Quy định rõ thẩm quyền của từng chủ thể giám sát

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Bổ sung 3 nguyên tắc, bảo đảm hoạt động giám sát có trọng tâm, trọng điểm

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi) do Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình trình bày cho biết, về phạm vi sửa đổi và tên gọi của Luật, nhiều ý kiến đề nghị nghiên cứu, mở rộng phạm vi của dự thảo Luật để sửa đổi, bổ sung toàn diện Luật Giám sát hiện hành. Đồng thời, khắc phục triệt để các vướng mắc, bất cập có nguyên nhân từ quy định của pháp luật, hoàn thiện cơ sở pháp lý, nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát kỹ lưỡng, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật để thống nhất với quy định mới của Hiến pháp và các luật về tổ chức, bộ máy nhà nước được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9. Thực hiện nghiêm túc Kết luận số 119-KL/TW và Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị, dự thảo Luật chỉ quy định những nội dung lớn, có tính nguyên tắc, ổn định thuộc thẩm quyền quy định của Quốc hội; lược bỏ những quy định cụ thể về trình tự, thủ tục tiến hành các hoạt động giám sát… giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi). Ảnh: Phạm Thắng

Đến nay, dự thảo Luật được bố cục gồm 5 chương, 45 điều, giảm 46 điều so với Luật Giám sát hiện hành (trong đó, đã bỏ 55 điều, kế thừa và sửa đổi 36 điều, bổ sung mới 9 điều). Căn cứ các nội dung của dự án Luật và số lượng điều luật được lược bỏ, sửa đổi, bổ sung mới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã điều chỉnh phạm vi sửa đổi của Luật để sửa đổi toàn diện Luật Giám sát hiện hành và đổi tên là Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi).

Về nguyên tắc hoạt động giám sát (Điều 3), một số ý kiến đề nghị bổ sung nguyên tắc Bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện, trực tiếp của Đảng cộng sản Việt Nam. Một số ý kiến đề nghị rà soát Luật Giám sát hiện hành để bổ sung, quy định đầy đủ hơn các nguyên tắc trong hoạt động giám sát, bảo đảm hoạt động giám sát có trọng tâm, trọng điểm và gắn kết với các chức năng quan trọng khác của Quốc hội và HĐND.

Trên cơ sở kế thừa các nguyên tắc hoạt động giám sát đã được quy định tại Luật Giám sát hiện hành, đồng thời, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng và bổ sung 3 nguyên tắc mới tại Điều 3 của dự thảo Luật, đó là bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam; giám sát toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, bám sát thực tiễn; bảo đảm gắn kết giữa hoạt động giám sát với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, của địa phương”.

Bổ sung hoạt động mới của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội về giám sát

Về bổ sung hoạt động của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội giám sát việc tổ chức lấy ý kiến trong quá trình xây dựng dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết (Điều 17 và Điều 20), một số ý kiến đề nghị bổ sung hoạt động của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội giám sát việc cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền tuân thủ việc tổ chức lấy ý kiến trong quá trình xây dựng chính sách và soạn thảo dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, trên cơ sở rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm thống nhất với quy định tại Điều 33 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, dự thảo Luật đã bổ sung hoạt động mới của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội về giám sát việc cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền tuân thủ việc tổ chức lấy ý kiến trong quá trình xây dựng dự án luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (tại điểm h khoản 1 Điều 17 và điểm g khoản 1 Điều 20).

Về thẩm quyền giám sát của Quốc hội, HĐND (các điều 13, 16, 19, 22, 25, 27, 30, 33, 36 và 37), một số ý kiến đề nghị nghiên cứu, sửa đổi để phân định rõ thẩm quyền giám sát tối cao của Quốc hội, giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội thường xuyên, tập trung đối với các cơ quan nhà nước ở trung ương; chỉ giám sát đối với cơ quan nhà nước ở địa phương trong trường hợp thật sự cần thiết để tránh trùng lặp với hoạt động giám sát của HĐND.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Điều 4 của Luật Giám sát hiện hành có điều khoản quy định chung về thẩm quyền của các chủ thể mà không xác định rõ đối tượng chịu sự giám sát, phạm vi giám sát, dẫn đến thực tiễn thực hiện còn nhiều bất cập, trùng lặp, làm giảm hiệu quả giám sát.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Để khắc phục hạn chế này, đồng thời thực hiện chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật được chỉnh lý theo hướng: bỏ các nội dung quy định chung, đồng thời quy định rõ thẩm quyền của từng chủ thể giám sát tại các điều 13, 16, 19, 22, 25, 27, 30, 33, 36 và 37 của dự thảo Luật.

Trong đó, xác định: Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội thường xuyên giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở trung ương.

HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND cấp tỉnh thường xuyên giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở cấp tỉnh; HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND cấp xã giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở cấp xã.

Trường hợp cần thiết do yêu cầu của thực tiễn, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội tiến hành giám sát hoạt động của các chủ thể khác ở trung ương và địa phương; HĐND và các cơ quan của HĐND cấp tỉnh tiến hành giám sát các chủ thể khác ở địa phương (quy định này tiếp tục kế thừa khoản 2 Điều 4 của Luật Giám sát hiện hành và không bỏ thẩm quyền giám sát của Quốc hội đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân tại địa phương).

N. Thành