Quan hệ EU và châu Phi: Đồng hành cùng phát triển

EU mong muốn tăng cường hợp tác với châu Phi trong nhiều lĩnh vực. (Ảnh: THX/TTXVN)

Thủ tướng Italia Giorgia Meloni và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen vừa đồng chủ trì hội nghị thượng đỉnh về đầu tư chiến lược cho châu Phi, với thông điệp xuyên suốt hội nghị là sự đồng hành cùng phát triển.

Đây là lần thứ 3 chỉ trong vòng hơn 1 năm qua, các nhà lãnh đạo cấp cao Liên minh châu Âu () và châu Phi gặp gỡ để bàn thảo phương hướng thúc đẩy hợp tác. Tần suất các cuộc họp diễn ra ngày càng dày đặc là minh chứng cho thấy sự quan tâm sâu sắc của giới chức hai bên đối với tương lai hợp tác của 2 châu lục vốn có sự gần gũi về mặt địa lý và lợi ích chiến lược.

Một trong những tuyên bố thu hút sự quan tâm tại hội nghị lần này là sáng kiến do bà Meloni đề xuất, về phương thức xử lý núi nợ khổng lồ của châu Phi. Theo đó, trong vòng 10 năm tới, khoảng 235 triệu euro nợ của châu Phi sẽ được chuyển đổi thành dự án đầu tư vào các lĩnh vực thiết yếu như giao thông, năng lượng, giáo dục, y tế hoặc nông nghiệp bền vững tại Lục địa đen. Sáng kiến hướng đến mục tiêu dài hạn là giải tỏa tới 50% gánh nặng nợ nần cho các nước châu Phi có thu nhập trung bình thấp.

Giới chuyên gia nhận định, đây là một đề xuất hết sức ý nghĩa bởi nợ công từ lâu đã trở thành hòn đá tảng đè nặng lên nỗ lực tăng trưởng của châu Phi. Lục địa đen đang bị mắc kẹt giữa cuộc khủng hoảng nợ tồi tệ nhất trong 80 năm qua, với hơn một nửa dân số sống ở những quốc gia chi nhiều tiền cho việc trả lãi hơn là đầu tư cho giáo dục, y tế và chống biến đổi khí hậu.

Giảm bớt gánh nặng nợ không phải lợi ích duy nhất nhận được từ mối quan hệ đầy hứa hẹn với EU.

Bà von der Leyen nhấn mạnh, Liên minh Cờ xanh mong muốn tăng cường hợp tác với châu Phi từ những lĩnh vực truyền thống như nông nghiệp, cơ sở hạ tầng, đến ngành công nghiệp mới như năng lượng sạch, trí tuệ nhân tạo…

Minh chứng rõ nét cho tham vọng này là 2 dự án chiến lược: hành lang đường sắt Lobito và hệ thống cáp ngầm Blue Raman. Khi hoàn thành, hành lang Lobito dự kiến sẽ trở thành cầu nối quan trọng để các nền kinh tế giàu khoáng sản như Angola, Zambia và Cộng hòa Dân chủ Congo tiếp cận thị trường toàn cầu, qua đó thúc đẩy thương mại khu vực và rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa từ châu Phi ra thế giới.

Trong khi hành lang Lobito giải quyết vấn đề cơ sở hạ tầng, thì hệ thống cáp ngầm Blue Raman mở ra cơ hội phát triển công nghệ cho Lục địa đen.

Đối với EU, châu Phi cũng là khu vực đầy sức hút, giúp Liên minh Cờ xanh tìm ra lời giải cho nhiều bài toán khó, trong đó có vấn đề năng lượng, nhất là khi EU đang nỗ lực giảm phụ thuộc vào nguồn cung từ Nga.

Mới đây, EC đã công bố mục tiêu chấm dứt hoàn toàn việc nhập khẩu khí đốt và dầu mỏ từ Nga trước năm 2027. Giới chuyên gia cho rằng, đây không phải là một mục tiêu dễ dàng. Để đoạn tuyệt với khí đốt Nga, EU cần tìm được nguồn cung thay thế ổn định và đáng tin cậy trên thị trường toàn cầu.

Sở hữu trữ lượng khí tự nhiên lớn cùng nguồn tài nguyên điện mặt trời và gió dồi dào, châu Phi nổi lên như một đối tác tiềm năng của EU trong lĩnh vực năng lượng. Ngoài ra, hỗ trợ châu Phi phát triển cũng là một mũi tên trúng 2 đích.

Giới chuyên gia cho rằng, nghèo đói là một trong những nguyên nhân chính khiến nhiều người dân châu Phi buộc phải rời bỏ quê hương, chọn con đường vượt biển trái phép để đi đến “miền đất hứa” châu Âu. Đây là nguyên nhân dẫn đến “cơn đau đầu” kinh niên cho các nhà lãnh đạo EU trong thời gian qua.

Trong bối cảnh đó, hỗ trợ châu Phi phát triển kinh tế-xã hội bằng cách tạo thêm việc làm, cải thiện cuộc sống người dân là biện pháp giúp EU giảm bớt sức ép và xử lý tận gốc dòng người nhập cư trái phép.

Với lợi ích đan xen, EU và châu Phi đang nỗ lực thúc đẩy quan hệ song phương thông qua giải quyết các thách thức chung. Trong bối cảnh thế giới đối mặt những biến động khó lường, mối quan hệ đối tác bình đẳng giữa EU và châu Phi đang trở thành động lực để hai bên đồng hành cùng hướng tới tương lai ổn định và phát triển bền vững.

NGỌC HƯƠNG