Quốc hội thông qua bốn luật về tư pháp

Luật Dẫn độ sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 4 chương, 45 điều. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tập trung làm rõ các vấn đề lớn, trong đó đáng chú ý nhất là ngưỡng hình phạt tối thiểu để dẫn độ.

Về các trường hợp có thể bị dẫn độ (Điều 7), nhiều ý kiến đề nghị nâng ngưỡng hình phạt tối thiểu từ 02 năm tù trở lên để tránh lãng phí nguồn lực hành chính cho vụ việc nhỏ và thể hiện chính sách nhân đạo.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã báo cáo và đề nghị Quốc hội cho giữ ngưỡng hình phạt tối thiểu là một năm tù. Lý giải về điều này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết quy định này kế thừa từ Luật Tương trợ tư pháp hiện hành (Điều 33), phù hợp với tập quán quốc tế và các hiệp định đã ký kết, nhằm đảm bảo khả năng hợp tác linh hoạt. Nếu nâng ngưỡng cao hơn, Việt Nam có thể không thể dẫn độ đối với các vụ việc có ảnh hưởng quốc tế rõ ràng, làm giảm hiệu quả hợp tác.

Đối với việc giữ người trong trường hợp khẩn cấp trước khi có yêu cầu dẫn độ (Điều 33), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội. Các nội dung về cơ quan có thẩm quyền, cơ chế giao quyền và quy định về nơi giữ người trong trường hợp khẩn cấp, cũng như việc giao Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn chi tiết, đã được bổ sung tại các khoản 4, 5, 6, 7, 8 và 9 Điều 33 của dự thảo luật.

Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù sau khi chỉnh lý gồm 4 chương, 48 điều.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, bổ sung quy định về trách nhiệm, thời hạn thông báo kháng cáo, kháng nghị của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân tại khoản 1 Điều 24 và khoản 1 Điều 41. Đồng thời, trình tự phiên họp phúc thẩm cũng được chỉnh lý cụ thể hơn tại điểm b, điểm c khoản 3 Điều 24 và điểm b, điểm c khoản 3 Điều 41, đảm bảo thống nhất với Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật Dẫn độ.

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.

Về chuyển đổi hình phạt tù (Điều 25), đây là vấn đề phức tạp do chính sách hình sự của Việt Nam và các nước có nhiều khác biệt. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giữ nguyên quy định tại khoản 5 Điều 25, giao Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quy định chi tiết. Việc giao quy định chi tiết nhằm đảm bảo Luật khả thi, ổn định và thuận lợi khi áp dụng, đặc biệt trong các trường hợp hình phạt tù có thời hạn trên 30 năm hoặc đã chấp hành được một phần bản án.

Hoàn thiện nguyên tắc "có đi có lại" trong Luật Tương trợ tư pháp về dân sự

Luật Tương trợ tư pháp về dân sự có 4 chương, 38 điều. Trong đó, nguyên tắc hợp tác và phạm vi điều chỉnh là các vấn đề trọng tâm được chỉnh lý.

Về phạm vi điều chỉnh (Điều 1), Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất không bổ sung "vụ việc cạnh tranh" vào phạm vi tương trợ tư pháp. Lý do là cơ quan giải quyết vụ việc cạnh tranh là Ủy ban Cạnh tranh quốc gia thuộc Bộ Công Thương, không phải là cơ quan tư pháp. Hoạt động xử lý vụ việc cạnh tranh mang tính chất hành chính, kinh tế, không phải là hoạt động tố tụng tư pháp.

Về nguyên tắc tương trợ tư pháp về dân sự (Điều 6), tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo bổ sung quy định nguyên tắc “có đi có lại” trong tương trợ tư pháp về dân sự. Việc bổ sung nhằm đảm bảo linh hoạt trong áp dụng, thúc đẩy hợp tác quốc tế và bảo vệ tối đa quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam.

Ngoài ra, luật cũng đã bổ sung thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong việc kiểm sát tuân theo pháp luật đối với hoạt động tương trợ tư pháp về dân sự tại khoản 4 Điều 15, nhằm đảm bảo thống nhất với Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân

Luật Tương trợ tư pháp về hình sự có 4 chương, 42 điều. Về trách nhiệm của các cơ quan nhà nước (Điều 18), tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý phù hợp tại khoản 1 Điều 18, quy định hằng năm Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao xây dựng báo cáo tình hình thực hiện tương trợ tư pháp về hình sự gửi Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổng hợp, xây dựng báo cáo trình Quốc hội.

Trần Nam