Quản lý rủi ro, mở đường phát triển trí tuệ nhân tạo

Quan tâm tới câu chuyện văn hóa, đạo đức, trách nhiệm cộng đồng

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo đã có cách tiếp cận theo hướng quản lý rủi ro và mở đường cho phát triển trí tuệ nhân tạo.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương (Quảng Ngãi) phát biểu

Tại Điều 6, dự thảo Luật quy định chính sách Nhà nước, trong đó có quy định về cổng thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia, tại Điều 18 lại quy định về cơ sở dữ liệu về trí tuệ nhân tạo: gồm quốc gia, các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, cá nhân. Tức là trùng lắp với Điều 6, dự thảo Luật. Do vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát lại.

Dự thảo Luật quy định: hợp tác quốc tế được thực hiện theo quy định của pháp luật khoa học công nghệ, pháp luật chuyển giao công nghệ và pháp luật có liên quan, điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên là chưa đầy đủ. Để quy định chặt chẽ hơn, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, hợp tác quốc tế về trí tuệ nhân tạo phải tuân thủ quy định của pháp luật, thực hiện theo hợp tác quốc tế của các luật chuyên ngành…

ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) cho rằng, đây là luật điều chỉnh lĩnh vực rất mới và các nước có hành lang pháp lý cho lĩnh vực trí tuệ nhân tạo cũng đi theo nhiều hướng khác nhau.

ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) phát biểu

Đại biểu dẫn chứng, Mỹ quy định rất linh hoạt, kết hợp giữa sắc lệnh về hành pháp và hướng dẫn tự nguyện; Trung Quốc quan tâm nhiều đến trí tuệ nhân tạo gắn với an ninh đạo đức, chủ quyền; Hàn Quốc kết hợp giữa pháp lý, ràng buộc và khuyến khích đổi mới. Singapore quan tâm nhiều đến trách nhiệm đạo đức và có cách tiếp cận mềm…

Vậy nước ta sẽ đi theo hướng nào? Trước câu hỏi trên, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo có giải trình rõ dự thảo Luật đi theo hướng nào để có quan điểm chung, nguyên tắc nhất định. Từ đó, xác định trí tuệ nhân tạo là công cụ hay là năng lực mở rộng hơn trí tuệ con người.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa nhấn mạnh “nếu coi trí tuệ nhân tạo là công cụ, thì chúng ta sẽ quan tâm nhiều tới các quy định có tính kỹ thuật. Nếu coi trí tuệ nhân tạo là năng lực mở rộng trí tuệ con người, thì phải quan tâm hơn tới câu chuyện văn hóa, đạo đức, trách nhiệm cộng đồng”. Và đương nhiên nếu theo hướng này, việc quản lý, kiểm soát, sự can thiệp, chi phối của trí tuệ nhân tạo tới từng con người, từng tổ chức, từng cộng đồng, từng lĩnh vực là rất lớn.

“Báo cáo đánh giá tác động về dự án Luật phải kỹ lưỡng hơn. Đặc biệt là tác động của những quy định này tới con người, nhất là với trẻ em. Nếu chúng ta không tính toán kỹ lưỡng, thậm chí không có điều cấm, hay những ràng buộc về sử dụng trí tuệ nhân tạo ở đối tượng trẻ em thì có thể sẽ phải gánh chịu hậu quả lớn. Có thể về kinh tế - xã hội phát triển mạnh hơn, hội nhập hơn, nhanh hơn, tiên phong hơn trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, nhưng trẻ em - thế hệ tương lai của Việt Nam có thể giỏi về công nghệ, nhưng tâm hồn thì sao? Trí tuệ có gắn với văn hóa, đạo đức”, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa đặt câu hỏi .

Hết sức thận trọng khi đưa trí tuệ nhân tạo vào giáo dục phổ thông

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa cũng đề nghị làm rõ khái niệm của trí tuệ nhân tạo, đây là lĩnh vực công nghệ hay năng lực mở rộng trí tuệ của con người; lưu ý chú trọng ngôn ngữ pháp luật phải hết sức rõ ràng, đúng tinh thần hướng tới khi xây dựng Luật.

Quang cảnh thảo luận Tổ 12 (Đồng Tháp, Quảng Ngãi)

Đối với chính sách nhà nước về trí tuệ nhân tạo, đại biểu cho rằng, nên bổ sung chính sách ưu tiên phát triển nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo.

Cũng tại Điều 24, dự thảo Luật quy định phát triển nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo, đại biểu cho biết, để thu hút nhân tài về trí tuệ nhân tạo, chúng ta không đủ nguồn lực, vì lương và chế độ chính sách chưa thể so sánh với các nước trong khu vực. Do vậy phải chú trọng tạo nguồn lực trong nước.

Dự thảo Luật quy định, Nhà nước phát triển nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo theo hướng toàn diện, liên thông giữa các cấp học và trình độ đào tạo, bảo đảm hình thành đội ngũ nhân lực chất lượng cao, như vậy là đề cập tới tất cả các cấp học và trình độ đào tạo. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, đào tạo nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo ở khối phổ thông cần hết sức cân nhắc và thận trọng.

Đưa trí tuệ nhân tạo vào giáo dục phổ thông nên chăng là nghiêng nhiều hơn vào kỹ năng của giáo viên và quản trị trường học sẽ có hiệu quả, còn đối với học sinh ở cấp phổ thông, đặc biệt là học sinh ở khối tiểu học, đây là độ tuổi rất bé, “bộ lọc” để ngăn chặn những tác động tiêu cực từ trí tuệ nhân tạo chưa rõ, nên phải hết sức cân nhắc.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa nhấn mạnh, hết sức thận trọng khi quy định: “giáo dục phổ thông tích hợp nội dung cơ bản về trí tuệ nhân tạo, tư duy tính toán, kỹ năng số, đạo đức công nghệ vào chương trình bắt buộc”. Theo đó, phổ thông là kiến thức nền tảng, bắt đầu tiếp cận để học, hình thành các tư duy, hình thành năng lực cảm nhận, trí tuệ cảm xúc… Rất nguy hiểm nếu trẻ không có kỹ năng, năng lực tự thân mà phụ thuộc vào trí tuệ nhân tạo.

Hoàng Ngọc; Ảnh: Hồ Long