Quy định chặt chẽ, toàn diện và công bằng về các quyền của phạm nhân

Thể hiện tính nhân văn, nhân đạo của Nhà nước

Các đại biểu Quốc hội quan tâm góp ý với quy định tại Điều 23 và một số điều khoản liên quan trọng dự thảo Luật về quyền và nghĩa vụ của phạm nhân.

ĐBQH Quản Minh Cường (Cao Bằng) điều hành thảo luận tại Tổ 16. Ảnh: Phạm Thắng

ĐBQH Trần Đình Chung (Đà Nẵng) đánh giá cao quy định tại điểm b, khoản 1, Điều 23 dự thảo Luật khi điều chỉnh theo hướng phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể người; được hưởng chế độ, chính sách theo quy định pháp luật về hiến mô, bộ phận cơ thể người; được lưu trữ trứng, tinh trùng theo quy định pháp luật.

Theo đại biểu, đây là một điểm rất mới của dự thảo Luật và việc bổ sung những quyền này của phạm nhân đã thể chế hóa quy định tại Điều 20 của Hiến pháp năm 2013, thể hiện tính nhân văn, nhân đạo của Nhà nước ta; tạo cơ sở pháp lý cho người chấp hành án phạt tù có thể đóng góp cho xã hội, cũng như chuộc lại những lỗi lầm của mình, góp phần thực hiện nguyện vọng cá nhân của phạm nhân; đồng thời, tạo động lực cho phạm nhân tích cực cải tạo lao động, sớm được tái hòa nhập cộng đồng.

ĐBQH Trần Đình Chung (TP. Đà Nẵng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Dự thảo Luật cũng có một số quy định cụ thể về thực hiện nhu cầu hiến mô, hiến tạng của các loại hình phạm nhân (tại các Điều 38, 44 và 53). Đại biểu Trần Đình Chung đánh giá, các quy định của dự thảo Luật khá cụ thể và chặt chẽ, vừa bảo đảm thực hiện đúng quy trình, thủ tục, vừa tạo điều kiện cho phạm nhân; đồng thời, giúp ngăn chặn tình trạng lợi dụng, lạm dụng, hay ép thực hiện, bảo đảm quyền tự nguyện hiến mô, hiến tạng của phạm nhân.

“Quy định trong dự thảo Luật rất chặt chẽ, chỉ áp dụng với những trường hợp phạm tội ít nghiêm trọng, thời hạn chấp hành án còn ngắn. Điều kiện thực hiện hiến mô, hiến tạng này là phù hợp vì nếu thời hạn chấp hành án quá dài sẽ ảnh hưởng đến bảo đảm sức khỏe cho phạm nhân thực hiện quá trình thụ án nếu kéo dài”, đại biểu nêu rõ.

Cần bổ sung quyền đóng bảo hiểm y tế với phạm nhân

ĐBQH Trần Đình Chung và ĐBQH Tráng A Dương (Tuyên Quang) đều băn khoăn với quy định về quyền được lưu trữ trứng, tinh trùng của phạm nhân được quy định tại điểm b khoản 1 Điều 23.

Đại biểu Tráng A Dương cho rằng, dự thảo Luật hiện nay mới dừng lại ở việc ghi nhận quyền trên mà chưa có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thực hiện. Trong khi đó, việc lưu trữ trứng, tinh trùng đòi hỏi cơ sở y tế đủ điều kiện kỹ thuật, quy trình nghiêm ngặt về an toàn sinh học và chi phí tương đối cao.

ĐBQH Tráng A Dương (Tuyên Quang) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Nhằm bảo đảm tính nhân văn, phù hợp với tinh thần của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người và quyền công dân, đại biểu Tráng A Dương đề nghị bổ sung quy định mang tính nguyên tắc tại Điều 23 để bảo đảm chặt chẽ hơn theo hướng: “Nhà nước tạo điều kiện cho phạm nhân thực hiện quyền lưu trữ trứng, tinh trùng theo nguyện vọng, phù hợp với điều kiện thực tế và quy định của pháp luật về y tế”; đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết về nội dung này.

Đại biểu Trần Đình Chung cũng đề nghị rà soát lại tính khả thi của quy định trên, báo cáo rõ số lượng phạm nhân có nguyện vọng này, nếu số lượng nhiều mới đưa vào điều chỉnh trong luật, tránh luật hóa nhu cầu cá biệt của một số phạm nhân.

Góp ý về các hành vi bị nghiêm cấm trong thi hành án hình sự (Điều 7), đại biểu Tráng A Dương nêu rõ, dự thảo Luật đã quy định tương đối đầy đủ, bao quát hầu hết các nhóm hành vi vi phạm có thể xảy ra trong quá trình tổ chức thi hành án.

ĐBQH Hoàng Ngọc Định (Tuyên Quang) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Tuy nhiên, để tăng cường tính răn đe, bảo đảm yêu cầu bảo vệ quyền con người và quyền công dân, đồng thời hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc xử lý vi phạm trong lĩnh vực thi hành án hình sự, đại biểu đề nghị bổ sung hành vi “lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vi phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người chấp hành án” vào Điều 7.

Về chế độ liên lạc của phạm nhân (Điều 51), đại biểu Tráng A Dương đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định cho phép phạm nhân là người nước ngoài được liên lạc điện thoại hoặc kết nối hình ảnh, âm thanh bằng phương tiện điện tử với thân nhân ở nước ngoài, nhằm bảo đảm quyền liên lạc hợp pháp của phạm nhân và phù hợp với quy định về hợp tác quốc tế trong thi hành án hình sự.

Theo đại biểu, quy định như vậy cũng bảo đảm tính toàn diện và công bằng trong việc thực hiện quyền của phạm nhân, đặc biệt là phạm nhân là người nước ngoài; đồng thời phù hợp với chính sách nhân đạo của Nhà nước Việt Nam và cam kết quốc tế trong lĩnh vực thi hành án hình sự.

ĐBQH Đoàn Thị Lê An (Cao Bằng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Liên quan đến Điều 23 quy định về quyền, nghĩa vụ của phạm nhân, ĐBQH Đoàn Thị Lê An (Cao Bằng) ghi nhận dự thảo Luật nêu 10 quyền của phạm nhân là cơ bản đầy đủ. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, vẫn còn thiếu một quyền lợi rất cơ bản, đó là quyền được đóng bảo hiểm y tế. Do đó, đề nghị nghiên cứu, bổ sung về quyền được đóng bảo hiểm y tế (có thể trích từ sử dụng kết quả lao động của phạm nhân) đối với các phạm nhân đủ điều kiện tham gia lao động và được tham gia lao động, vì khi tham gia lao động phạm nhân có thể xảy ra tai nạn, thương tật… cần phải điều trị, nếu có bảo hiểm y tế sẽ giảm gánh nặng kinh phí cho ngân sách nhà nước.

Tại dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về thủ tục rút ngắn thời gian thử thách đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, với người được hưởng án treo; thủ tục giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ. Đại biểu Đoàn Thị Lê An đề nghị, cần quy định cụ thể trong thời hạn bao nhiêu ngày trước mỗi đợt rút ngắn thời gian thử thách với các trường hợp này. “Nếu không quy định cụ thể sẽ dẫn đến việc công an cấp xã chậm trễ, không kịp thời trong việc báo cáo cơ quan thi hành án hình sự công an cấp tỉnh để đề nghị xét”, đại biểu lưu ý.

Thanh Hải