư. Thế nhưng trong quá trình vận hành bãi rác này, VWS vẫn nhiều lần đưa ra "điều kiện" với thành phố.

Trả lời Báo CAND vào ngày 6/2 vừa qua, bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó Giám đốc Sở TNMT (trước khi sáp nhập) đã khẳng định: Theo hợp đồng giữa Sở TNMT trước đây với Công ty VWS, tổng công suất xử lý là 24 triệu tấn, hiện bãi chôn lấp rác thải Đa Phước đã vượt ngoài công suất này do tốc độ phát sinh rác thải trên địa bàn gia tăng. Công suất đã ký với VWS đã hết và dù phải trả tiền xử lý rác cao, thì những năm qua TP Hồ Chí Minh đã không có phương án dự phòng khả thi, lượng rác thải sinh hoạt hằng ngày vẫn hầu như được dồn về bãi rác Đa Phước.

Như Báo CAND đã thông tin, trong văn bản gửi Sở KHĐT cũ và Công ty VWS vào ngày 21/1/2015, lãnh đạo UBND thành phố đã nói rõ, theo Giấy phép điều chỉnh chứng nhận đầu tư được UBND TP Hồ Chí Minh cấp cho chủ bãi rác Đa Phước, thì bãi rác này chỉ có 1 bãi chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh công suất 2.500 - 3.000 tấn/ngày; 1 nhà máy sản xuất compost công suất 100 tấn/ngày và 1 nhà máy phân loại, tái chế rác công suất 500 tấn/ngày.

Với quy mô như vậy, thời điểm đó lượng rác thải được giao cho Công ty VWS chôn lấp hợp vệ sinh tại bãi rác Đa Phước đã chiếm gần một nửa lượng rác thải hằng ngày trên địa bàn. Tuy vậy, VWS vẫn tiếp tục yêu cầu được nâng công suất chôn lấp rác thải lên 10.000 tấn/ngày và xử lý toàn bộ lượng chất thải tại thành phố.

Đề nghị này dù được một số sở, ngành ủng hộ nhưng UBND thành phố đã yêu cầu Công ty VWS thực hiện đúng phạm vi và mục tiêu kinh doanh trên, không được chôn lấp chất thải rắn vượt quá công suất 3.000 tấn/ngày. Thời điểm đó UBND thành phố cũng xác định, với công suất xử lý chiếm 45% lượng rác thải trên địa bàn, chủ đầu tư bãi rác Đa Phước đã ở vị trí thống lĩnh thị trường xử lý rác thải, vi phạm Luật Cạnh tranh.

Nếu tiếp tục "dẹp" bãi rác Phước Hiệp ở Củ Chi, dồn thêm 2.000 tấn rác thải về Đa Phước xử lý, hằng ngày chủ bãi rác Đa Phước sẽ được xử lý 5.000 tấn trong tổng số 6.700 tấn rác thải hàng ngày trên địa bàn. Với công suất như vậy, chủ bãi rác Đa Phước sẽ tiếp tục được hỗ trợ để giữ vị trí độc quyền xử lý rác với khối lượng chiếm đến 75%.

Từ 10 năm trước, lãnh đạo UBND thành phố cũng đã xác định, VWS đã không xây dựng nhà máy phân loại, thu gom nguyên liệu tái chế và tái sử dụng với công suất 2.500 - 3.000 tấn/ngày theo quy định trong Giấy phép xử lý được cấp từ tháng 12/2005. VWS chỉ vận hành bãi chôn lấp rác với công suất tương tự.

Tuy nhiên, chủ bãi rác Đa Phước vẫn được ngân sách chi trả phí xử lý cao hơn các doanh nghiệp cùng xử lý chôn lấp khác đến 3 USD/tấn; tổng số tiền chênh lệch TP Hồ Chí Minh phải trả thêm cho chủ bãi rác đa phước là 3 triệu USD/năm. Từ đó UBND thành phố cho rằng, nếu tiếp tục tăng công suất xử lý cho chủ bãi rác Đa Phước có thể dẫn đến việc VWS thực hiện hành vi thống lĩnh thị trường để áp đặt về giá.

Với mức giá xử lý đã cao hơn các doanh nghiệp khác, thành phố sẽ phải trả thêm cho VWS khoảng 10 triệu USD/năm khi công suất tiếp nhận, chôn lấp rác thải của bãi rác Đa Phước được nâng lên 10.000 tấn/ngày. Được hưởng nhiều ưu ái, nhưng nay với sự thừa nhận hai bên đang giải quyết tranh chấp tại trọng tài quốc tế và thiệt hại của thành phố sẽ chưa dừng lại.

Bảo Sơn