Quốc hội thông qua 3 dự án luật liên quan đến tư pháp

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV chiều ngày 5/12, ba dự án luật mới đã được thông qua với đa số đại biểu tán thành.

Trước đó, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và tư pháp Hoàng Thành Tùng cho biết, một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của đại biểu là giá trị pháp lý của văn bản và dữ liệu điện tử trong thi hành án.

Nhiều ý kiến lo ngại các tổ chức tín dụng, ngân hàng còn trì hoãn việc phong tỏa tài khoản hoặc cung cấp thông tin khi nhận yêu cầu bằng hình thức điện tử.

Tiếp thu đề nghị này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã chỉnh lý quy định theo hướng khẳng định văn bản, dữ liệu điện tử có ký số có giá trị pháp lý như văn bản giấy; đồng thời bổ sung trách nhiệm bắt buộc của Kho bạc Nhà nước và tổ chức tín dụng trong việc thực hiện yêu cầu của cơ quan thi hành án, không phân biệt hình thức điện tử hay giấy.

Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm bảo đảm tính kịp thời, minh bạch và hiệu quả của chuyển đổi số trong lĩnh vực thi hành án dân sự.

Quang cảnh hội trường họp Quốc hội chiều ngày 5/12. Ảnh: quochoi.vn

Về mô hình tổ chức hệ thống thi hành án dân sự, báo cáo cho biết, các ý kiến đề nghị luật hóa mô hình hai cấp (tỉnh và khu vực) để đồng bộ với Tòa án và Viện kiểm sát, đồng thời xem xét bổ sung chức danh tư pháp cho Trưởng phòng thi hành án khu vực.

UBTVQH giải trình việc xây dựng dự thảo hoàn toàn bám sát Kết luận 162-KL/TW của Bộ Chính trị, theo đó hệ thống thi hành án gồm cơ quan quản lý thuộc Bộ Tư pháp, 34 cơ quan cấp tỉnh và 355 Phòng thi hành án khu vực trực thuộc cấp tỉnh.

Đặc biệt, tiếp thu góp ý đại biểu, dự thảo Luật đã bổ sung chức danh “Chấp hành viên trưởng” đối với Trưởng phòng thi hành án khu vực nhằm bảo đảm thống nhất và tăng hiệu lực điều hành, phối hợp liên ngành tại địa phương.

UBTVQH cũng cho biết quá trình rà soát đã tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu để hoàn thiện các quy định về xử lý tài sản đặc thù như tài sản số, tiền ảo; việc chuyển giao kho vật chứng về Bộ Công an quản lý; và trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân trong kiểm sát thi hành án.

Những nội dung này nhằm bảo đảm hệ thống pháp luật theo kịp sự phát triển của công nghệ và yêu cầu quản lý hiện đại, đồng thời nâng cao tính minh bạch và hiệu quả của hoạt động thi hành án.

Về Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), luật này gồm 6 Chương 45 Điều.

Để thể chế hóa các chủ trương, chỉ đạo của Đảng, dự thảo Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Trên cơ sở quy định mang tính nguyên tắc cơ bản này của Luật, tới đây, Chính phủ tiếp tục quy định chỉ tiết trình tự, thủ tục thành lập, đăng ký, kiểm soát chất lượng hoạt động của Văn phòng giám định tư pháp.

Mặc dù một số lĩnh vực, chuyên ngành giám định có phát sinh trưng cầu giám định nhưng chưa thực sự lớn, thường xuyên nên trước mắt chưa mở rộng phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp đến các lĩnh vực, chuyên ngành này.

Do đó, Chính phủ đề nghị giữ nguyên quy định về mở rộng phạm vi thành lập, hoạt động của văn phòng giám định tư pháp như dự thảo Luật; riêng chuyên ngành ADN, giám định tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân thì văn phòng giám định tư pháp chỉ được thực hiện trong tố tụng dân sự, tố tụng hành chính, các cơ quan giám định công lập thực hiện trong tố tụng hình sự.

Về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp, luật đã thể chế chủ trương sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy, điều chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp, có nhiều chính sách nêu tại dự thảo luật thể hiện rõ tư duy đổi mới mạnh mẽ, nhằm đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số, đổi mới phương thức quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp đã thể hiện rõ tư duy đổi mới mạnh mẽ, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính. Ảnh: Hoàng Anh

Về yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp, việc sử dụng phiếu lý lịch tư pháp, thông tin lý lịch tư pháp, Chính phủ tiếp thu và chỉnh lý dự thảo luật theo hướng quy định các cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp tin lý lịch tư pháp hoặc phiếu lý lịch tư pháp, chỉ được yêu cầu cung cấp phiếu số 01 trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

Đồng thời, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về cơ quan, tổ chức khi có yêu cầu sử dụng thông tin lý lịch tư pháp của cá nhân, thì được khai thác, sử dụng thông qua kết nối, chia sẻ dữ liệu từ cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, không yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp.

Chính phủ cũng tiếp thu và chỉnh lý dự thảo luật theo hướng quy định tiếp tục duy trì phiếu lý lịch tư pháp số 01 và số 02. Phiếu được cấp dưới dạng bản điện tử hoặc bản giấy có giá trị pháp lý như nhau.

Trường hợp phiếu lý lịch tư pháp bản điện tử đã được cấp, thì thông tin lý lịch tư pháp của công dân được cập nhật hiển thị trên VNeID được coi là một trường thông tin sẵn có, tương tự như họ tên, ngày tháng, năm sinh. Thông tin lý lịch tư pháp hiển thị trên VNeID có giá trị pháp lý như phiếu lý lịch tư pháp. Cá nhân không cần yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp khi có nhu cầu.

Phương Anh