Quảng Trị : Xây dựng quy hoạch phát triển hạ tầng, nâng cao sinh kế vùng miền núi

Một góc xã miền núi Dân Hóa, tỉnh Quảng Trị. Ảnh: Phạm Tiến

Vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của Quảng Trị hiện có diện tích hơn 7.757 km2, chiếm trên 61% diện tích tự nhiên toàn tỉnh, với hơn 255 nghìn người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm gần một nửa dân số. Dù được quan tâm đầu tư trong giai đoạn 2021 – 2025, khu vực này vẫn còn nhiều khó khăn: tỷ lệ hộ nghèo ở mức 20,9%, cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ, nhiều thôn bản chưa có điện, nước sinh hoạt ổn định, giao thông đi lại còn cách trở.

Trước những vấn đề trên, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị Lê Đức Tiến vừa chủ trì cuộc họp triển khai nhiệm vụ xây dựng Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Toàn cảnh cuộc họp

Quy hoạch giai đoạn tới được định hướng theo hướng phát triển hạ tầng đồng bộ về giao thông, điện, nước, viễn thông; thúc đẩy sản xuất nông - lâm nghiệp hàng hóa, phát triển cây dược liệu và chăn nuôi tập trung; khai thác tiềm năng du lịch cộng đồng gắn với bản sắc văn hóa; nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, an sinh xã hội; đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, xóa bỏ hủ tục, thúc đẩy bình đẳng giới và phát triển bền vững.

Tại cuộc họp, các sở, ngành đề xuất nhiều nhóm giải pháp cụ thể như: phát triển kinh tế gắn với tiềm năng bản địa; khai thác thế mạnh nông - lâm - ngư nghiệp bền vững; phát triển du lịch sinh thái, văn hóa; củng cố hạ tầng giao thông, điện, nước; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; củng cố mạng lưới y tế cơ sở; bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị giao Sở Tài chính và Sở Dân tộc và Tôn giáo chủ trì phối hợp xây dựng phương án tổng hợp về nhu cầu hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời rà soát, ưu tiên các nhóm nhu cầu cấp thiết để đưa vào đề cương dự án. Các đơn vị liên quan phải làm việc trực tiếp với già làng, trưởng bản, chủ rừng nhằm bảo đảm tính thực tiễn và hiệu quả triển khai.

Vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của Quảng Trị (trước hợp nhất) có diện tích hơn 313 nghìn hecta, chiếm 68% diện tích đất tự nhiên, gồm 47 xã, thị trấn thuộc các địa bàn Đakrông, Hướng Hóa, Gio Linh, Cam Lộ và Vĩnh Linh, với khoảng 95 nghìn người dân tộc Vân Kiều và Pa Cô sinh sống. Trong khi đó, tại Quảng Bình (trước hợp nhất), vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tập trung ở Minh Hóa, Tuyên Hóa, Bố Trạch, Quảng Ninh và Lệ Thủy, nơi cư trú của các dân tộc Bru-Vân Kiều và Chứt.

Bà Hồ Thị Miên ở xã Đakrông với mô hình nuôi dê từ chương trình “Tiến lên phía trước”. Ảnh: Phan Tân Lâm

Những năm qua, hai địa phương đã triển khai đồng bộ các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số, huy động nhiều nguồn lực từ Trung ương, địa phương, cộng đồng và xã hội hóa. Đặc biệt, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I (2021 – 2025), theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ, đã đem lại nhiều chuyển biến tích cực.

Nguồn lực của Chương trình được ưu tiên cho các địa bàn đặc biệt khó khăn, xã an toàn khu thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Đến cuối năm 2024, 100% số xã vùng dân tộc thiểu số và miền núi ở Quảng Trị (trước hợp nhất) có đường ô tô về trung tâm được nhựa hóa, bê tông hóa; có điện lưới quốc gia với hơn 90% hộ dân sử dụng; 100% xã có trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trạm y tế và được phủ sóng viễn thông cơ bản hoàn chỉnh.

Tại Quảng Bình (trước hợp nhất), hạ tầng vùng dân tộc thiểu số và miền núi cũng được đầu tư đồng bộ, tạo diện mạo mới và điều kiện phát triển rõ nét hơn.

Việc đầu tư phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi đã mang lại kết quả rõ rệt trong công tác giảm nghèo. Ở Quảng Trị (trước hợp nhất), tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc thiểu số giảm từ 49,51% năm 2022 xuống còn 45,62% cuối năm 2024. Tại Quảng Bình (trước hợp nhất), tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 6% mỗi năm, đạt 52,88% vào cuối năm 2024, vượt mục tiêu 4,5 – 5%.

Công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn, đặc biệt là lao động vùng dân tộc thiểu số, được xem là giải pháp trọng tâm trong phát triển kinh tế. Giai đoạn 2021 – 2024, Quảng Trị đã phân bổ hơn 200 tỷ đồng cho Dự án 4 “Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững”, đào tạo nghề cho gần 5.000 lao động vùng dân tộc thiểu số, nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 75,16%. Tại Quảng Bình, giai đoạn 2020 – 2023, có 1.943 người dân tộc thiểu số được đào tạo nghề, trong đó 122 người tham gia xuất khẩu lao động.

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của Quảng Trị hiện nay vẫn còn không ít thách thức: tốc độ phát triển kinh tế còn chậm, thu nhập người dân thấp, mặt bằng dân trí hạn chế, hạ tầng chưa đồng bộ, chất lượng nguồn nhân lực thấp, hệ thống y tế còn bất cập, và khoảng cách phát triển giữa các vùng còn lớn.

Nguyễn Thuấn