Quy hoạch - nền tảng để các xã mới phát triển

Đường giao thông khang trang tại xã Bình Minh. Ảnh: Đỗ Phong

Yêu cầu tất yếu

Trong điều kiện phát triển mới, quy hoạch xã là nền tảng để đưa mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào thực chất, tạo sự đồng bộ từ cơ sở đến thành phố. Đặc biệt, trong điều kiện Hà Nội bước vào giai đoạn phát triển nhanh với nhiều dự án hạ tầng chiến lược như: Đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội, đường Vành đai 3,5, các tuyến cao tốc kết nối vùng, nếu quy hoạch cấp xã không kịp điều chỉnh, sẽ tạo ra khoảng trống trong quản lý, làm lãng phí nguồn lực, cản trở sự phát triển đồng bộ. Vì vậy, các xã xác định rõ, quy hoạch không chỉ là yêu cầu khách quan của đô thị hóa, mà còn là phương thức để khai thác tiềm năng, sắp xếp lại không gian phát triển, tổ chức nguồn lực một cách khoa học.

Chủ tịch UBND xã Đông Anh Nguyễn Văn Thiềng cho biết, trước thời điểm thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, những xã tiền thân của Đông Anh đều được đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, diện mạo nông thôn đổi thay rõ nét. Tuy nhiên, hạ tầng vẫn thiếu đồng bộ, áp lực đô thị hóa lớn. Điều chỉnh quy hoạch là điều kiện tiên quyết để Đông Anh phát huy vị trí cửa ngõ Thủ đô, bảo đảm phát triển hài hòa, hiện đại, bền vững...

Với xã Đại Xuyên, quy hoạch trước đây tập trung cho nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lúa hàng hóa và chăn nuôi. Nay, với yêu cầu mới, xã chủ trương tái cơ cấu kinh tế, mở rộng không gian phát triển công nghiệp - dịch vụ, gắn quy hoạch sản xuất với phát triển hạ tầng giao thông, thương mại. Theo Bí thư Đảng ủy xã Đại Xuyên Nguyễn Mạnh Huy, chỉ khi có quy hoạch đồng bộ mới tạo động lực để công nghiệp sạch, dịch vụ thương mại phát triển, đưa nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trở thành mũi nhọn...

Quy hoạch cũng được Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Dân Hòa nhiệm kỳ 2025-2030 coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Chủ tịch UBND xã Nguyễn Hữu Bình nhấn mạnh, mục tiêu xã hướng tới là nâng cao chất lượng hạ tầng, xây dựng nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu. Nếu không điều chỉnh quy hoạch, sẽ không thể bố trí quỹ đất cho phát triển công nghiệp sạch, tạo không gian cho dịch vụ và hạ tầng xã hội. Quy hoạch chính là chìa khóa để Dân Hòa bứt phá...

Đặc biệt, ở những xã mới như Thiên Lộc, quy hoạch còn mang ý nghĩa định hình ngay từ đầu con đường phát triển. Chủ tịch UBND xã Thiên Lộc Nguyễn Hữu Dũng nhấn mạnh: Chỉ khi lập quy hoạch tổng thể gắn kết với quy hoạch thành phố, xã mới có thể phát huy lợi thế và tránh lặp lại những bất cập trước đây.

Quy hoạch gắn với thế mạnh địa phương

Bên cạnh định hướng cụ thể, điều đáng chú ý là tư duy quy hoạch của các xã chuyển biến rõ rệt. Thay vì đáp ứng nhu cầu dân sinh trước mắt, các địa phương đã tính đến tầm nhìn dài hạn, đặt trong mối liên hệ với quy hoạch vùng và thành phố, đặc biệt là quy hoạch hạ tầng giao thông. Hiện, quy hoạch giao thông đối với các xã không chỉ giải quyết chuyện đi lại, mà còn mở ra không gian phát triển kinh tế, hình thành các cực tăng trưởng mới. Quy hoạch không gian đô thị không dừng ở việc bố trí dân cư, mà hướng tới xây dựng trung tâm dịch vụ, thương mại, văn hóa, giáo dục, y tế - những trụ cột của đời sống đô thị hiện đại.

Trong định hướng quy hoạch giao thông, có thể thấy rõ sự hòa nhập của cấp xã vào tổng thể quy hoạch chung. Đông Anh đang triển khai mở rộng tuyến trục liên xã dài 7,5km, kết nối trực tiếp với đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội. Chủ tịch UBND xã Đông Anh Nguyễn Văn Thiềng cho rằng, đây không chỉ là giải pháp giải quyết nhu cầu đi lại, mà còn là bước đi chiến lược để Đông Anh trở thành điểm trung chuyển giữa trung tâm Thủ đô và vùng Bắc sông Hồng, phát huy vai trò cửa ngõ của Hà Nội. Xã Đại Xuyên cũng đang chủ động gắn quy hoạch của mình với trục quốc lộ 1A. Việc bố trí 40ha đất ven quốc lộ để phát triển công nghiệp sạch, đồng thời tổ chức lại 50ha sản xuất nông nghiệp công nghệ cao... sẽ tạo chuỗi sản xuất - chế biến - dịch vụ liên hoàn, phù hợp định hướng xây dựng khu Nam Hà Nội thành cực phát triển công nghiệp và dịch vụ.

Song hành phát triển hạ tầng giao thông, nhiều xã chú trọng quy hoạch không gian đô thị và dịch vụ để đón đầu quá trình đô thị hóa, đồng thời cụ thể hóa chiến lược xây dựng các đô thị vệ tinh, trung tâm dịch vụ mới theo Quy hoạch Thủ đô Hà Nội. Đơn cử như Thiên Lộc đã chủ động lập quy hoạch 1/2000 toàn xã, tập trung xây dựng trung tâm dịch vụ - thương mại quy mô 20ha gắn với chợ đầu mối nông sản và hai khu dân cư mới (khoảng 35ha, có hạ tầng đồng bộ). Ngay từ những bước đi đầu tiên, Thiên Lộc đã đặt trong phân khu đô thị vùng ven, gắn phát triển thương mại - dịch vụ với định hướng chung của thành phố.

Ở góc độ thành phố, định hướng quy hoạch xã mới còn có ý nghĩa tạo “cú hích” cho khu vực ngoại thành. Khi từng xã được đầu tư đồng bộ, kết nối liên thông... sẽ hình thành mạng lưới phát triển đa trung tâm, giảm áp lực cho khu vực nội đô, đồng thời tạo không gian mới cho công nghiệp, dịch vụ, thương mại và đô thị xanh. Đây chính là bước cụ thể hóa tầm nhìn, góp phần đưa Hà Nội trở thành đô thị hiện đại, có bản sắc, phát triển bền vững.

Đỗ Minh