Quảng Trị triệt để ngăn chặn các vi phạm IUU - Bài 1: Siết chặt từ cảng cá đến ngư trường

Phóng viên TTXVN tại Quảng Trị thực hiện 2 bài viết để đánh giá những kết quả đạt được trong thời gian qua và định hướng, giải pháp chống khai thác IUU trong thời gian tới.

Bài 1: Siết chặt từ cảng cá đến ngư trường

Với quyết tâm cùng cả nước gỡ thẻ vàng IUU trong thời gian tới, tỉnh Quảng Trị đang quyết liệt triển khai các giải pháp chống khai thác thủy sản bất hợp pháp. Các lực lượng đã tăng cường phối hợp để kiểm soát chặt chẽ tàu cá ra vào cảng, khai báo sản lượng; đồng thời, tích cực tuyên truyền ngư dân đánh bắt theo đúng quy định.

Các chủ tàu cá cũng chủ động lắp các thiết bị phụ trợ để phòng trường hợp thiết bị VMS gặp sự cố kết nối trên biển.

Nỗ lực phối hợp của các lực lượng

Thời gian qua, quyết liệt chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) ở Quảng Trị, công tác kiểm tra, kiểm soát tàu cá tại các Cảng cá trên địa bàn luôn rất nghiêm túc. Từng con tàu cập nhật thông tin, từng bộ hồ sơ được rà lại, từng thiết bị giám sát hành trình được kiểm tra cẩn trọng khi xuất bến và kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Tại Cảng cá Cửa Việt (Quảng Trị), Trưởng cảng Nguyễn Thiện Nhân cho biết, đơn vị đã hoàn toàn đáp ứng yêu cầu về hạ tầng tiếp nhận tàu thuyền, sẵn sàng cho lưu lượng tăng cao. Quan trọng hơn, cảng phối hợp với Văn phòng kiểm soát IUU để thực hiện đủ các bước kiểm tra giấy phép, nhật ký khai thác, tình trạng kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS).

Theo ông Nguyễn Thiện Nhân, bất kỳ tàu cá trong tỉnh và ngoại tỉnh cập cảng nếu xảy ra tình trạng không duy trì kết nối VMS theo quy định đều bị giữ lại. Thời điểm này không thể “nương tay” vì mọi sai sót, thiếu ý thức chấp hành theo quy định đều có thể kéo dài thêm thời gian gỡ Thẻ vàng IUU. Tại cảng cá Cửa Việt, lúc nào cũng là thời gian “cao điểm”, không chỉ để kiểm tra, mà là để siết chặt toàn bộ quy trình chống IUU để đi vào khuôn khổ, nề nếp vĩnh viễn.

Tại Văn phòng thanh tra, kiểm tra và kiểm soát nghề cá ở Cảng cá Cửa Việt, các lực lượng gồm: cán bộ Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Quảng Trị, công an địa phương, bộ đội Biên phòng và cán bộ Ban quản lý cảng luôn duy trì chế độ túc trực không kể ngày đêm. Mỗi đơn vị đảm nhận một nhiệm vụ khác nhau, song phối hợp nhịp nhàng, bảo đảm việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng được thực hiện nghiêm ngặt.

Ông Trần Thu Vinh, (Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Quảng Trị), cán bộ thường trực tại Văn phòng IUU Cửa Việt cho biết, hiện văn phòng đang giám sát hơn 180 tàu từ 15m trở lên ra vào cảng Cửa Việt. Ngay tại văn phòng, hệ thống màn hình theo dõi tàu cá hoạt động 24/24, cập nhật liên tục vị trí, hướng di chuyển và tín hiệu kết nối thiết bị VMS. Chỉ cần phát hiện dấu hiệu bất thường, lực lượng thường trực lập tức rà soát và thông báo chủ tàu cá khắc phục, không để xảy ra tình trạng tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình, đánh bắt vượt ranh giới quy định.

Cùng với công tác kiểm tra, giám sát, lực lượng Biên phòng tại Văn phòng IUU Cửa Việt cũng tăng cường tuyên truyền cho các chủ phương tiện mỗi khi đến làm thủ tục xuất bến. Tại khu vực khai báo, từng ngư dân được nhắc nhở thực hiện nghiêm các quy định khi khai thác trên ngư trường, đặc biệt là việc duy trì kết nối thiết bị giám sát hành trình, ghi nhật ký đầy đủ và không xâm phạm vùng biển nước ngoài.

Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Trị thường xuyên kiểm tra việc lắp đặt và hoạt động thiết bị VMS với các chủ phương tiện tàu cá.

Thiếu tá Trần Quốc Hùng, Trạm trưởng Trạm kiểm soát Biên phòng Phó Hội, đồn Biên phòng Triệu Vân (xã Cửa Việt, Quảng Trị) cho biết, ngay tại Văn phòng IUU, lực lượng Biên phòng đã thông báo chi tiết các mức xử phạt đối với từng hành vi vi phạm, giúp ngư dân nắm chắc quy định, tránh rủi ro trong quá trình vươn khơi. Trong thời gian qua, các tàu cá vi phạm đều được các lực lượng phối hợp xử lý nghiêm theo quy định, qua đó tạo sự răn đe với các chủ tàu cá.

Song song với kiểm soát tại khu vực Cảng cá, lực lượng Bộ đội Biên phòng cũng tăng cường tuần tra, kiểm soát trên biển. Thượng tá Lê Văn Tính (Chính trị viên, Hải Đội Biên phòng 1, Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị) khẳng định, đơn vị luôn chủ động nắm chắc tình hình trên biển; công tác tuần tra, kiểm soát bảo vệ chủ quyền vùng biển thường xuyên duy trì. Đơn vị đã tổ chức nhiều đợt tuần tra xử lý tàu các nước ngoài vi phạm lãnh hải, qua đó khẳng định chủ quyền của vùng biển Việt Nam. Đây cũng là một trong những yếu tố giúp tỉnh Quảng Trị đạt mục tiêu chống IUU.

Tại Quảng Trị, nhờ công tác phối hợp, giám sát chặt chẽ của các lực lượng, công tác phòng chống IUU đã đạt nhiều kết quả nổi bật. Hiện 100% tàu từ 6 m trở lên được đăng ký (4.664 tàu), 98,1% tàu được cấp phép khai thác, 98,8% tàu lắp thiết bị VMS. Đặc biệt, tại tỉnh Quảng Trị không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài trong thời gian dài. Các cảng cũng đạt 100% thu nộp nhật ký khai thác theo quy định.

Chuyển biến nhận thức từ ngư dân

Những kết quả nổi bật trên không chỉ thể hiện sự nỗ lực, phối hợp chặt chẽ của lực lượng chức năng, các địa phương trong việc quyết tâm gỡ thẻ vàng IUU mà còn thể hiện sự thay đổi về nhận thức của ngư dân.

Ông Lê Ngọc Linh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Trị khẳng định, công tác chống khai thác IUU chỉ thực sự bền vững khi bắt đầu từ sự thay đổi nhận thức của chính ngư dân. Theo ông Linh, việc hiểu đúng quy định, nắm rõ ranh giới trên biển và ý thức được hậu quả của hành vi vi phạm là nền tảng để chuyển biến thành hành động cụ thể trong mỗi chuyến biển. Với các trường hợp vi phạm, tỉnh Quảng Trị cũng kiên quyết xử phạt nghiêm theo quy định để tạo tính răn đe.

Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Trị thường xuyên kiểm tra với các tàu cá không đủ điều kiện và kiên quyết không cho ra khơi.

“Khi ngư dân thấy rõ trách nhiệm và lợi ích của mình trong việc tuân thủ quy định, họ sẽ chủ động thực hiện, từ kiểm tra thiết bị giám sát hành trình đến ghi chép nhật ký hay chấp hành vùng khai thác. Đây mới là yếu tố quyết định giúp tỉnh Quảng Trị tiến tới mục tiêu gỡ thẻ vàng IUU và xây dựng nghề cá bền vững trong thời gian tới”, ông Lê Ngọc Linh nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Văn Bình, ngư dân phường Đồng Hới (Quảng Trị) cho biết, nhận thức của bà con hiện nay đã thay đổi rõ rệt sau thời gian được tuyên truyền, hướng dẫn về các quy định chống khai thác thủy sản bất hợp pháp. Chúng tôi đã nắm rất rõ ranh giới trên biển, hiểu Luật và hiểu hậu quả nếu vi phạm. Nên không ai còn dám vượt sang vùng biển nước ngoài để đánh bắt trái quy định nữa.

Cũng chung cảm nghĩ, anh Bùi Xuân Tấn (xã Cửa Việt) chia sẻ, lực lượng Biên phòng, chính quyền địa phương đã thường xuyên động viên, nhắc nhở trước mỗi chuyến biển nên chúng tôi chấp hành nghiêm để hướng tới khai thác hải sản, hiệu quả, bền vững trong thời gian tới. Theo anh Tấn, hiện có bản đồ phân định ranh giới, có máy nhận dạng tàu xung quanh nên ngư dân cũng yên tâm khai thác, không sợ vướng lưới hay vi phạm vùng biển nếu tàu cá duy trì hoạt động các thiết bị trên tàu.

Để thay đổi nhận thức của ngư dân trong chống khai thác IUU, tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo các cấp, ngành từ tỉnh đến địa phương tăng cường công tác tuyên truyền với nhiều hình thức, cấp độ phù hợp nhằm nâng cao nhận thức của ngư dân; trong đó, tập trung chủ yếu thông qua Hội nghị, cấp phát tờ rơi, tổ chức cho các chủ tàu cá/thuyền trưởng ký cam kết không vi phạm khai thác IUU…

Bộ đội Biên phòng Quảng Trị tích cực tuyên truyền ngư dân thực hiện các quy định trong chống khai thác IUU.

Dù đã đạt được những kết quả nhất định, song tại tỉnh quảng Trị, công tác phòng chống khai thác thủy sản IUU đang gặp một số khó khăn và cần phải được tháo gỡ trong thời gian tới như: Nhiều tàu hết hạn đăng kiểm, lỗi kết nối VMS do vệ tinh, hạ tầng Cảng cá còn hạn chế, một số địa phương xử lý vi phạm chưa quyết liệt…

Để tháo gỡ các khó khăn này, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam đã yêu cầu các đơn vị, địa phương phải tập trung giải quyết các vướng mắc, bất cập, thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ chống khai thác IUU. Đồng thời, chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương thành lập đường dây nóng để kịp thời hướng dẫn, giải quyết những vấn đề liên quan đến khai thác IUU; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân khai thác thủy hải sản hợp pháp; tăng cường tuyên truyền để ngư dân thực hiện tốt các quy định về chống khai thác IUU.

Bài cuối: Hướng tới nghề cá bền vững

Bài và ảnh: Tá Chuyên (TTXVN)