Quy định chặt chẽ quyền được hiến mô, tạng của phạm nhân

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang báo cáo giải trình.

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 12/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường Dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) với một trong những vấn đề đại biểu quan tâm góp ý là quy định mới phạm nhân có quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể; được hưởng chế độ, chính sách theo quy định pháp luật về hiến mô, bộ phận cơ thể người; được lưu trữ trứng, tinh trùng theo quy định pháp luật.

Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Thanh Sang (TP.HCB), quy định phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể rất nhân văn, nhân đạo và sâu sắc, thể hiện được nguyện vọng của gia đình, cho cộng đồng.

Song, ông Sang lưu ý, đây là vấn đề rất nhạy cảm, bởi chủ thể là người đang thụ án. Trong khi, quy định mới chưa đánh giá đầy đủ tác động về chính trị, xã hội, pháp lý, cũng như điều kiện đảm bảo, đặc biệt là đánh giá về khả năng lao động, học tập, cải tạo của phạm nhân sau khi hiến mô.

Vì thế, đại biểu “đề nghị chỉ cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể cho người thân thích của mình như ông, bà, cha, mẹ, cô, bác, anh, chị…”.

Vị đại biểu TP.HCM cũng cho rằng, cần phải có những điều kiện hết sức chặt chẽ, như: phạm nhân tự nguyện, không vì mục đích lợi nhuận, có đủ điều kiện sức khỏe, và người đó phải còn thời gian thi hành hình phạt tù từ 5 năm trở xuống.

“Quy định như vậy để thí điểm, thực hiện sẽ thận trọng hơn”, vị đại biểu TP.HCM nói.

Đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi) nhận xét, dự thảo luật bổ sung quyền được hiến mô, một phần bộ phận cơ thể, được lưu trữ trứng, tinh trùng của phậm nhân là quy định thể hiện điểm tiến bộ, nhân văn trong pháp luật, phản ánh sự tôn trọng các quyền cơ bản của con người, ngay cả khi họ đang chấp hành án phạt tù.

“Quy định này cũng thể hiện giá trị nhân phẩm của họ vẫn được bảo vệ và cũng thể hiện sự nhân đạo, nhân văn trong tư duy quản lý hình sự của nước ta: Không chỉ trừng phạt mà cao hơn là giáo dục, cải tạo và tôn trọng nhân phẩm con người”, ông Tám nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo đại biểu Tám thì các quy định này cần chặt chẽ hơn, tạo điều kiện cho phạm nhân và các cơ quan khác thực hiện, cũng như để tránh sự lạm dụng, lợi dụng quyền này trong quá trình thực hiện.

Ông Tám cũng còn băn khoăn khi dự thảo luật đã quy định giải quyết nguyện vọng hiến mô, bộ phận cơ thể người, nhưng chưa có quy định giải quyết nguyện vọng được lưu giữ trứng và tinh trùng như thế nào. Vì thế, đại biểu đề nghị ban soạn thảo luật bổ sung thêm để quy định đầy đủ hơn và dễ thực hiện hơn.

Giải trình sau đó, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra để chỉnh lý dự thảo luật trên cơ sở nguyên tắc phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể khi đảm bảo đủ các điều kiện như tự nguyện, đủ điều kiện sức khỏe và đảm bảo sức khỏe tiếp tục thi hành án sau khi hiến.

Điều kiện nữa, theo Bộ trưởng là phạm nhân phải tự chịu các chi phí hiến mô, bộ phận cơ thể, chăm sóc sức khỏe bản thân sau khi hiến.

Phạm nhân được thực hiện quyền này cũng phải là người bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng thuộc trường hợp tội phạm lần đầu và thời gian chấp hành án dưới 3 năm.

Điều kiện nữa là phạm nhân hiến mô bộ phận cơ thể cho người thân nhân của phạm nhân.

Về quyền lưu trữ trứng và tinh trùng của phạm nhân, một số ý kiến đại biểu cho rằng quy định này mang tính nhân văn, nhân đạo, tiến bộ, nhưng không nên quy định trong luật vì thiếu tính khả thi do việc này đòi hỏi kỹ thuật y tế cao, chi phí lớn, khó thực hiện tại các cơ sở giam giữ.

Hồi âm, Bộ trưởng Bộ Công an nói, cơ quan chủ trì soạn thảo cho rằng quy định về quyền này là chính sách nhân văn, nhân đạo.Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra để nghiên cứu cân nhắc kỹ trước khi báo cáo với Quốc hội thông qua luật.

Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) sẽ được Quốc hội thông qua cuối Kỳ họp này.

Nguyễn Lê