Quan điểm về cấp thẻ nhà báo lần đầu thì phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ đạo đức

Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu tại hội trường.

Quy định các phóng viên muốn được cấp thẻ nhà báo lần đầu thì phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ đạo đức sẽ vô tình tạo thêm “giấy phép con”, tăng chi phí, tăng thủ tục và đi ngược tinh thần cải cách hành chính.

Quan điểm này được đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) nêu khi tham gia thảo luận Dự thảo Luật Báo chí sừa đổi (Dự thảo) chiều 24/11 tại Quốc hội.

Trước đó, khi thảo luận tại tổ, một số vị đại biểu đã đề nghị miễn học lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí khi cấp thẻ lần đầu đối với người có bằng cử nhân báo chí trở lên.

Tại báo cáo giải trình, cơ quan soạn thảo (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) hồi âm là, hiện nay, một bộ phận phóng viên, nhà báo vi phạm nghiêm trọng về đạo đức nghề nghiệp, ảnh hưởng lớn đến uy tín của nghề báo.

Vừa qua, nhiều cơ quan báo chí có phóng viên bị xử lý hình sự gây bức xúc trong xã hội. Nguyên nhân của tình trạng trên xuất phát từ sự buông lỏng của người đứng đầu cơ quan báo chí, suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ phóng viên, nhà báo.

Thực tế trên đòi hỏi cần phải tăng cường quản lý, bồi dưỡng, nâng cao trình độ nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ những người làm báo, nhất là các phóng viên, biên tập viên trẻ mới vào nghề chưa được cấp thẻ nhà báo.

Việc yêu cầu người được cấp thẻ lần đầu phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp nhằm chuẩn hóa nghề trên 2 mục tiêu. Thứ nhất là bảo vệ uy tín nghề báo, giữ gìn chuẩn mực đạo đức, tránh sai phạm thông tin gây hậu quả xã hội. Thứ hai là, tạo điều kiện cho phóng viên trẻ có hành trang nghề nghiệp bài bản, đủ bản lĩnh tác nghiệp trong môi trường phức tạp hiện nay, báo cáo nêu.

Vẫn theo cơ quan soạn thảo, báo chí là hoạt động nghề nghiệp đặc thù, có tác động đến xã hội cũng như luật sư, công chứng viên cần thiết phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ để được cấp thẻ hành nghề. Cử nhân luật muốn hành nghề luật sư, công chứng viên cũng cần phải tham gia lớp bồi dưỡng nghiệp vụ. Tương tự, cử nhân báo chí cũng cần phải cập nhật kiến thức, kinh nghiệm thực tế thông qua các tình huống được trao đổi tại các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ.

Do vậy, phóng viên không học chuyên ngành báo chí cũng như phóng viên là cử nhân báo chí cần thiết phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức. Theo thống kê hiện nay có khoảng 21.000 nhà báo được cấp thẻ, trong đó có 6.562 người tốt nghiệp đại học chuyên ngành báo chí trở lên (chiếm 31,25%), chuyên ngành khác là 14.438 người (chiếm 68,75%). Như vậy, 21.000 nhà báo đã được cấp thẻ không phải học qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp. Sau khi Luật Báo chí (sửa đổi) có hiệu lực thi hành, các phóng viên muốn được cấp thẻ nhà báo lần đầu thì phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ đạo đức này, trung bình hàng năm dự kiến có khoảng 200 - 300 trường hợp cấp thẻ lần đầu.

Tuy nhiên, đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, thực tiễn cho thấy vi phạm đạo đức nghề nghiệp không xuất phát từ “thiếu lớp học”, mà từ sự buông lỏng quản lý của người đứng đầu cơ quan báo chí. Nếu duy trì quy định trên, luật sẽ vô tình tạo thêm “giấy phép con”, tăng chi phí, tăng thủ tục và đi ngược tinh thần cải cách hành chính.

“Luật cần tập trung quy định rõ trách nhiệm của cơ quan báo chí trong tuyển dụng, đào tạo, đánh giá định kỳ và đề nghị cấp thẻ. Đây mới là giải pháp căn cơ để nâng cao chất lượng đội ngũ và phòng ngừa vi phạm”, vị đại biểu Quảng Trị nêu quan điểm.

Trao đổi thêm với báo chí, đại biểu Hà Sỹ Đồng nói, nghề báo là nghề rất đặc thù, trên thực tế, có nhiều nhà báo tâm sáng, bút sắc, nhưng chưa hề trải qua những lớp bồi dưỡng nặng về hành chính. Và những người vi phạm đạo đức nghề nghiệp thì nguyên nhân chính cũng không phải là chưa được học qua các lớp bồi dưỡng, chưa kể có những người qua nhiều lớp bồi dưỡng, là phóng viên chính, biên tập viên chính cũng vẫn vi phạm.

Chính cơ quan giải trình cũng nhận định nguyên nhân của tình trạng một bộ phận phóng viên, nhà báo vi phạm nghiêm trọng về đạo đức nghề nghiệp xuất phát từ sự buông lỏng của người đứng đầu cơ quan báo chí, suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ phóng viên, nhà báo. Như vậy, giải pháp vấn đề không nằm ở chỗ tổ chức ra các lớp bồi dưỡng rất dễ sinh ra các “giấy phép con” dường như đang đi ngược với xu hướng cải cách hiện nay, mà phải có quy định chặt chẽ về trách nhiệm của cơ quan báo chí, của người đứng đầu cơ quan báo chí. Bởi, quyết định tuyển phóng viên cũng là họ, giáo dục bồi dưỡng rèn luyện rồi đề nghị cấp thẻ nhà báo cũng là trách nhiệm của họ, ông Đồng phân tích.

"Hơn nữa, bước chân vào nghề báo, một nghề rất đặc thù như tôi đã nói trên thì mỗi phóng viên, dù là mới vào nghề, cũng đã phải tự trang bị cho mình cả kiến thức nghề nghiệp cũng như bản lĩnh dấn thân, phải trải qua những bước tuyển dụng khắt khe của các cơ quan báo chí. Những lớp bồi dưỡng mang nặng tính hành chính trong khi người làm báo vừa làm vừa học, theo tôi không lấy gì làm chắc chắn sẽ giúp phóng viên trẻ có “hành trang nghề nghiệp bài bản, đủ bản lĩnh tác nghiệp trong môi trường phức tạp hiện nay” như báo cáo nêu", đại biểu Đồng nhấn mạnh.

Vì thế, theo ông, Dự thảo không nên quy định về những lớp bồi dưỡng như thế, mà nên dồn sức để hoàn thiện các quy định về quản lý nhà nước, về kinh tế báo chí để những nhà báo chân chính có thể sống được bằng nghề, đặc biệt là được tác nghiệp trong hành lang pháp lý có thể phát huy được bản lĩnh, trí tuệ của họ nhưng cũng bảo vệ được họ trước những rủi ro không đáng có.

Hồi âm ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng dẫn lại các con số tại báo cáo giải trình, cho rằng, được qua đào tạo thì chính là bảo vệ uy tín, nghề nghiệp, giữ vững chuẩn mực đạo đức để tránh gặp vi phạm mà phóng viên có thể mắc phải. Thứ hai là tạo điều kiện cho phóng viên có hành trang nghề nghiệp bài bản, đủ bản lĩnh tác nghiệp trong một môi trường phức tạp hiện nay nếu được đào tạo kiến thức và cập nhật kiến thức.

Quy định tại Dự thảo để đảm bảo quyền lợi chứ không phải đẻ ra "giấy phép con, hoàn toàn không có mong muốn là đẻ giấy phép con", Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định.

Nguyễn Lê