Quản lý, sử dụng bền vững biển và đại dương, thúc đẩy hợp tác, tăng cường nghiên cứu khoa học

Tham dự Hội thảo có hơn 100 đại biểu là các cán bộ, chuyên gia, nhà khoa học, nghiên cứu viên đến từ các cơ quan, tổ chức trong và ngoài nước như LTC, các Bộ/ngành của trung ương và địa phương, các trường đại học, viện nghiên cứu trong lĩnh vực pháp lý và nghiên cứu khoa học biển.

Trong khuôn khổ Hội thảo, các diễn giả và đại biểu tham dự đã cùng nhìn lại quá trình 30 năm hình thành và phát triển của LTC, những đóng góp của Ủy ban và các cơ quan quốc tế khác như Ủy ban liên chính phủ về Hải dương học trong việc bảo vệ và gìn giữ môi trường biển; đánh giá những diễn biến mới gần đây và tác động tới công tác của LTC và thảo luận về vai trò và đóng góp của Việt Nam tại LTC và ISA.

Phiên thảo luận tại Hội thảo.

Hội thảo cũng trao đổi về nhiều vấn đề được quan tâm như vai trò của cơ quan khoa học trong thực thi công ước quốc tế, diễn biến mới về xây dựng Bộ quy tắc quản lý khai thác đáy biển, đặc biệt trong mối quan hệ với Hiệp định về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển tại vùng nằm ngoài phạm vi tài phán quốc gia (Hiệp định BBNJ, dự kiến có hiệu lực từ tháng 1/2026) và nỗ lực của Việt Nam trong việc thực thi Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982.

Các diễn giả và đại biểu đều nhất trí khẳng định Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 tiếp tục là khuôn khổ pháp lý toàn diện điều chỉnh mọi hoạt động trên biển. Các hoạt động thăm dò, khai thác tại Vùng, cũng đều phải tuân thủ và phù hợp với Công ước này cũng như các quy định của ISA.

PGS.TS. Đào Việt Hà, Chủ tịch Viện Hải dương học, thành viên LTC, trình bày tổng quan về vai trò và đóng góp của LTC; đồng thời chia sẻ về những nỗ lực và đóng góp của Việt Nam. Bà nhấn mạnh, Ủy ban đã đề xuất và xây dựng 3 Bộ quy định quản lý hoạt động thăm dò một số khoáng sản tại Vùng được Hội đồng ISA thông qua.

TS. Se Jong Ju, thành viên của LTC, chia sẻ việc nhóm các chuyên gia nỗ lực xây dựng "ngưỡng môi trường" để chuẩn hóa đánh giá tác động môi trường, từ đó làm cơ sở cho Hội đồng ISA ra các quyết định liên quan tới thăm dò và khai thác tại Vùng.

TS. Wenxi Zhu, Trưởng Văn phòng Ủy ban liên chính phủ về Hải dương học khu vực Tây Thái Bình Dương chia sẻ về những đóng góp của cơ quan này trong việc phát triển bền vững nguồn tài nguyên biển, qua đó thông tin về những hoạt động xây dựng năng lực, đào tạo, tăng cường thông tin, trang bị kiến thức và thúc đẩy chuyển giao công nghệ biển cho các nước đang phát triển, trong đó bao gồm Việt Nam.

TS. Se Jong Ju chia sẻ kinh nghiệm của Hàn Quốc trong việc khai thác đáy biển, theo đó việc Hàn Quốc đang thực hiện 5 hợp đồng thăm dò và đều tuân thủ các quy định, quy trình hiện hành nhằm bảo vệ môi trường và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên biển.

Hình ảnh phiên thảo luận tại Hội thảo. (Ảnh: Bảo Chi)

Trong bối cảnh thập kỷ 2021-2030 được xác định là giai đoạn thực hiện chiến lược "Thập kỷ khoa học đại dương vì sự phát triển bền vững của Liên hợp quốc" do Ủy ban Hải dương học liên chính phủ của UNESCO (IOC) đề xuất và cộng đồng quốc tế đang ở giữa chặng đường này.

Hội thảo cũng trao đổi về những diễn biến mới có thể tác động tới quản trị đại dương nói chung và công việc của LTC nói riêng, theo đó Ủy ban có vai trò ngày càng quan trọng trong việc cân bằng giữa nhu cầu khai thác đại dương cho phát triển và yêu cầu bảo vệ môi trường.

Các đại biểu hoan nghênh việc Hiệp định về Bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển tại vùng nằm ngoài phạm vi tài phán quốc gia (Hiệp định BBNJ) sắp có hiệu lực, tiến triển trong việc xây dựng Bộ quy tắc quản lý khai thác tại Vùng và một số phát triển mới trong lĩnh vực luật biển quốc tế, đặc biệt là việc Tòa án Quốc tế về Luật biển và Tòa án Công lý quốc tế đã công bố ý kiến tư vấn về luật pháp quốc tế và biến đổi khí hậu.

TS. Sarah Lothian, Đại học Wollongong (Úc), đã chia sẻ và đánh giá tác động của Hiệp định BBNJ tới việc quản lý hoạt động tại Vùng, trong đó nhấn mạnh yêu cầu tăng cường và nâng cao hợp tác với các cơ quan, tổ chức khác, bao gồm ISA. TS. Sarah cho biết cần tiếp tục theo dõi trong thời gian tới tác động của Hiệp định này đối với công tác của LTC vì mức độ tác động lớn hay nhỏ sẽ phụ thuộc vào mức độ ISA và LTC tiếp nhận và đưa các quy định của Hiệp định này vào cân nhắc khi quản lý các hoạt động tại Vùng.

GS.TS Nguyễn Quảng Trường và PGS.TS Nguyễn Như Trung, các đại diện của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ, chia sẻ nỗ lực và đóng góp của Việt Nam cho công tác của LTC, nghiên cứu khoa học biển sâu và thực thi các điều ước quốc tế mà Việt Nam hiện là thành viên, trong đó bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982, Công ước về buôn bán các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES), Công ước về đa dạng sinh học (CBD) và Hiệp định BBNJ trong thời gian tới.

Các đại biểu đều nhất trí đánh giá cao việc tổ chức Hội thảo qua đó nhiều vấn đề về quản trị biển và đại dương đã được thảo luận trong tương quan với công việc của LTC - Ủy ban đã và đang không ngừng nỗ lực đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của tình hình mới, có nhiều đóng góp cho ISA cũng như cho quản lý và sử dụng bền vững biển và đại dương, bảo tồn môi trường biển và thúc đẩy các chương trình xây dựng năng lực, hợp tác tăng cường nghiên cứu khoa học biển vì lợi ích của toàn nhân loại.

Bảo Chi