'Quái vật thép' Altay - xe tăng khiến cả Abrams lẫn Leopard dè chừng

Được đặt theo tên tướng Fahrettin Altay, anh hùng trong cuộc chiến tranh giành độc lập, Altay không chỉ là phương tiện chiến đấu mà còn là minh chứng cho khát vọng trở thành cường quốc quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ.

Dự án Altay chính thức khởi động năm 2007 khi Cục Công nghiệp quốc phòng (SSM) ký hợp đồng với Công ty Otokar để thiết kế xe tăng.

Thổ Nhĩ Kỳ lựa chọn hợp tác với Hyundai Rotem (Hàn Quốc), tận dụng kinh nghiệm phát triển xe tăng K2 Black Panther để rút ngắn lộ trình. Năm 2012, nguyên mẫu đầu tiên được ra mắt và tiến hành thử nghiệm, gây chú ý bởi tính cơ động và hỏa lực vượt trội.

Xe tăng Altay của Thổ Nhĩ Kỳ - Ảnh: Army Recognition

Tuy nhiên, dự án gặp nhiều trì hoãn, đặc biệt liên quan đến động cơ và hệ thống truyền động nhập khẩu. Năm 2018, hợp đồng phát triển được chuyển từ Otokar sang Công ty BMC. Kể từ đó, BMC trở thành đơn vị sản xuất chính, với kế hoạch chế tạo 1.000 chiếc cho quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và hướng tới xuất khẩu.

Ngày 23.4.2023, hai chiếc “Altay mới” đầu tiên đã được bàn giao cho quân đội, mở đường cho sản xuất hàng loạt từ năm 2024. Theo kế hoạch, lô xe T1 đầu tiên sẽ được đưa vào biên chế tháng 8.2025.

Thiết kế và đặc tính kỹ thuật của xe tăng Altay

Altay nặng khoảng 65 tấn, dài 7,3m, rộng 3,9m, cao 2,6m. Tổ lái gồm 4 người: chỉ huy, pháo thủ, lái xe và người nạp đạn. Xe có thể đạt tốc độ tối đa 65 km/giờ trên đường bằng, 45 km/giờ địa hình gồ ghề và vượt dốc tới 60%. Với khả năng lội nước 4m, Altay thích hợp cho nhiều loại địa hình, từ đồng bằng đến vùng núi hoặc sông ngòi.

Hỏa lực: Altay trang bị pháo nòng trơn 120mm L/55 do MKE sản xuất theo giấy phép từ Hyundai Rotem, tương thích nhiều loại đạn xuyên giáp và nổ mạnh. Pháo tích hợp hệ thống ổn định tiên tiến, giúp bắn chính xác cả khi di chuyển. Ngoài ra, xe còn có súng máy đồng trục 7,62mm và tháp súng điều khiển từ xa lắp súng máy 12,7mm hoặc 7,62mm.

Giáp và bảo vệ: Xe sử dụng giáp composite mô đun và giáp phản ứng nổ (ERA) do Roketsan phát triển, đủ sức chống chịu nhiều loại tên lửa chống tăng hiện đại. Hệ thống bảo vệ chủ động (APS) Akkor của Aselsan giúp phát hiện và đánh chặn đạn đạo ngay trước khi trúng mục tiêu. Altay cũng có lớp chống mảnh văng bên trong, hệ thống phòng vệ CBRN và cảnh báo laser, bảo đảm an toàn cho kíp lái trong môi trường tác chiến khắc nghiệt.

Động cơ và cơ động: Phiên bản đầu tiên (T1) sử dụng động cơ DV27K 1.500 mã lực của Hàn Quốc, kết hợp hộp số EST15K. Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ đã phát triển động cơ nội địa BATU V12 cùng công suất, dự kiến trang bị cho phiên bản T2 từ năm 2028. Đây là bước tiến quan trọng giúp Thổ Nhĩ Kỳ giảm phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu, đặc biệt trong bối cảnh cấm vận.

Điện tử và chiến đấu: Hệ thống điều khiển hỏa lực do Aselsan phát triển, trang bị kính tiềm vọng toàn cảnh, cảm biến nhiệt, laser đo xa, chế độ “hunter-killer” và khả năng tự động theo dõi mục tiêu. Xe còn được tích hợp hệ thống C3I, hệ thống định vị chiến trường, cảnh báo nguy hiểm 360 độ, và các biện pháp hỗ trợ sinh tồn khác như hệ thống chữa cháy, nguồn điện phụ và điều hòa.

Thổ Nhĩ Kỳ thử nghiệm xe tăng Atlay - Video: Youtube

Sản xuất và triển khai

Theo kế hoạch, Altay sẽ được sản xuất với 3 biến thể khác nhau: T1 gồm 40 chiếc đợt đầu tiên, trang bị hệ thống bảo vệ chủ động (APS) và giáp bổ sung do Roketsan phát triển; T2 với 210 chiếc tiếp theo, được cải tiến giáp, tích hợp động cơ nội địa BATU, bổ sung khả năng bắn đạn dẫn đường laser, chế độ huấn luyện kíp lái và hệ thống ngụy trang lưới di động; T3 là phiên bản hiện đại nhất, sở hữu tháp pháo không người lái cùng hệ thống nạp đạn tự động, dự kiến sẽ được thử nghiệm trong thời gian tới.

Nhà máy BMC tại Ankara, rộng 840.000m², là trung tâm sản xuất Altay, tích hợp dây chuyền hàn, lắp ráp, sơn và thử nghiệm. Giai đoạn 2025-2028 sẽ sản xuất 85 xe T1 (3 chiếc năm 2025, 11 chiếc năm 2026, 41 chiếc năm 2027, 30 chiếc năm 2028). Từ năm 2028 trở đi, T2 sẽ thay thế với 165 chiếc, sau đó tiến tới T3.

Ngoài phục vụ quân đội, Thổ Nhĩ Kỳ còn kỳ vọng xuất khẩu Altay. Qatar đã bày tỏ quan tâm với đơn đặt hàng hơn 100 xe, trong khi Pakistan và Ả Rập Saudi cũng được cho là theo dõi sát sao.

Xe tăng chiến đấu chủ lực Altay do Thổ Nhĩ Kỳ phát triển trong nước dự kiến sẽ chính thức được biên chế cho quân đội năm 2025 - Ảnh: Hurriyet Daily News

Thách thức Abrams (Mỹ) và Leopard 2 (Đức)

Altay ra đời trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ có khoảng 3.000 xe tăng, phần lớn là M60 của Mỹ và Leopard 1 của Đức đã lạc hậu. Sự xuất hiện của Altay không chỉ giúp thay thế các mẫu xe cũ mà còn nâng cao năng lực phòng thủ quốc gia. Với chi phí khoảng 13,75 triệu USD/chiếc, Altay được coi là lựa chọn cạnh tranh so với Abrams (Mỹ) hay Leopard 2 (Đức).

Xe tăng Abrams của Mỹ - Ảnh: Reuters

Với pháo 120mm, giáp composite, hệ thống bảo vệ chủ động và công nghệ điều khiển hỏa lực tiên tiến, Altay đạt hiệu suất tương đương về hỏa lực và khả năng phòng thủ. Động cơ mạnh mẽ cùng hệ thống treo tối ưu đảm bảo tính cơ động trên nhiều địa hình.

Tuy nhiên, Altay thiếu kinh nghiệm thực chiến so với Abrams và Leopard 2, vốn đã được kiểm chứng qua nhiều chiến trường. Thêm vào đó, việc từng phụ thuộc vào linh kiện nước ngoài và chi phí sản xuất cao có thể là thách thức.

Dù vậy, Altay có lợi thế về giá cả và tham vọng tự chủ công nghệ, giúp nó trở thành đối thủ đáng chú ý. Trong tương lai, với cải tiến và thử nghiệm thực tiễn, Altay có thể sánh ngang các xe tăng hàng đầu này.

Xe tăng Leopard 2 - Ảnh: Reuters

Ý nghĩa chiến lược

Đối với Thổ Nhĩ Kỳ, Altay là biểu tượng của sự độc lập quốc phòng, giảm phụ thuộc vào công nghệ phương Tây, đặc biệt quan trọng trong bối cảnh quan hệ chính trị với Mỹ và châu Âu có nhiều biến động. Việc đưa Altay vào biên chế còn củng cố vị thế của Thổ Nhĩ Kỳ trong NATO, đồng thời mở rộng ảnh hưởng trên thị trường vũ khí toàn cầu.

Dự án Altay từng đối diện nhiều khó khăn do cấm vận linh kiện từ Đức và Mỹ, đặc biệt với động cơ và hệ thống truyền động. Sự chậm trễ nhiều năm đã làm dấy lên nghi ngờ về khả năng thực thi. Tuy nhiên, với động cơ BATU nội địa và nhà máy sản xuất hiện đại, Thổ Nhĩ Kỳ đang chứng minh năng lực khắc phục hạn chế.

Trong tương lai, Altay T2 và T3 hứa hẹn nâng tầm khả năng tác chiến, nhất là khi tích hợp trí tuệ nhân tạo và công nghệ điều khiển từ xa.

Nếu thành công, Altay sẽ đưa Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập nhóm các quốc gia dẫn đầu về công nghệ xe tăng, cạnh tranh trực tiếp với Mỹ, Đức, Nga và Hàn Quốc.

Hoàng Vũ