Quản lý thuế thương mại điện tử: Đảm bảo công bằng và chống thất thu ngân sách

Thách thức trong quản lý thuế thương mại điện tử

Thương mại điện tử đã trở thành một xu hướng tất yếu, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế và tiêu dùng nội địa. Tuy nhiên, việc quản lý thuế đối với các hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử còn nhiều bất cập, gây thất thu ngân sách và tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các hộ kinh doanh truyền thống, siêu thị, trung tâm thương mại và các doanh nghiệp trực tuyến. Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) và nhiều đại biểu nhấn mạnh rằng nhiều vụ gian lận thuế đã xảy ra, đòi hỏi các giải pháp mạnh mẽ để khắc phục.

Gần đây, Quốc hội đã thông qua Luật số 56, sửa đổi các luật trong lĩnh vực tài chính và ngân sách nhà nước, với các quy định cụ thể về quản lý thuế đối với thương mại điện tử và mạng xã hội. Tuy nhiên, việc triển khai các quy định này vẫn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm khó khăn trong định danh tổ chức, cá nhân kinh doanh, thiếu cơ sở dữ liệu đồng bộ và việc áp dụng công nghệ để kiểm tra, giám sát các giao dịch trực tuyến.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, trong thời gian qua, Bộ đã triển khai quyết liệt các biện pháp quản lý thuế thương mại điện tử, đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Các quy định về hóa đơn, chứng từ và trách nhiệm khấu trừ, nộp thuế của các sàn thương mại điện tử đã được ban hành. Hộ và cá nhân kinh doanh được phép ủy quyền cho các sàn thương mại điện tử lập hóa đơn điện tử định danh, giảm gánh nặng thủ tục hành chính.

Bộ Tài chính cũng đẩy mạnh truyền thông chính sách, phối hợp với các sàn thương mại điện tử trong và ngoài nước để phổ biến quy định đến các đối tượng liên quan. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo trong quản lý thuế đã giúp chuẩn hóa 95% cơ sở dữ liệu dân cư, kết nối và chia sẻ thông tin với các ngân hàng và website thương mại điện tử. Kết quả, 158 nhà cung cấp nước ngoài đã kê khai và nộp thuế, thu được 23 nghìn tỷ đồng; 106.000 hộ và cá nhân kinh doanh đã kê khai và nộp 1,25 nghìn tỷ đồng thuế qua cổng thông tin điện tử. Trong 5 tháng đầu năm 2025, thu thuế thương mại điện tử tăng trưởng 55%, đạt hơn 75 nghìn tỷ đồng.

Các giải pháp quản lý thuế thương mại điện tử hướng đến tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch

Giải pháp căn cơ, tăng cường quản lý

Để tiếp tục tăng cường quản lý thuế thương mại điện tử, Bộ trưởng Thắng nhấn mạnh đến 3 giải pháp trọng tâm. Trước hết, hoàn thiện các quy định để xác định rõ các hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, định danh tổ chức và cá nhân kinh doanh. Các quy định này sẽ được đưa vào Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn, đảm bảo tính minh bạch và khả thi.

Thứ hai, Bộ Tài chính sẽ hướng dẫn dịch vụ kê khai và nộp thuế điện tử, nâng cấp cổng điện tử để tiếp cận hồ sơ kê khai từ các sàn thương mại điện tử và tổ chức, cá nhân nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam. Hệ thống này sẽ giúp đơn giản hóa thủ tục, giảm chi phí tuân thủ và nâng cao hiệu quả quản lý thuế.

Thứ ba, hoàn thiện cơ sở dữ liệu và sử dụng AI để cảnh báo gian lận thuế, kiểm tra các tổ chức, cá nhân có thu nhập từ thương mại điện tử. Bộ trưởng nhấn mạnh rằng, việc áp dụng công nghệ hiện đại sẽ giúp phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi gian lận, đảm bảo công bằng giữa các loại hình kinh doanh.

Bộ trưởng Thắng khẳng định, các giải pháp quản lý thuế thương mại điện tử không chỉ nhằm tăng thu ngân sách mà còn hướng đến tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch. Các quy định mới sẽ giúp giảm sự chênh lệch về nghĩa vụ thuế giữa các doanh nghiệp trực tuyến và truyền thống, từ đó nâng cao niềm tin của người dân và doanh nghiệp vào hệ thống thuế.

Ngoài ra, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các bộ, ngành và hiệp hội doanh nghiệp để phổ biến chính sách, hỗ trợ các hộ và cá nhân kinh doanh hiểu rõ nghĩa vụ thuế. Các chương trình đào tạo và tư vấn sẽ được triển khai rộng rãi, đặc biệt tại các địa phương có tỷ lệ kinh doanh thương mại điện tử cao, như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, Bộ trưởng Thắng thừa nhận, việc quản lý thuế thương mại điện tử vẫn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng trực tuyến, khó khăn trong kiểm soát giao dịch xuyên biên giới và năng lực ứng dụng công nghệ của một số cơ quan thuế địa phương. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và sự ủng hộ của Quốc hội, Bộ Tài chính có cơ sở để lạc quan về triển vọng cải thiện quản lý thuế trong lĩnh vực này.

Bộ cũng cam kết tiếp tục đổi mới, sáng tạo trong công tác tham mưu và điều hành, đảm bảo các chính sách quản lý thuế thương mại điện tử được triển khai đồng bộ, hiệu quả. Những nỗ lực này không chỉ góp phần ngăn thất thu ngân sách mà còn tạo nền tảng cho một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% trong năm 2025.

Dương Công Chiến