Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo: Hết thời quảng cáo 'lố'

Tháng 5/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với: Nguyễn Thúc Thùy Tiên (Hoa hậu Hòa bình quốc tế năm 2021) về tội “Lừa dối khách hàng” và khởi tố bị can đối với 4 đối tượng là lãnh đạo trong Công ty CP Asia Life cùng về tội “Sản xuất hàng giả là thực phẩm”. (Ảnh: BCA)

Tăng tính chuyên nghiệp cho hoạt động quảng cáo

Trao đổi về quy định trách nhiệm pháp lý của người nổi tiếng trong hoạt động QC, bà Trần Thị An - Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư và Xây dựng An Nhiên Prodezi cho rằng, trong nhiều năm qua, thị trường đã chứng kiến không ít trường hợp QC sai sự thật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng (NTD), mà người chuyển tải lại không bị ràng buộc trách nhiệm rõ ràng. Do đó, quy định này giúp minh bạch hóa trách nhiệm của người chuyển tải nội dung QC - bao gồm người nổi tiếng, chuyên gia và KOLs.

“Việc đưa họ vào khung pháp lý sẽ góp phần làm tăng tính chuyên nghiệp cho hoạt động QC; chống lại xu hướng “QC bất chấp” để thu lợi; và đặc biệt là bảo vệ chính danh tiếng của người nổi tiếng thông qua ràng buộc trách nhiệm pháp lý, từ đó nâng cao chất lượng QC trên thị trường” - bà An nói.

Cố vấn cho các doanh nghiệp, bà Trần Thị An cho hay, bà luôn khuyến nghị doanh nghiệp cần thể hiện trách nhiệm ngay từ gốc, tức là: Phải luôn kiểm chứng kỹ lưỡng nội dung QC trước khi phát hành; bảo đảm KOLs được tiếp cận đúng và đầy đủ thông tin về sản phẩm để họ có thể quảng bá một cách trung thực. “Tôi luôn xác định rằng quảng cáo không chỉ để bán hàng, mà còn là xây dựng niềm tin và thương hiệu lâu dài với NTD” - bà An nhấn mạnh.

Theo Hoa hậu Quý bà Hòa bình Quốc tế 2022 Phan Kim Oanh, quy định trách nhiệm của người nổi tiếng là một bước tiến quan trọng để ngành QC phát triển lành mạnh, minh bạch và bền vững hơn. Bởi khi đã đứng ra giới thiệu một sản phẩm, những người nổi tiếng, có tầm ảnh hưởng không chỉ đơn thuần là “người truyền tải”, mà còn là người góp phần tạo ra niềm tin cho công chúng. Và niềm tin đó không thể đến từ sự dễ dãi.

“Bản thân tôi, nếu nhận lời QC cho một sản phẩm hay dịch vụ nào đó, đều rất kỹ lưỡng trong việc tìm hiểu nguồn gốc, chất lượng, uy tín của thương hiệu. Tôi luôn đặt câu hỏi: Sản phẩm này có thực sự tốt? Có an toàn không? Có phù hợp với những giá trị mà tôi hướng đến không? Vì tôi hiểu, một lời giới thiệu của mình có thể ảnh hưởng đến hàng ngàn, hàng triệu NTD, đặc biệt là phụ nữ, các bà mẹ - những người luôn đặt niềm tin rất lớn vào hình ảnh và lời nói của người họ yêu mến”, Hoa hậu Phan Kim Oanh chia sẻ.

Cần hệ thống chế tài đủ mạnh!

Theo Luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài - Giám đốc Công ty Luật TNHH Thuế và Luật Hà Nội (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), việc Quốc hội chính thức bổ sung quy định về trách nhiệm của người chuyển tải nội dung QC trong Luật QC sửa đổi là một bước tiến quan trọng, mang tính điều chỉnh kịp thời đối với thực trạng nhức nhối đang diễn ra trong xã hội gần đây.

Trên thực tế, có không ít trường hợp người nổi tiếng, KOL chuyên gia hoặc các cá nhân có ảnh hưởng trên mạng xã hội - vốn sở hữu lượng người theo dõi lớn và tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ - đã tham gia quảng bá sản phẩm, dịch vụ mà không kiểm chứng rõ ràng về chất lượng, nguồn gốc hay độ an toàn. Điển hình là vụ việc kẹo rau củ Kera, các quảng cáo về sữa, thực phẩm chức năng… bị “thổi phồng” về công dụng sản phẩm. Khi NTD gặp vấn đề do quá tin tưởng vào những lời QC, giới thiệu đó, những người chuyển tải nội dung lại phủi bỏ trách nhiệm với lý do chỉ “giới thiệu hộ” hoặc “không có chuyên môn kiểm định”; “Không biết thành phần”; “Nhận QC theo hợp đồng”…

Cách thức QC này đã tạo ra “lỗ hổng” pháp lý nghiêm trọng, đẩy rủi ro về phía NTD - những người không có đủ thông tin, kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng để tự bảo vệ mình. Trong khi đó, ở các quốc gia có hệ thống pháp luật phát triển như Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc, trách nhiệm của người chuyển tải QC được xác lập rõ ràng. Do đó, việc bổ sung trách nhiệm của người chuyển tải, người có ảnh hưởng, đặc biệt trong việc xác minh về độ tin cậy, cung cấp tài liệu liên quan đến nội dung QC… đã góp phần “khép kín dây chuyền trách nhiệm” từ nhà sản xuất, đơn vị phân phối cho đến những người tham gia QC sản phẩm, nhằm thiết lập một môi trường QC minh bạch, công bằng, đồng thời gia tăng mức độ bảo vệ pháp lý cho NTD.

Để các quy định mới thực sự đi vào cuộc sống và tạo ra tác động tích cực, theo Luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài, cần một hệ thống chế tài đủ mạnh với các quy định rõ ràng như mức xử phạt cần được xây dựng dựa trên hai yếu tố mức độ thiệt hại gây ra cho NTD và lợi ích kinh tế mà người chuyển tải nhận được từ hoạt động QC. Đồng thời cần có hướng dẫn chi tiết về nghĩa vụ thẩm định tối thiểu về nội dung mình đăng tải trước khi QC, không được tiếp tay cho việc QC các sản phẩm không rõ nguồn gốc, đưa thông tin sai sự thật, hoặc gây hiểu nhầm.

Đặc biệt, cần thiết lập cơ chế quản lý danh sách người có ảnh hưởng (influencer) tương tự một số nước đã làm, để cơ quan chức năng có thể theo dõi và xử lý khi có dấu hiệu vi phạm.

V.Hương - Đ.Trang