Quy định về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô từ 1/1/2026, những loại ô tô nào phải trang bị?

Từ 1/1/2026, không sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em khi ngồi ô tô sẽ bị phạt?

Tại Điều 10 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định quy tắc chung khi tham gia giao thông đường bộ, trong đó quy định khi chở trẻ em dưới 10 tuổi.

Khoản 3 Điều 10 nêu rõ: Khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét trên xe ô tô không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em.

Nghị định 168/2024/NĐ-CP cũng quy định phạt tiền từ 800.000 - 1.000.000 đồng đối với hành vi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35m trên ô tô ngồi cùng hàng ghế với người lái xe (trừ loại ô tô chỉ có một hàng ghế) hoặc không sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em theo quy định.

Theo các quy định nêu trên, trường hợp cho trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,3m ngồi hàng ghế trước ô tô có thể bị phạt từ 800.000 – 1.000.000 đồng.

Quy định này có hiệu lực từ 1/1/2026 (khoản 2 Điều 53 Nghị định 168/2024/NĐ-CP).

Từ 1/1/2026, không sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em khi ngồi ô tô sẽ bị phạt theo quy định. Ảnh minh họa: TL

Nguyên nhân không nên để trẻ dưới 10 tuổi ngồi hàng ghế trước ô tô

Trên VietnamNet, PGS.TS. Phạm Việt Cường (Trung tâm nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương - Đại học Y tế Công cộng) cho biết, không nên để trẻ dưới 10 tuổi ngồi hàng ghế trước ô tô vì đây là vị trí chịu nhiều lực tác động hơn khi xảy ra va chạm. Cụ thể, trẻ dễ văng ra ngoài xe trong các trường hợp không cài dây an toàn.

Ô tô hiện đại trang bị túi khí được thiết kế để bảo vệ người lớn trong trường hợp va chạm. Tuy nhiên, túi khí bung ra với tốc độ và lực cực mạnh (có thể lên đến gần 300km/h) để bảo vệ người lớn trong trường hợp va chạm, lực tác động mạnh này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng cho trẻ em, những người có thân hình nhỏ bé và yếu hơn.

Ngoài ra, túi khí bung ra ở ghế trước có thể va vào đầu hoặc cổ của trẻ, gây ra những thương tích nghiêm trọng hoặc thậm chí tử vong.

Thứ hai, dây an toàn ở ghế trước không phù hợp cho trẻ nhỏ. Bởi, trẻ em thường có kích thước cơ thể không phù hợp với dây an toàn dành cho người lớn. Ở ghế trước, trẻ em được thắt dây an toàn dành cho người lớn có thể bị đẩy quá gần bảng điều khiển nơi túi khí bung ra. Điều này làm tăng nguy cơ túi khí va trực tiếp vào trẻ.

Do đó, các chuyên gia đánh giá cao việc bắt buộc phải trang bị thiết bị an toàn cho trẻ em.

PGS.TS Phạm Việt Cường cho biết thêm, ghế sau là vị trí ngồi an toàn nhất cho trẻ em, giảm nguy cơ bị thương so với để trẻ ngồi ở vị trí cùng hàng ghế với người lái xe (vị trí nguy hiểm nhất trên ô tô).

Vì sao lái xe phải sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em?

Trên trang tin Ủy ban ATGT Quốc gia, ông Dương Kim Tuấn (Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương Đại học Y tế công cộng) nhấn mạnh: "Hiện nay cơ quan chức năng đã ban hành tiêu chuẩn thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô tại Việt Nam, đây chính là căn cứ quan trọng để các tổ chức tham khảo trong quá trình, sản xuất phân phối. Với người dân, thì cũng giống như mũ bảo hiểm, cần sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em đạt chuẩn".

Theo ông Tuấn, bất cứ thiết bị an toàn nào đều có thể áp dụng đối với cả xe mới và xe cũ. Xe cũ chỉ cần dùng dây bảo hiểm cố định ghế trẻ em là có thể sử dụng, tất nhiên việc lắp đặt cần phải theo hướng dẫn của nhà sản xuất thiết bị. Bài học tại Malaysia vào giai đoạn đầu cho thấy trong 5.000 trường hợp có tới 95% lắp đặt thiết bị chưa đúng, bởi vậy tác dụng bảo vệ của thiết bị an toàn sẽ hạn chế thậm chí không phát được tính năng vốn có. Chính bởi vậy việc đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, lắp đặt đúng thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô sẽ là một nội dung cần được tuyên truyền rộng rãi trong thời gian tới.

PGS.TS Phạm Việt Cường Giám đốc trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, Trường Đại học Y tế Công Cộng cho hay, đề xuất sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em nhận được phản ứng rất tích cực của cộng đồng, mạng xã hội và trên các phương tiện thông tin đại chúng. Hiện nay mặc dù chưa tới thời điểm thực thi nhưng một số người dân đã tự động áp dụng. Trong một số cuộc thăm dò dư luận rộng rãi trên toàn quốc, tỷ lệ ủng hộ đề xuất lên tới 85%.

Trong khi đó, ông Trần Hữu Minh (Chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia) cũng nhận định, theo quy định hiện nay tất cả các chuyến đi bằng ô tô có trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét đều cần thực hiện đúng quy định.

Tuy nhiên thực tế nên tập trung triển khai quy định với xe con cá nhân trước, vì đây là loại xe có thể di chuyển ở tốc độ cao trên cao tốc (tốc độ tối đa 120 km/h), tần suất trẻ em sử dụng cao (xe gia đình) và bố mẹ người giám hộ luôn biết trước được nhu cầu này.

Với vận tải công cộng, xe kinh doanh vận tải: nên có lộ trình dài để có thể chuẩn bị hoặc có quy định riêng vì vận tải công cộng có tốc độ thấp, hoạt động trong đô thị; phương tiện vận tải công cộng thường có có tiêu chuẩn an toàn cao hơn; cuối cùng là sự khó khăn trong đáp ứng nhu cầu ngẫu nhiên chở trẻ em trong vận tải công cộng và kinh doanh vận tải. Có thể quy định xe chở học sinh mầm non và tiểu học cần có dây bảo hiểm chuyên dụng thiết kế phù hợp với lứa tuổi học sinh. Do đó trong hướng dẫn triển khai nên cân nhắc: quy định "trừ xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo quy định của pháp luật".

Quy định về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô

Định nghĩa về thiết bị an toàn cho trẻ em

Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 123:2024/BGTVT, thiết bị an toàn cho trẻ em là thiết bị có khả năng bảo đảm an toàn cho trẻ em ở tư thế ngồi hoặc nằm trên xe ô tô, được thiết kế để giảm nguy cơ chấn thương cho người dùng trong trường hợp xảy ra va chạm hoặc xe ô tô giảm tốc độ đột ngột bằng cách hạn chế sự di chuyển của cơ thể trẻ em.

Thiết bị an toàn cho trẻ em bao gồm: Hệ thống ghế trẻ em CRS (Child Restraint System) và Hệ thống ghế trẻ em nâng cao ECRS (Enhanced Child Restraint System).

1. Hệ thống ghế trẻ em CRS (Child Restraint System) là tổ hợp các bộ phận bao gồm ghế, dây đai, khóa an toàn, thiết bị điều chỉnh và các phụ kiện khác như nôi, tấm chắn va chạm; có khả năng lắp đặt chắc chắn lên xe ô tô.

Hệ thống ghế trẻ em CRS được chia thành 5 nhóm theo cân nặng của trẻ em:

- Nhóm 0 dành cho trẻ em có cân nặng dưới 10 kg;

- Nhóm 0+ dành cho trẻ em có cân nặng dưới 13 kg;

- Nhóm I dành cho trẻ em có cân nặng từ 9 kg đến 18 kg;

- Nhóm II dành cho trẻ em có cân nặng từ 15 kg đến 25 kg;

- Nhóm III dành cho trẻ em có cân nặng từ 22 kg đến 36 kg;

Hệ thống ghế trẻ em CRS phân thành 4 loại:

- Loại phổ thông (Universal), lắp ở hầu hết các vị trí ghế ngồi trên xe.

- Loại hạn chế (Restricted), lắp ở các vị trí ghế ngồi dành cho loại phương tiện cụ thể được nhà sản xuất ghế hoặc nhà sản xuất xe quy định.

- Loại bán phổ thông (Semi-universal).

- Loại dành cho xe đặc biệt (Specific vehicle) dùng trong các trường hợp: Dành cho các xe đặc biệt; Dành cho các xe được lắp sẵn Hệ thống ghế trẻ em CRS.

2. Hệ thống ghế trẻ em nâng cao ECRS (Enhanced Child Restraint System) gồm:

- Hệ thống ghế trẻ em tích hợp ISOFIX toàn diện (Integral Universal ISOFIX Child Restraint Systems - i-Size) là một loại Hệ thống ghế trẻ em phù hợp để sử dụng ở mọi vị trí ghế ngồi i-Size của xe ô tô.

- Hệ thống ghế trẻ em tích hợp ISOFIX "dành cho xe đặc biệt" (Integral "Specific vehicle ISOFIX" Child Restraint Systems) là loại Hệ thống ghế cho trẻ em được sử dụng cho loại xe đặc biệt.

Lựa chọn ghế ngồi ô tô phù hợp cho trẻ em đóng vai trò quan trọng đảm bảo an toàn cho trẻ. Ảnh minh họa: TL

Quy định về kỹ thuật thiết bị an toàn cho trẻ em

1. Quy định chung đối với thiết bị an toàn cho trẻ em

- Thiết bị an toàn cho trẻ em phải phù hợp để lắp đặt lên xe ô tô.

- Không có cạnh sắc hoặc phần nhô gây hư hại quần áo người ngồi trong xe ô tô, hư hại vỏ bọc ghế xe ô tô.

- Các bộ phận cứng của thiết bị an toàn cho trẻ em không lộ các cạnh sắc làm mòn dây đai tại các vị trí tiếp xúc với dây đai.

- Không thể tháo các bộ phận của thiết bị an toàn cho trẻ em hoặc không thể tháo nếu không sử dụng các dụng cụ chuyên dụng. Bất kỳ thành phần nào có thiết kế để tháo rời được nhằm bảo dưỡng hoặc điều chỉnh phải đảm bảo tránh nguy cơ lắp đặt sai và sử dụng không đúng cách.

2. Quy định về nhãn cảnh báo an toàn đối với Hệ thống ghế trẻ em CRS.

3. Quy định về nhãn cảnh báo an toàn đối với Hệ thống ghế trẻ em nâng cao ECRS.

Yêu cầu kỹ thuật và phương pháp thử đối với khóa và dây đai của thiết bị an toàn cho trẻ em

- Khóa phải được thiết kế để ngăn chặn mọi nguy cơ thao tác không đúng cách. Tại mọi vị trí khóa tiếp xúc với trẻ em, chiều rộng không được nhỏ hơn chiều rộng tối thiểu của dây đai như quy định trong điểm (*) dưới đây.

- Khóa sẽ luôn đóng ở mọi vị trí ngay cả khi dây đai không căng. Khóa phải dễ thao tác. Khóa phải được mở bằng cách nhấn nút mở khóa hoặc sử dụng thiết bị tương tự.

- Khi chiếu lên mặt phẳng vuông góc với hướng chuyển động ban đầu của nút:

+ Đối với nút mở khóa kín, diện tích bề mặt nút nhấn không nhỏ hơn 4,5cm2 với chiều rộng không nhỏ hơn trên 15 mm.

+ Đối với nút mở khóa hở, diện tích không nhỏ hơn 2,5cm2 và chiều rộng không nhỏ hơn 10mm.

+ Chiều rộng là chiều nhỏ hơn trong hai kích thước tạo thành diện tích nút nhấn và vuông góc với hướng chuyển động của nút mở khóa.

- Khu vực nút nhấn mở khóa phải có màu đỏ. Mọi bộ phận khác trên khóa không được sử dụng màu này.

- Chiều rộng tối thiểu của dây đai thiết bị an toàn cho trẻ em tại điểm tiếp xúc với trẻ em là 25mm. (*)

Các lưu ý khi sử dụng ghế trẻ em trên ô tô

Theo ghi nhận, hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại ghế an toàn cho trẻ em, từ những dòng chuyên biệt đến các mẫu đa năng có thể điều chỉnh theo độ tuổi. Một số sản phẩm được gọi là ghế "tất cả trong một" (all-in-one car seat), có thể dùng từ giai đoạn sơ sinh đến khi trẻ lớn. Các ghế này cho phép tháo hoặc thêm các tấm đệm lót để phù hợp với từng độ tuổi và vóc dáng của trẻ, từ nôi quay ngược đến ghế quay xuôi và cả ghế đôn nâng.

Tuy nhiên, cũng có nhiều loại ghế chỉ được thiết kế cho một giai đoạn phát triển nhất định. Vì vậy, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi lắp đặt và sử dụng, để biết giới hạn cân nặng, chiều cao và tư thế lắp đúng của từng loại ghế.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 tuổi nên ngồi ghế chuyên dụng lắp ngược chiều với tài xế để bảo vệ cột sống. Trẻ từ 2 tuổi trở lên, tùy vào cân nặng và chiều cao, có thể chuyển sang ghế cùng chiều với tài xế. Khi trẻ lớn hơn, có thể sử dụng ghế nâng (booster seat) cho đến khi đủ chiều cao để sử dụng dây an toàn tiêu chuẩn của xe.

Vị trí lắp tốt nhất, an toàn nhất là vị trí phía sau người lái xe. Không bao giờ được lắp ngược ghế ô tô ở phần ghế có lắp đặt túi khí, nó có thể gây tổn thương nghiêm trọng thậm chí gây tử vong cho bé.

Khóa đai an toàn nên nằm trên phần xương chậu của bé, không phải trên phần bụng. Kiểm tra xem bé có thoải mái hay không bằng cách không thể đút hơn hai ngón tay vào giữa phần đai an toàn và ngực em bé, thắt dây đai để bảo đảm an toàn nhưng cũng phải thoải mái cho bé.

Ngoài việc chọn ghế đúng lứa tuổi, điều quan trọng là phải đảm bảo xe có hệ thống cố định ghế an toàn, như ISOFIX (chuẩn châu Âu) hoặc LATCH (chuẩn Mỹ). Đây là các chốt cứng gắn liền vào khung xe, giúp ghế được cố định chắc chắn, không xê dịch khi phanh gấp hay va chạm. Với những xe không có sẵn hệ thống này, tài xế vẫn có thể cố định ghế bằng dây an toàn, nhưng cần siết chặt đúng cách và kiểm tra thường xuyên.

L.Vũ (th)