Podcast: Tương lai nghề nghiệp dưới bóng AI, bạn còn giữ được chỗ ngồi bao lâu?

Podcast

Tương lai nghề nghiệp dưới bóng AI, bạn còn giữ được chỗ ngồi bao lâu? Video: TIỂU MINH

Trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ hỗ trợ công việc, mà ngày càng thay thế con người trong các vị trí có thể tự động hóa.

Các công ty đang tuyển dụng ít hơn ở những vị trí mà AI có thể làm được

Vào tháng 3, CEO của Shopify đã nói với các quản lý của mình rằng ông đang thực hiện một quy tắc mới: Trước khi yêu cầu tăng thêm nhân sự, họ phải chứng minh rằng AI không thể làm tốt công việc như con người.

Không lâu sau, CEO của ứng dụng Duolingo, Luis von Ahn, đã đăng một thông báo nội bộ trên LinkedIn, mô tả kế hoạch đưa công ty theo định hướng lấy AI làm trọng tâm. Ông cho biết công ty sẽ dần ngừng sử dụng các cộng tác viên cho những công việc mà AI có thể xử lý, và việc duyệt thêm nhân sự sẽ chỉ diễn ra nếu một đội ngũ không thể tự động hóa thêm công việc của mình.

Zanele Munyikwa, chuyên gia kinh tế tại Revelio Labs, đã phân tích hàng triệu bài đăng tuyển dụng trực tuyến và nhận thấy, trong 3 năm qua, tỉ lệ các nhiệm vụ có thể được AI đảm nhận trong các công việc được đăng tuyển đã giảm tới 19%. Điều đó không có nghĩa công việc đó biến mất mà là các công ty không còn đăng tuyển nữa.

Khi phân chia thị trường lao động thành ba nhóm, từ "high AI exposure" (AI có thể làm nhiều), "low AI exposure" (AI khó thay thế) và trung bình, Munyikwa phát hiện điều đáng lo là sau sự xuất hiện của ChatGPT cuối năm 2022, số lượng việc làm sụt giảm trên diện rộng, nhưng đặc biệt mạnh ở các vị trí có thể dễ dàng tự động hóa.

Thay đổi trong việc tuyển dụng từ tháng 11 năm 2022 đối với các công việc tiếp xúc nhiều nhất và ít nhất với AI. Ảnh: Revelio Labs

Cụ thể, việc làm trong nhóm "high AI exposure" giảm đến 31%, so với 25% ở nhóm "low AI exposure". Những công việc bị ảnh hưởng nhiều nhất là các vị trí công nghệ như quản trị dữ liệu, kỹ sư bảo mật, chuyên gia CNTT. Ngược lại, các nghề thiên về thao tác thực tế như thợ máy, quản lý nhà hàng lại ít bị ảnh hưởng.

Những nhóm người dễ và khó bị ảnh hưởng bởi AI. Ảnh: Revelio Labs

Lao động tri thức cũng không tránh khỏi

Không chỉ các vị trí công nghệ, những người làm nghề sáng tạo cũng bắt đầu cảm nhận sức ép. Nghiên cứu từ Đại học Washington và Đại học New York năm 2023 cho thấy, chỉ vài tháng sau khi ChatGPT ra mắt, số lượng việc làm tự do trong lĩnh vực viết lách trên nền tảng Upwork đã giảm 2%, thu nhập giảm 5,2%.

Trong ngắn hạn, AI khiến nhu cầu về các công việc trí óc sụt giảm trên diện rộng, và tình hình chưa có dấu hiệu dừng lại.

Tuy nhiên, không phải công ty nào cũng hài lòng với việc thay con người bằng AI. Klarna, startup tài chính nổi tiếng, từng tự hào tuyên bố trợ lý AI nội bộ đã hoàn thành khối lượng công việc tương đương 700 nhân viên toàn thời gian. Nhưng rồi, chất lượng dịch vụ giảm sút buộc họ phải quay lại thuê thêm người.

“Chúng tôi nhận ra con người vẫn là yếu tố quan trọng để giữ chất lượng dịch vụ,” CEO Klarna thừa nhận. Dù vậy, ông vẫn khẳng định kế hoạch cắt giảm thêm 500 nhân sự trong năm tới, khi AI của công ty ngày càng tiến bộ.

Tương lai nghề nghiệp sẽ đi về đâu?

Sự thật là AI đang ngày càng trở nên thông minh, rẻ hơn, hiệu quả hơn, và không bao giờ nghỉ phép, đòi tăng lương hay mất động lực. Trong khi đó, các CEO khắp ngành công nghệ lại bị hấp dẫn bởi một giấc mơ tổ chức tinh gọn, ít người hơn, chi phí thấp hơn.

Điều này đặt ra một câu hỏi quan trọng cho tương lai của những người lao động trí óc: Liệu chúng ta có còn chỗ đứng trong một thế giới mà AI ngày một tốt hơn? Liệu chất lượng con người có đủ để giữ lại một công việc khi AI làm nhanh hơn, không cần nghỉ trưa?

Nếu bạn đang làm việc trong một vai trò có thể số hóa hoặc tự động hóa, thì đây có lẽ là thời điểm thích hợp để đánh giá lại năng lực, học hỏi thêm, và chuẩn bị cho một thế giới mà đồng nghiệp của bạn có thể không còn là con người.

Tương lai nghề nghiệp dưới bóng AI, bạn còn giữ được chỗ ngồi bao lâu? Ảnh minh họa: AI

Tiểu Minh