Quốc hội sẽ ưu tiên theo dõi, giám sát việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp

Quang cảnh họp báo công bố kết qả Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Ảnh: T. QUỲNH

Bảo đảm ổn định bộ máy, hoạt động thống nhất, liên tục, thông suốt

Sau 35 ngày làm việc với tinh thần đổi mới, trách nhiệm và quyết tâm cao, trên cơ sở chuẩn bị khẩn trương, kỹ lưỡng và sắp xếp chương trình khoa học, hiệu quả, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra.

Một trong những kết quả nổi bật của Kỳ họp này là Quốc hội đã hoàn thiện thể chế, pháp luật và xem xét, quyết định những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền để thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Trong đó, Quốc hội đã xem xét thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp.

Quốc hội cũng đã thảo luận kỹ lưỡng và thống nhất cao thông qua Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh; đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 34 Nghị quyết về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của 34 tỉnh, thành phố.

Theo đó, sau sắp xếp, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh gồm 06 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh (giảm 29 tỉnh, tương đương 46,03%) và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu (giảm 6.714 đơn vị, tương đương 66,91%).

Đặc biệt, tại Kỳ họp, Quốc hội đã thông qua 14 luật, 02 nghị quyết quy phạm pháp luật để triển khai tổ chức mô hình chính quyền địa phương 02 cấp theo chủ trương của Đảng và quy định mới của Hiến pháp, như: Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi); Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi); Luật Thanh tra (sửa đổi); Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật; Nghị quyết của Quốc hội về việc thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, các luật tố tụng và luật khác có liên quan…

Các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua hướng tới mục tiêu bảo đảm tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.

Đồng thời, quy định các nội dung chuyển tiếp để giải quyết các vấn đề phát sinh khi chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 03 cấp sang 02 cấp, bảo đảm hoạt động thống nhất, liên tục, thông suốt, ổn định của bộ máy cơ quan chính quyền địa phương, không làm ảnh hưởng đến quyền lợi và hoạt động bình thường của người dân, doanh nghiệp.

Đưa các luật, nghị quyết sớm đi vào cuộc sống

Trả lời câu hỏi của báo chí về công tác giám sát quá trình sắp xếp lại các đơn vị hành chính, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, tại buổi họp báo về kết quả Kỳ họp thứ 9, diễn ra ngay sau Phiên bế mạc Kỳ họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy nêu rõ, việc thực hiện chủ trương tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã theo Nghị quyết vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 đã cụ thể hóa các chủ trương, định hướng lớn của Trung ương và Bộ Chính trị.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy trả lời câu hỏi của phóng viên tại Họp báo. Ảnh: T. QUỲNH

Đây là quá trình thực hiện liên tục với tiến độ khẩn trương, quyết liệt, nhanh gọn. Đến thời điểm hiện tại, các nhiệm vụ cơ bản đã bám sát tiến độ đề ra, bảo đảm yêu cầu về sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Hiện nay, Chính phủ cũng như các cơ quan liên quan đang hết sức khẩn trương, gấp rút chuẩn bị các điều kiện cần thiết khác để đảm bảo cho chính quyền địa phương 2 cấp sẽ chính thức được vận hành một cách suôn sẻ, thông suốt từ ngày 01/7/2025.

Bà Nguyễn Phương Thủy cũng cho biết, với tư cách là cơ quan thực hiện quyền giám sát tối cao, Quốc hội sẽ thường xuyên theo dõi, xem xét và đánh giá quá trình triển khai thực hiện các luật, nghị quyết của Quốc hội về nội dung này để kịp thời hoàn thiện thể chế, chính sách cũng như tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc nếu có trong quá trình thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2026. Trong đó, Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và các đại biểu Quốc hội chủ động xây dựng, triển khai thực hiện chương trình giám sát của mình; nghiên cứu, tổ chức giám sát các nội dung liên quan trực tiếp đến việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp bằng các hình thức phù hợp hoặc lồng ghép với các hoạt động giám sát khác bảo đảm hiệu quả và báo cáo kết quả thực hiện theo quy định của pháp luật.

Trong quá trình thực hiện, nếu có vấn đề phát sinh, được dư luận xã hội, cử tri quan tâm nhiều, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng sẽ yêu cầu Chính phủ có báo cáo tổng kết chi tiết về nội dung đó để báo cáo với Quốc hội thảo luận và xem xét tại kỳ họp tiếp theo.

"Việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã là vấn đề hết sức hệ trọng và được tất cả các cơ quan trong bộ máy chính trị từ Trung ương đến địa phương cũng như mọi tầng lớp nhân dân hết sức quan tâm. Do đó, trên cơ sở chương trình giám sát đã được Quốc hội thông qua, trong thời gian tới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội sẽ xây dựng chương trình giám sát của mình. Đây sẽ là một nội dung ưu tiên trong thời gian sắp tới" - bà Thủy nói.

Liên quan đến kế hoạch của Quốc hội đảm bảo các luật, nghị quyết sớm đi vào cuộc sống, bà Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thông qua một khối lượng văn bản đồ sộ. Để triển khai thực hiện các luật, nghị quyết này, đòi hỏi Chính phủ, Tòa án Nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các cơ quan trong hệ thống chính trị phải nỗ lực tối đa để có thể bảo đảm thi hành một cách nghiêm chỉnh.

“Việc tổ chức triển khai thi hành các luật, nghị quyết là trách nhiệm chính của Chính phủ, theo đúng quy định của Hiến pháp. Tuy nhiên, trong quá trình này, Quốc hội đã giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan, tổ chức có liên quan, phải kịp thời triển khai thi hành các luật, nghị quyết được thông qua tại Kỳ họp thứ 9, bảo đảm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật, công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả.

Đồng thời, Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ chỉ đạo quyết liệt các Bộ, ngành liên quan xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các luật, nghị quyết bảo đảm luật, nghị quyết được thi hành ngay sau khi có hiệu lực.

Đ. KHOA