Quốc gia Trung Á đầu tiên có đường sắt tốc độ cao

Khám phá "Con đường tơ lụa" bằng tàu cao tốc

Tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên của Uzbekistan nối Thủ đô Tashkent với thành phố lớn thứ hai của đất nước Samarkand được khởi công vào tháng 3/2011.

Với tốc độ gần 254km/h, hành khách sẽ chỉ mất hơn hai tiếng đồng hồ để đi qua 344km đường sắt trên tuyến.

Tàu tốc độ cao Afrasiyab kết nối Thủ đô Tashkent với các thành phố quan trọng trên Con đường tơ lụa qua Uzbekistan (Ảnh: internet).

Hai đoàn tàu để vận hành trên tuyến cũng đã được đặt hàng công ty Talgo (Tây Ban Nha) vào tháng 11/2009 với chi phí 38 triệu euro. Chi phí mua được chia giữa nhà điều hành O'zbekiston Temir Yo'llari và một khoản vay từ Quỹ Nhà nước về tái thiết và phát triển của Uzbekistan.

Đoàn tàu đầu tiên, tàu Talgo 250, được chuyển đến Tashkent vào tháng 7/2011. Mỗi đoàn tàu gồm 2 toa điện, 8 toa khách với sức chứa 257 người và một toa ăn uống.

Đoàn tàu thứ hai đến Tashkent vào tháng 12/2011. Đoàn tàu thực hiện chuyến đi đầu tiên từ Tashkent đến Samarkand vào tháng 8/2011.

Tuy nhiên phải đến tháng 10/2011, các chuyến tàu thương mại mới chính thức khai thác. Tàu có có tên gọi là Afrasiyab, được đặt theo tên của vùng đất cổ kính và giàu tính lịch sử nhất của thành phố Samarkand.

Các quan chức Uzbekistan hi vọng những chuyến tàu tốc độ cao sẽ thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch nước này.

Thành phố Samarkand vốn nằm trên con đường tơ lụa nổi tiếng trong lịch sử và giờ du khách sẽ có dịp khám phá con đường qua những chuyến tàu tốc độ cao.

Phát biểu tại buổi ra mắt tàu tốc độ cao khi đó, Phó thủ tướng Uzbekistan Batyr Khodjayev đã dành lời cảm ơn tới Tổng thống Islam Karimov, vì vị nguyên thủ quốc gia này đã quyết định để Uzbekistan trở thành nước đầu tiên tại Trung Á có tàu tốc độ cao.

Đầu tư nối dài phục vụ phát triển du lịch

Sau tuyến đường sắt tốc độ cao đầu tiên Tashkent - Samarkand, với mục tiêu phát triển du lịch trên "Con đường tơ lụa", Uzbekistan tiếp tục đầu tư mở rộng tuyến, cải thiện tốc độ. Năm 2013, tốc độ thương mại trên tuyến này tối đa mất 2 giờ 8 phút.

Tuyến thứ hai Samarkand - Karshi được khai thác năm 2015, nối dài từ tuyến đầu tiên. Tuyến có chiều dài 231km, thời gian hành trình mất 1 giờ 5 phút; còn nếu đi từ Tashkent đến Karshi mất 3 giờ 21 phút.

Bên trong toa tàu tốc độ cao tại Uzbekistan (Ảnh: internet).

Tuyến đường sắt cao tốc Samarkand - Bukhara được khai trương vào tháng 8/2016, cũng trên cơ sở mở rộng tuyến đầu tiên. Tuyến dài 256km, thời gian hành trình mất 1 giờ 12 phút.

Như vậy, toàn tuyến đường sắt tốc độ cao Tashkent - Bukhara dài khoảng 600km, đi qua 6 khu vực: Tashkent, Sirdaryo, Jizzakh, Samarkand, Navoiy và Bukhara. Việc di chuyển từ Tashkent đến Bukhara bằng tàu tốc độ cao mất 3 giờ 20 phút thay vì 7 giờ như trước đây.

Năm 2015, tuyến đường sắt tốc độ cao Samarkand - Qarshi, đoạn kéo dài 141km đến Qarshi bắt đầu hoạt động, tuy nhiên tốc độ thấp hơn 160km/h.

Đến năm 2018, đường sắt tốc độ cao hoạt động quá công suất và hành khách muốn đi tàu phải đặt vé trước nhiều tháng.

Để giải quyết vấn đề này, ngành đường sắt đã ký hợp đồng trị giá 62 triệu USD với Talgo để mua thêm hai đoàn tàu, đưa vào hoạt động vào năm 2021. Hợp đồng mới cũng yêu cầu bổ sung thêm toa xe để mở rộng các đoàn tàu 9 toa hiện tại lên 11 toa mỗi đoàn.

Cùng đó, tuyến đường sắt tốc độ cao dự kiến được kéo dài đến Khiva qua Urgench, nhằm kết nối tất cả các thành phố lớn trên Con đường tơ lụa ở Uzbekistan.

Tháng 12/2018, một nhà ga mới được mở ở Khiva và tuyến đường sắt dài 30km kết nối nhà ga với Urgench.

Năm 2022, Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á đã cung cấp khoản vay 108 triệu USD cho Uzbekistan để điện khí hóa tuyến đường dài 465km giữa Bukhara và Khiva hiện đang có tốc độ thiết kế 250km/h. Sau khi hoàn thành, việc chạy các đoàn tàu tốc độ cao giữa Tashkent và Khiva chỉ còn khoảng 7 giờ.

Tuyến đường sắt tốc độ cao được điện khí hóa kéo dài đến Nukus cũng được khởi công, giảm thời gian di chuyển giữa Tashkent và Nukus từ 16 giờ xuống còn 7 giờ.

Tháng 6 năm nay, Uzbekistan mua 6 đoàn tàu tốc độ cao tốc từ Hyundai (Hàn Quốc). Các đoàn tàu mới sẽ được đặt tên là "Jalaladdin Manguberdi" để vinh danh người anh hùng lịch sử của nước này, nhấn mạnh ý nghĩa văn hóa và sự tôn trọng lịch sử dân tộc.

Tàu có tốc độ 250km/h, mỗi đoàn tàu có 7 toa, có thể chở tối đa 351 hành khách. Huyndai hỗ trợ việc bảo trì và sửa chữa trong 42 tháng để chuyển giao công nghệ.

Dự kiến, các đoàn tàu sẽ chạy trên 3 tuyến đường kết nối Tashkent - Bukhara (590km), Bukhara - Khiva (430km) và Miskin - Nukus (196km), nối thủ đô với các trung tâm kinh tế và du lịch quan trọng của đất nước. Điều này mở ra những cơ hội mới cho phát triển du lịch nội địa và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong khu vực.

Kỳ Nam