Quốc hội thảo luận dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi)

Qua thảo luận, đa số đại biểu tán thành với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết, mục tiêu sửa đổi, bổ sung cơ bản, toàn diện Bộ luật Hình sự cũng như những quan điểm chỉ đạo xây dựng dự án Bộ luật Hình sự nhằm cụ thể hóa và tạo cơ sở pháp lý bảo đảm thi hành Hiến pháp năm 2013 và tiếp tục thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng về công tác tư pháp, trong đó có pháp luật hình sự, đặc biệt là Nghị quyết số 08-NQ/TW, Nghị quyết số 48-NQ/TW và Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Dự thảo Bộ luật có tổng số 443 điều (tăng 99 điều so với Bộ luật Hình sự hiện hành), trong đó giữ nguyên nội dung 43 điều, bãi bỏ 06 điều, bổ sung mới 68 điều và sửa đổi 329 điều (trong đó có 51 điều được tách ra từ 20 điều của Bộ luật Hình sự hiện hành).

Đại biểu Huỳnh Ngọc Ánh (TP.HCM) cho rằng, để bảo đảm tính khả thi, chất lượng và hiệu quả của dự án Bộ luật, việc sửa đổi cơ bản, toàn diện Bộ luật lần này trước hết, cần tập trung giải quyết những vấn đề thực sự vướng mắc làm hạn chế hiệu lực, hiệu quả của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm đã được làm rõ trong quá trình tổng kết thực tiễn thi hành Bộ luật Hình sự, chỉ bổ sung những vấn đề mới khi thực sự cần thiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, hoàn thiện chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước.

Một trong những định hướng quan trọng sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự lần này được xác định là “Đổi mới tư duy về tội phạm và hình phạt, về cơ sở của trách nhiệm hình sự, khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới.

Biểu hiện rõ nét của định hướng này chính là việc bổ sung vào Bộ luật Hình sự chế định trách nhiệm hình sự của các pháp nhân là các tổ chức kinh tế khi thực hiện một số tội phạm do Bộ luật Hình sự quy định.

Qua thảo luận cũng có ý kiến cho rằng, căn cứ quy định hiện hành, vẫn có thể xử lý trách nhiệm dân sự, hành chính đối với pháp nhân và xử lý hình sự đối với người có thẩm quyền của pháp nhân.

Bên cạnh đó, các chế tài hình sự áp dụng đối với pháp nhân theo phương án của dự thảo Bộ luật (tước quyền sử dụng giấy phép, đình chỉ hoạt động, cấm kinh doanh...) cũng đã được áp dụng trong xử lý vi phạm hành chính, vì vậy cần xem xét, cân nhắc hơn về việc xem xét trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân.

Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) cho rằng, theo nguyên tắc, quan điểm truyền thống về pháp luật hình sự nước ta thì chủ thể của tội phạm chỉ có thể là thể nhân chứ không phải là pháp nhân. Để không mâu thuẫn với tư duy pháp lý hình sự truyền thống, dự luật phải quy định vấn đề chủ thể chịu trách nhiệm hình sự theo tư duy đổi mới.

“Tôi tán thành với các quan điểm chỉ đạo trong xây dựng Bộ luật Hình sự, trong Tờ trình của Chính phủ, đó là đổi mới nhận thức về chính sách hình sự mà trọng tâm đổi mới quan niệm về tội phạm hình phạt. Bởi vậy, việc quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân trong dự thảo Bộ luật Hình sự là phù hợp”, đại biểu Tám nhấn mạnh.

Còn đại biểu Trần Xuân Hùng (Hà Nam) đề nghị cần thận trọng và có lộ trình, bước đi phù hợp, tránh gây xáo trộn lớn trong việc thực hiện chính sách hình sự, tạo sự ổn định trong thực hiện Bộ luật Hình sự.

Đại biểu nhất trí với quan điểm trước mắt chỉ quy định trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân ở một số tổ chức kinh tế như tại Chương 11 dự thảo Bộ luật. Cụ thể khi hành vi vi phạm của pháp nhân cấu thành đầy đủ các yếu tố: hành vi phạm tội phải thực hiện nhân danh pháp nhân, hành vi phạm tội phải được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân và hành vi được thực hiện theo sự chỉ đạo hay nhận được sự đồng tình của pháp nhân.

Theo đại biểu, kinh nghiệm của thế giới xử lý hình sự đối với pháp nhân kinh tế chủ yếu là vì mục đích lợi nhuận. Hơn nữa về lý luận, đại biểu nêu rõ muốn xem xét trách nhiệm hình sự của pháp nhân phải hội tụ 3 yếu tố: hành vi pháp nhân có tính nguy hiểm trong xã hội; hành vi đó tương đối phổ biến và hành vi đó phải chứng minh được bằng các thủ tục tố tụng.

Tán thành với quan điểm đổi mới tư duy về tội phạm và hình phạt, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) cho rằng, việc quy định trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân là phù hợp, đáp ứng công tác phòng chống hành vi của các pháp nhân gây nguy hiểm cho xã hội.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị Ban Soạn thảo cần rà soát lại, phân định rõ tất cả các pháp nhân hay chỉ một số loại pháp nhân cụ thể phải chịu trách nhiệm hình sự; có loại trừ trách nhiệm hình sự cá nhân trong pháp nhân hay không?

Xung quanh vấn đề hạn chế hình phạt tử hình, tại phiên thảo luận, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội thể hiện sự tán thành với định hướng tiếp tục hạn chế hình phạt tử hình ở cả 3 phương diện: Giảm bớt số tội danh có hình phạt tử hình; quy định điều kiện chặt chẽ nhằm hạn chế các trường hợp áp dụng hình phạt tử hình và mở rộng hơn đối tượng bị kết án tử hình nhưng không phải thi hành án tử hình nhằm thể hiện rõ sự khoan hồng, nhân đạo của Nhà nước.

Tuy nhiên, về giảm bớt số tội danh có hình phạt tử hình, nhiều ý kiến đề nghị chưa nên bỏ hình phạt tử hình đối với các tội: Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược, Tội chống loài người, Tội phạm chiến tranh, vì đây là những loại tội nghiêm trọng nhất trong các tội đặc biệt nghiêm trọng và xét về ý nghĩa chính trị, chừng nào còn duy trì hình phạt tử hình thì không nên bỏ hình phạt tử hình ở các tội danh này.

Về trường hợp không áp dụng, không thi hành án tử hình (Điều 39), Khoản 2 dự thảo quy định không áp dụng hình phạt tử hình đối với người phạm tội từ 70 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử; khoản 3 quy định không thi hành án tử hình nếu người bị kết án từ 70 tuổi trở lên, qua thảo luận đa số ý kiến cho rằng, trong thực tế, nhiều người ở độ tuổi này vẫn phạm tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, còn có thể là người cầm đầu các tổ chức tội phạm.

Nếu quy định không áp dụng, không thi hành án tử hình đối với người bị kết án từ 70 tuổi trở lên có thể dẫn đến việc lợi dụng để trì hoãn, trốn tránh sự trừng phạt, không bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật.

Hơn nữa, trong điều kiện kinh tế-xã hội phát triển như hiện nay, tuổi 70 vẫn còn sức khỏe, lẽ ra phải là tấm gương để giáo dục con cháu nhưng lại phạm tội, gây nên hình ảnh không tốt nên cần thiết phải xử lý nghiêm minh.

Đại biểu Đỗ Ngọc Niễn (Bình Thuận) phân tích: “Về việc bỏ án tử hình với người bị kết án tử hình về các tội danh có mục đích kinh tế chủ động khắc phục cơ bản hậu quả do mình gây ra, tôi thấy như vậy là không công bằng với các tội tử hình khác, tạo kẽ hở để tội tham nhũng có thể lợi dụng dùng tiền để đổi mạng.

Tham nhũng là tội có mục đích kinh tế, là quốc nạn, là lũng đoạn đất nước, đe dọa đến sự tồn vong của chế độ. Để ngăn chặn, loại bỏ quốc nạn này, lý ra chúng ta cần phải có hình phạt nghiêm khắc hơn thì chúng ta lại làm ngược lại.

Chúng ta có thể cần rất nhiều tiền, cần thu hồi đầy đủ tải sản trong những vụ án tham nhũng, nhưng không vì thế mà chúng ta đánh mất lòng tin của nhân dân, làm thay đổi cán cân lý, vì tiền, khuyến khích, dung túng, bao che cho tham nhũng bằng việc giảm hình phạt tù thay bằng nộp tiền để khắc phục hậu quả”.

Đồng quan điểm trên, đại biểu Trần Thị Dung (Điện Biên) cho rằng: “Trong bối cạnh hiện nay, nhiều vụ án các đối tượng vận chuyển trái phép chất ma túy với số lượng rất lớn, thủ đoạn tinh vi cấu kết chặt chẽ và thường trang bị vũ khí sẵn sàng chống trả quyết liệt các lực lượng chức năng của ta. Rất nhiều gương hy sinh dũng cảm của cán bộ chiến sỹ công an, biên phòng trong cuộc chiến khốc liệt này. Vì vậy cá nhân tôi thấy cần tiếp tục hình phạt tử hình đối với tội này”.

Theo đại biểu Trương Thái Hiền - Kiên Giang thì: “Dự luật cần xem xét và quan tâm đến người phạm tội có độ tuổi 70 không áp dụng hoặc không thi hành án phạt tử hình. Tôi cũng nhận thức đây là thể hiện chính sách hình sự nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta đối với người đã đến độ tuổi thượng thọ, đối tượng được hưởng chính sách bảo trợ xã hội.

Song, trong thực tế cho thấy độ tuổi 70, sức sống hiện nay còn rất khỏe và có đủ điều kiện để hưởng thụ, là tấm gương để con cháu noi gương vậy mà họ phạm tội, xã hội cần lên án kịch liệt. Họ phạm tội gây án thường đặc biệt nghiêm trọng, gây bức xúc trong đời sống xã hội, do vậy tôi đề nghị phải áp dụng và thi hành án tử hình đối với họ”.

Theo chương trình kỳ họp, ngày 17/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi) và nghe và thảo luận về việc về việc bãi nhiệm tư cách đại biểu Quốc hội đối với bà Châu Thị Thu Nga, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội.

Quốc Bình

Theo

Link gốc: