Quy định rõ trách nhiệm của Kiểm toán nhà nước trong kiểm toán tiết kiệm, chống lãng phí

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Tiết kiệm, chống lãng phí. Ảnh: VPQH

Kiểm toán nhằm phòng ngừa, phát hiện và kiến nghị xử lý vi phạm về tiết kiệm, chống lãng phí

Luật Tiết kiệm, chống lãng phí gồm 6 chương, 38 Điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2026.

Theo đó, về nguyên tắc tiết kiệm, chống lãng phí, Luật quy định, tiết kiệm, chống lãng phí là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục từ chủ trương, đường lối, xây dựng và thi hành pháp luật gắn với tổng kết, đánh giá, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát.

Việc đánh giá tiết kiệm, chống lãng phí phải dựa trên định mức, tiêu chuẩn, chế độ do cơ quan có thẩm quyền ban hành, kết hợp với đánh giá tổng thể về kết quả thực hiện nhiệm vụ, chất lượng đầu ra, hiệu quả sử dụng nguồn lực và tác động xã hội. Tiết kiệm, chống lãng phí phải gắn với cải cách hành chính, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Thực hiện phân cấp quản lý, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành, cơ quan, tổ chức trong thực hiện nhiệm vụ được giao gắn với trách nhiệm của người đứng đầu, trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan, tổ chức, đơn vị để tiết kiệm, chống lãng phí.

Đồng thời, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch và vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân trong việc tiết kiệm, chống lãng phí. “Trong xử lý hành vi gây lãng phí cần phân biệt rõ giữa hành vi gây lãng phí do thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật với các rủi ro khách quan trong quá trình đổi mới, thực hiện cơ chế, chính sách thí điểm, khuyến khích cán bộ năng động, đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung” – Luật quy định.

Tại Điều 19, Luật đã quy định về kiểm toán tiết kiệm, chống lãng phí. Theo đó, kiểm toán tiết kiệm, chống lãng phí bao gồm kiểm toán tài chính, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động đối với các đối tượng kiểm toán theo quy định của Luật Kiểm toán nhà nước.

Về trách nhiệm của Kiểm toán nhà nước, Điều 32 Dự thảo Luật quy định:

“1. Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được giao, Kiểm toán nhà nước có trách nhiệm thực hiện kiểm toán nhằm phòng ngừa, phát hiện và kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý hành vi vi phạm pháp luật về tiết kiệm, chống lãng phí.

2. Thực hiện công khai các kết quả kiểm toán liên quan đến tiết kiệm, chống lãng phí theo quy định của Luật Kiểm toán nhà nước, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.”

Chọn ngày 31/5 hằng năm là "Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí"

Trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý và hoàn thiện Dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí trước khi Quốc hội biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, quan điểm xuyên suốt của Dự thảo Luật là chỉ quy định mang tính bắt buộc đối với các tổ chức, cá nhân trong khu vực nhà nước và khu vực tư nhân trực tiếp quản lý, sử dụng các nguồn lực công (bao gồm tài sản công, tài chính công, tài nguyên…).

Các đại biểu Quốc hội tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Tiết kiệm, chống lãng phí trong hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng của nhân dân là các quy định mang tính chất khuyến khích, vận động, không can thiệp, không quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân.

Việc quy định doanh nghiệp, tổ chức, gia đình, cá nhân khác có liên quan đến công tác tiết kiệm, chống lãng phí tại khoản 7 Điều 2 Dự thảo Luật là để làm cơ sở đưa ra các quy định mang tính chất khuyến khích, định hướng tại chương III Dự thảo Luật là cần thiết và phù hợp với Hiến pháp năm 2013.

Quan tâm đến việc xử lý thông tin phát hiện lãng phí và bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí, đại biểu Quốc hội đề nghị rà soát kỹ lưỡng về cơ chế bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí, bảo đảm thống nhất, không trùng lặp, đồng thời đề nghị cân nhắc, bổ sung quy định về quyền, nghĩa vụ của người đấu tranh chống lãng phí tương tự như quy định tại Luật Tố cáo.

Tiếp thu ý kiến, Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý lại nội dung Dự thảo Luật đảm bảo đồng bộ, thống nhất với Luật Tố cáo, Luật Tiếp công dân, Bộ luật Tố tụng hình sự và pháp luật có liên quan.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng cho biết, có ý kiến đề nghị cân nhắc không quy định ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí tại Dự thảo Luật vì việc tiết kiệm, chống lãng phí phải thực hiện liên tục thành văn hóa, nếp sống, không chỉ thực hiện trong 1 ngày và việc phát động phong trào toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí nên quy định tại các văn bản dưới luật theo thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay, Dự thảo Luật đề xuất lựa chọn ngày 31/5 hằng năm là "Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí" lấy theo ngày của bài viết “Thế nào là Kiệm” được đăng trên Báo Cứu Quốc (ngày 31/5/1949) là để lan tỏa tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tiết kiệm, chống lãng phí, góp phần xây dựng văn hóa tiết kiệm trong toàn xã hội.

Theo Bộ trưởng, thực tế, đã có một số luật có quy định về ngày để phát động, hưởng ứng thực hiện trong lĩnh vực đó, ví dụ: "Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam", "Ngày toàn dân phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ", "Ngày Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo Việt Nam"... Việc quy định ngày này không dẫn đến cách hiểu trong cả năm chỉ có một ngày làm việc này.

Vì vậy, Chính phủ thấy rằng việc quy định tại Dự thảo Luật để phát động và duy trì thường niên "Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí" là cần thiết, góp phần đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành "tự giác", "tự nguyện", "cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày" như tại bài viết "Thực hành tiết kiệm" mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề cập.

N. HỒNG