Quản lý chó, mèo bằng dữ liệu

Quản lý đến từng hộ nuôi

Chỉ trong nửa giờ của buổi sáng 26-11, tại Công viên 23-9 (phường Bến Thành), chúng tôi ghi nhận gần 10 con chó không đeo rọ mõm. Vài con được chủ dắt bằng dây, số còn lại thì ung dung chạy rông giữa lối đi, khiến nhiều người tập thể dục phải dè chừng.

Dọc tuyến Công viên bờ kè Nhiêu Lộc - Thị Nghè, từ đường Hoàng Sa sang đường Trường Sa (phường Nhiêu Lộc), cảnh tượng tương tự lặp lại: chó chạy thành đàn trong công viên, phóng uế bừa bãi. Có con lao thẳng xuống lòng đường một chiều, nơi xe cộ đang di chuyển với tốc độ cao.

Bán nước giải khát gần khu vực này, bà Nguyễn Thị Bảy cho biết đã chứng kiến nhiều người té xe vì tránh chó chạy xuống đường. Tại nhiều tuyến đường thuộc phường Tam Long, phường Vũng Tàu và phường Tam Thắng, hình ảnh chó thả rông đã trở thành chuyện quen mắt. Ở công viên, vỉa hè hay những con hẻm nhỏ, chó không dây dắt, không rọ mõm xuất hiện khắp nơi, kéo theo sau là nỗi bất an của cư dân.

Chó không đeo rọ mõm, chạy rông tại Công viên 23-9 (phường Bến Thành, TPHCM), sáng 26-11. Ảnh: MẠNH THẮNG

Là nạn nhân của tình trạng nuôi chó thả rông trong khu dân cư, anh L.V.M. (phường Tân Khánh, TPHCM) kể, gia đình anh có hai người bị chó hàng xóm cắn. Chủ nhà ở đầu hẻm nuôi đến 5 con chó nhưng luôn thả rông. Chó phóng uế bừa bãi khiến cả đoạn hẻm mất vệ sinh, nhiều trẻ em đi lại trong nỗi lo lắng. Theo anh M., việc nuôi chó mèo là quyền của mỗi người, nhưng phải có trách nhiệm với cộng đồng.

Thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM cho thấy, riêng năm 2024, mỗi tháng TPHCM có khoảng 10.000 người phải đi tiêm vắc-xin phòng dại do bị súc vật cắn. Chó chiếm 74,8% tổng số trường hợp gây thương tích, tiếp đến là mèo với 20,5%. Những con số ấy nói lên rằng, quản lý đến từng hộ nuôi chó, mèo không chỉ là chuyện “siết lại kỷ cương” mà là yêu cầu cấp thiết để bảo vệ an toàn cho khoảng 14 triệu người dân của một siêu đô thị.

Chuyển đổi số trong quản lý vật nuôi

Ông Võ Văn Thành Sang, Phó Chủ tịch UBND phường Vũng Tàu, cho hay, địa phương hiện quản lý hơn 2.900 con chó, mèo. Để kiểm soát tình trạng chó thả rông, phường đã lập Tổ bắt chó thả rông, tổ chức kiểm tra thường xuyên và tiếp nhận 25 phản ánh của người dân từ đầu năm đến nay. Mỗi phản ánh đều được xác minh tận nơi, yêu cầu hộ liên quan ký cam kết. Theo quy định, chó phải được xích giữ, có người dắt khi ra nơi công cộng. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn nhiều hộ vi phạm quy định, khiến công tác quản lý gặp nhiều áp lực.

Ở xã Bình Châu, ông Lê Hoài Nam, Phó Chủ tịch UBND xã, thông tin, địa phương quản lý gần 800 con chó, tổ chức 2 đợt tiêm phòng mỗi năm và đã 4 lần ra quân bắt chó thả rông trong năm nay. Nhà cửa liền vườn và đường sá thông thoáng khiến cảnh chó chạy tự do vẫn diễn ra thường xuyên.

Ông Nam đánh giá cao việc quản lý vật nuôi bằng dữ liệu điện tử. Dữ liệu số không chỉ phục vụ chống dịch, mà còn giúp lực lượng xử lý chó thả rông nhận biết chó thuộc hộ nào, đã gắn chip hay chưa, tránh tranh cãi khi liên hệ chủ nuôi.

Theo TS Lê Minh Tiến, giảng viên Xã hội học (Trường Đại học Mở TPHCM), chính sách quản lý vật nuôi bằng dữ liệu sẽ giải quyết những vấn đề lâu nay còn tồn tại trong đời sống đô thị: chó, mèo phóng uế bừa bãi, gây tiếng ồn, gây xung đột hàng xóm, thậm chí dẫn đến va chạm bạo lực. Khi mỗi con vật được “định danh”, chủ nuôi phải chịu trách nhiệm rõ ràng, từ đó giảm được các nguồn gây bất ổn và giữ gìn mỹ quan đô thị.

TS Lê Minh Tiến cho rằng, TPHCM đang hướng tới tiêu chí văn minh - xanh - sạch - đáng sống, vì vậy, quản lý đàn chó, mèo là biện pháp phòng dịch, và là một phần trong việc xây dựng cộng đồng ổn định, trật tự, an toàn - điều mà một đô thị hiện đại bắt buộc phải có.

Theo Chương trình phòng, chống bệnh dại trên địa bàn TPHCM giai đoạn 2026-2030 vừa được ban hành, chủ nuôi chó, mèo có trách nhiệm khai báo việc nuôi chó, mèo với UBND cấp xã; cam kết nuôi nhốt trong khuôn viên gia đình; trong quá trình nuôi phải đảm bảo vệ sinh, không gây ô nhiễm môi trường xung quanh; chó, mèo khi đưa ra khỏi nhà phải được xích, rọ mõm và có người dắt để đề phòng cắn người.

UBND cấp xã sẽ lập danh sách quản lý các hộ nuôi chó, mèo tại địa phương. Định kỳ tối thiểu 2 lần/năm, UBND cấp xã báo cáo cập nhật số liệu các hộ nuôi và tổng đàn chó, mèo; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm hành chính trong quản lý nuôi chó, mèo, không tiêm vắc-xin.

Chi cục Chăn nuôi và Thú y TPHCM triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong phòng, chống dịch bệnh động vật, quản lý đàn chó, mèo nuôi; rà soát, đầu tư xây dựng và tổ chức hướng dẫn sử dụng Hệ thống báo cáo trực tuyến số liệu dịch bệnh, tổng đàn, tiêm vắc-xin dại.

MẠNH THẮNG - TRÚC GIANG - VĂN CHÂU - THÁI PHƯƠNG - CẨM NƯƠNG