'Quốc hội họp mỗi khi dân cần, đất nước cần'

Một nhiệm kỳ đặt trong bối cảnh biến động nhiều mặt của thế giới, nhưng Quốc hội đã giữ vững tinh thần hành động vì nhân dân, vì sự phát triển của quốc gia; tiếp tục khẳng định bản lĩnh của cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân khi “họp mỗi khi dân cần, đất nước cần”.

Tổng Bí thư Tô Lâm dự bế mạc kỳ họp. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Một nhiệm kỳ của bản lĩnh, đổi mới và hành động vì Nhân dân

Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV khởi đầu trong một bối cảnh chưa từng có tiền lệ: Thế giới biến động nhanh, phức tạp, khó lường; chủ nghĩa bảo hộ quay trở lại; xung đột và cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng; lạm phát toàn cầu kéo dài; chuỗi cung ứng đứt gãy; an ninh phi truyền thống nổi lên như những thách thức dai dẳng. Và ngay tại trong nước, đại dịch Covid-19 bùng phát mạnh ngay đầu nhiệm kỳ, tạo ra cú sốc y tế - kinh tế - xã hội lớn nhất trong nhiều thập kỷ, đe dọa nghiêm trọng đời sống Nhân dân và sự vận hành của nền kinh tế.

Chính trong bối cảnh ấy, bản lĩnh của Quốc hội và của cả hệ thống chính trị đã được thử thách và khẳng định. Như Nghị quyết đã chỉ ra, toàn bộ nhiệm kỳ là hành trình của “đoàn kết, đổi mới, quyết liệt hành động” - nơi mỗi quyết sách đều được ban hành với tinh thần trách nhiệm trước Nhân dân, trước vận mệnh của quốc gia. Quốc hội khóa XV đã phát huy mạnh mẽ vai trò cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, thể hiện sự chủ động, linh hoạt và khả năng phản ứng chính sách nhanh nhạy trước tình huống chưa từng có trong lịch sử.

Tổng Bí thư Tô Lâm với đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Một trong những dấu ấn nổi bật nhất của nhiệm kỳ chính là việc kiểm soát thành công đại dịch Covid-19, đưa tỷ lệ tử vong về mức thuộc nhóm thấp nhất thế giới, trở thành tiền đề quan trọng để khôi phục sản xuất, ổn định đời sống và củng cố niềm tin của Nhân dân. Thành công ấy không chỉ là nỗ lực của Chính phủ trong chiến lược vắc xin, điều hành kinh tế - xã hội, mà còn là minh chứng cho năng lực lập pháp, giám sát và quyết định chính sách kịp thời của Quốc hội.

Trong suốt nhiệm kỳ, Quốc hội đã làm việc với một cường độ chưa từng thấy: 19 kỳ họp - nhiều nhất trong lịch sử các khóa Quốc hội, thể hiện đúng tinh thần “Quốc hội họp mỗi khi Nhân dân cần, đất nước cần”. Đây không chỉ là con số kỷ lục mà còn là biểu tượng của tinh thần hành động, của sự cam kết dài lâu đối với những đòi hỏi cấp bách của đất nước.

Công tác lập pháp tạo nên một dấu ấn sâu sắc khác: Quốc hội đã thông qua 150 luật và 49 nghị quyết quy phạm pháp luật - một khối lượng đồ sộ, trong đó có nhiều đạo luật then chốt đặt nền tảng lâu dài cho phát triển đất nước. Điểm đổi mới quan trọng là Quốc hội đã chuyển mạnh sang tư duy lập pháp hiện đại: Luật chỉ quy định nguyên tắc, khung pháp lý, còn nội dung chi tiết giao Chính phủ quy định để bảo đảm linh hoạt trong tổ chức thực thi. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia mà còn xác lập rõ trách nhiệm của cơ quan hành pháp trong tổ chức thực hiện pháp luật.

Bên cạnh lập pháp, hoạt động giám sát tối cao tiếp tục có bước chuyển mạnh mẽ, đi vào thực chất, tăng tính dân chủ, công khai, minh bạch. Quốc hội đã áp dụng nhiều cách làm mới - từ tăng giám sát chuyên đề, giám sát thực địa, đến siết chặt giám sát văn bản quy định chi tiết - tất cả nhằm bảo đảm quản lý nhà nước thống nhất, loại bỏ các điểm nghẽn pháp lý, giảm tình trạng luật “đẹp trên giấy nhưng khó đi vào cuộc sống”. Giám sát không chỉ là kiểm tra, mà là quá trình đồng hành với Chính phủ và các cơ quan trong hệ thống chính trị để nâng cao năng lực thực thi chính sách.

Một loạt các quyết định lớn mang tính lịch sử cũng được Quốc hội khóa XV thông qua trong nhiệm kỳ: Sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, kết thúc hoạt động của cấp huyện, chính thức chuyển Việt Nam sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp - một bước cải cách thể chế sâu rộng, tạo nền tảng cho quản lý nhà nước tinh gọn, hiện đại; Quyết định chủ trương đầu tư hàng loạt dự án kết cấu hạ tầng chiến lược, trong đó có các tuyến cao tốc Bắc - Nam, các tuyến vành đai, các dự án giao thông trọng điểm của Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh; Thông qua nhiều cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương, mở không gian phát triển mới cho kinh tế vùng; Đẩy mạnh đối ngoại nghị viện, nâng cao vị thế và tiếng nói của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương, góp phần vào thành công chung của đối ngoại Đảng và Nhà nước.

Tổng Bí thư Tô Lâm cùng các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước và đại biểu dự bế mạc kỳ họp. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Đặc biệt, Quốc hội đã đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động nghị trường, từ quy trình làm việc, tài liệu điện tử đến các hình thức thảo luận trực tuyến và bỏ phiếu điện tử, giúp hoạt động của Quốc hội ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại và bắt kịp xu hướng quản trị số của thế giới.

Tất cả những thành tựu ấy diễn ra trong một bối cảnh khó khăn chưa từng có, cho thấy sự trưởng thành vượt bậc của Quốc hội khóa XV - một Quốc hội biết lắng nghe, biết đổi mới, biết hành động, và biết chịu trách nhiệm trước Nhân dân. Đây cũng là nền tảng để Quốc hội tạo nên dấu ấn của một nhiệm kỳ “bản lĩnh - đổi mới - hành động”, mở ra niềm tin mới cho giai đoạn phát triển 2026-2030.

Hoàn thiện thể chế mạnh mẽ, tạo nền tảng cho phát triển giai đoạn 2026-2030

Nhìn lại toàn bộ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, có thể thấy đây là giai đoạn hiếm có khi công tác hoàn thiện thể chế diễn ra mạnh mẽ, toàn diện và sâu rộng, trở thành động lực nội sinh cho phát triển. Không chỉ xử lý các vấn đề cấp bách trước mắt, Quốc hội còn chủ động kiến tạo tầm nhìn dài hạn, tạo dựng nền móng pháp lý cho giai đoạn phát triển mới của đất nước trong thập niên tới.

Trước hết, khối lượng công việc lập pháp trong nhiệm kỳ là một “kỷ lục” nhưng quan trọng hơn, đó là kỷ lục của chất lượng và chiều sâu đổi mới. Với 150 luật và 49 nghị quyết quy phạm pháp luật được thông qua, Quốc hội đã thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng, từ đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đến xây dựng Nhà nước pháp quyền và thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Quốc hội cũng đã sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 - bước đi mang tính nền tảng, cho thấy sự chủ động cao trong hoàn thiện thể chế chính trị - pháp lý của đất nước.

Một điểm đổi mới xuyên suốt nhiệm kỳ là tư duy lập pháp hiện đại: luật chỉ quy định những vấn đề khung, nguyên tắc; giao Chính phủ quy định chi tiết, bảo đảm linh hoạt trong tổ chức thi hành. Nhờ đó, lập pháp và hành pháp được gắn kết chặt chẽ hơn, tránh tình trạng luật quá chi tiết nhưng lại khó thực thi, đồng thời tăng tính chủ động, trách nhiệm giải trình của cơ quan hành pháp. Quốc hội khóa XV đã đặt nền móng cho cách tiếp cận pháp luật mới, phù hợp với bối cảnh chuyển đổi nhanh của nền kinh tế và sự phát triển mạnh của công nghệ.

Hoạt động giám sát tối cao cũng được đẩy lên một tầm cao mới, trở thành động lực để hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu lực thực thi chính sách. Với tinh thần công khai, minh bạch và bám sát thực tiễn, Quốc hội đã lựa chọn những vấn đề lớn nhất, bức thiết nhất của đời sống kinh tế - xã hội để giám sát: Từ năng lượng, hạ tầng, an ninh nguồn nước, giáo dục, y tế, đến thị trường xăng dầu, phòng cháy chữa cháy, cải cách thủ tục hành chính. Giám sát không còn chỉ là “xem xét trên hồ sơ” mà là quá trình đồng hành, đôn đốc và kiến nghị mạnh mẽ nhằm tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn về thể chế, pháp lý.

Trong nhiệm kỳ này, Quốc hội đã thông qua nhiều chủ trương mang tính chiến lược, có tác động lâu dài đối với phát triển đất nước, trong đó nổi bật là: Cải cách tổ chức bộ máy và sắp xếp đơn vị hành chính, vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chính thức kết thúc cấp huyện. Đây là bước cải cách thể chế có tính “cách mạng”, góp phần tinh gọn bộ máy, tăng hiệu quả quản trị và mở rộng không gian phát triển; Quyết định đầu tư hàng loạt dự án kết cấu hạ tầng chiến lược, tạo trục phát triển mới cho các vùng, đặc biệt là các tuyến giao thông quan trọng mang tính liên kết quốc gia; Thông qua các cơ chế, chính sách đặc thù cho địa phương, cho phép thử nghiệm các mô hình phát triển mới, tạo sự năng động và cạnh tranh lành mạnh giữa các vùng, miền.

Điểm nhấn quan trọng khác của nhiệm kỳ là việc thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, được phản ánh rõ trong nội dung nghị quyết: Quốc hội yêu cầu đẩy mạnh khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển Quốc hội số, chính phủ số, xã hội số. Cách làm mới trong quy trình hoạt động nghị trường - từ tài liệu điện tử, bỏ phiếu điện tử đến thảo luận trực tuyến - đã cho thấy nỗ lực hội nhập với xu thế quản trị hiện đại của thế giới.

Cùng với đó, Quốc hội cũng tạo khuôn khổ thể chế để Chính phủ triển khai hàng loạt chính sách lớn: ổn định kinh tế vĩ mô; kiểm soát lạm phát; phát triển hạ tầng chiến lược; cơ cấu lại nền kinh tế; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa; đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hoàn thiện mô hình tăng trưởng; nâng cao chất lượng đời sống Nhân dân; và bảo đảm an ninh - quốc phòng trong bối cảnh mới.

Đặc biệt, Quốc hội đã tạo ra nền tảng pháp lý rất quan trọng cho các cuộc cải cách sắp tới: từ chính sách tiền lương, phân cấp - phân quyền, cải cách tư pháp, đổi mới quản trị công, đến xây dựng môi trường phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. Đây đều là những “trụ cột tương lai” để Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển nhanh, bền vững giai đoạn 2026-2030 và tầm nhìn 2045.

Hoàn thiện thể chế không chỉ là công việc kỹ thuật của lập pháp; đó là khẳng định tầm nhìn chiến lược của Quốc hội: đặt nền móng pháp lý cho một Việt Nam hiện đại, thịnh vượng; kiến tạo khung khổ pháp lý để bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc trong bối cảnh biến động nhanh chóng của thế giới.

Nhìn lại chặng đường 5 năm, có thể khẳng định: Quốc hội khóa XV đã làm tròn trọng trách lịch sử của mình - không chỉ vá những lỗ hổng pháp lý, mà thực sự kiến tạo tương lai bằng thể chế, đặt nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Dấu ấn của một Quốc hội kiến tạo, minh bạch, đổi mới - nền tảng cho chặng đường phía trước

Nhìn từ tổng thể nhiệm kỳ 2021-2026, Quốc hội khóa XV không chỉ hoàn thành trọng trách trong những thời khắc khó khăn nhất của đất nước, mà còn khẳng định vị thế của một Quốc hội kiến tạo phát triển, một Quốc hội biết đồng hành với Chính phủ, lắng nghe Nhân dân và đặt lợi ích quốc gia - dân tộc lên trên hết, trước hết. Điều làm nên dấu ấn đậm nét của nhiệm kỳ không chỉ là số lượng kỷ lục các đạo luật hay số kỳ họp nhiều nhất trong lịch sử, mà là tinh thần đổi mới phương thức hoạt động, hướng đến sự chuyên nghiệp, hiện đại và gắn bó hơn với cuộc sống của người dân.

Quốc hội đã tạo dựng một văn hóa nghị trường mới - văn hóa của đối thoại, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Các phiên thảo luận không chỉ là nơi trình bày quan điểm, mà thực sự trở thành diễn đàn trí tuệ, nơi những vấn đề hệ trọng của quốc gia được tranh luận đến cùng trên tinh thần xây dựng, khoa học và cầu thị. Quốc hội tăng cường ứng dụng công nghệ số để rút ngắn quy trình, nâng cao chất lượng thẩm tra, tăng tốc độ xử lý công việc nhưng vẫn giữ được tính thận trọng - chính xác cần thiết. Việc phát triển Quốc hội số, nâng cấp hệ thống dữ liệu và điều hành điện tử không chỉ phục vụ nội bộ mà còn nâng cao tính minh bạch và hiệu quả tiếp cận thông tin cho cử tri.

Trong suốt nhiệm kỳ, chúng ta chứng kiến sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác giám sát tối cao - nơi Quốc hội không ngần ngại chạm đến những vấn đề gai góc, phức tạp nhất. Tinh thần “nói đi đôi với làm”, “giám sát đến cùng” thể hiện rõ từ việc theo dõi triển khai các nghị quyết về phát triển kinh tế - xã hội, các dự án hạ tầng trọng điểm, đến những vấn đề sát sườn đời sống như phòng cháy, chữa cháy, thị trường xăng dầu, đất đai, y tế, giáo dục. Giám sát đã trở thành công cụ để bảo đảm sự liêm chính của bộ máy, thực thi pháp luật hiệu quả và nhất quán, đồng thời, củng cố niềm tin của Nhân dân vào năng lực quản trị của Nhà nước.

Đặc biệt, Quốc hội khóa XV để lại dấu ấn sâu đậm trong việc ra quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Những quyết định về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã; thông qua các dự án hạ tầng chiến lược; ban hành nhiều cơ chế chính sách đặc thù cho địa phương - tất cả đều mở ra không gian phát triển mới, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy liên kết vùng. Đây là quá trình khó khăn, đòi hỏi cân nhắc kỹ lưỡng nhưng Quốc hội đã thể hiện tầm nhìn dài hạn, sự dũng cảm trong cải cách và trách nhiệm đối với tương lai của đất nước.

Không chỉ đối nội, Quốc hội còn ghi dấu ấn trong đối ngoại nghị viện, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Sự tham gia tích cực, chủ động vào các cơ chế nghị viện đa phương, các diễn đàn khu vực và toàn cầu thể hiện hình ảnh một Quốc hội hội nhập, hiện đại và trách nhiệm. Đối ngoại nghị viện đã trở thành một kênh quan trọng trong việc củng cố quan hệ hữu nghị, thúc đẩy hợp tác quốc tế, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt.

Nhìn lại nhiệm kỳ khóa XV, có thể nói chưa bao giờ tinh thần “Quốc hội họp mỗi khi dân cần, đất nước cần” lại hiện rõ như vậy. Dù trong đại dịch hay giai đoạn phục hồi, dù trong lúc kinh tế khó khăn hay khi cần quyết sách đột phá, Quốc hội luôn lựa chọn hành động kịp thời. 19 kỳ họp - với nhiều phiên họp bất thường - không chỉ cho thấy khối lượng công việc khổng lồ mà còn minh chứng cho tinh thần sẵn sàng nhận trách nhiệm trước Nhân dân.

Từ thành tựu, Quốc hội cũng tự nhìn nhận rõ những việc còn phải tiếp tục đổi mới - điều đã được chỉ ra trong Nghị quyết: chú trọng giám sát thực tế hơn; xử lý triệt để văn bản quy định chi tiết; hoàn thiện phân cấp - phân quyền; nâng cao chất lượng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước; xây dựng Quốc hội số với dữ liệu liên thông; và không ngừng hiện đại hóa phương thức làm việc. Đây là sự tự soi rọi cần thiết để chuẩn bị cho một giai đoạn phát triển mới với yêu cầu cao hơn, phức tạp hơn.

Trên nền tảng đó, Quốc hội khóa XV đã khép lại nhiệm kỳ bằng một tâm thế vững vàng và đầy trách nhiệm: tạo lập khung khổ pháp lý đồng bộ; kiến tạo môi trường phát triển bền vững; và quan trọng nhất - củng cố niềm tin của Nhân dân vào con đường mà Đảng và Nhà nước đã lựa chọn. Những thành tựu của nhiệm kỳ không chỉ là kết quả của 5 năm nỗ lực mà còn là sự chuẩn bị cho chặng đường 2026-2030, thời kỳ bản lề để đất nước tăng tốc hướng tới mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045.

Kỳ họp thứ mười bế mạc, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV khép lại. Nhưng những đổi mới về tư duy lập pháp, về giám sát, về quyết sách, về chuyển đổi số nghị trường… sẽ tiếp tục lan tỏa và định hình những bước đi vững chắc của nhiệm kỳ tiếp theo. Một Quốc hội hành động, một Quốc hội gần dân, một Quốc hội minh bạch - đó chính là tài sản quý giá mà nhiệm kỳ khóa XV để lại cho đất nước.

Bùi Hoài Sơn