Phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng và hỗ trợ tài chính khi sinh con thứ hai

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày tờ trình về dự thảo Luật Dân số. (Ảnh: Tuấn Anh/TTXVN)

Khi sinh con thứ hai, phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng, nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con. Phụ nữ dân tộc ít người, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp sẽ được hỗ trợ tài chính khi sinh con. Chính phủ sẽ quy định mức hỗ trợ tối thiểu.

Đây là những biện pháp để duy trì mức sinh thay thế được quy định tại khoản 1, điều 13, dự thảo Luật Dân số. Dự thảo luật vừa được Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày trước Quốc hội sáng nay, 23/10.

Cũng theo dự thảo luật, phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã mất được ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội.

Miễn phí khám tiền hôn nhân, sàng lọc trước và sơ sinh

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho hay dự án Luật Dân số kế thừa Pháp lệnh Dân số đồng thời có nhiều điểm mới nhằm giải quyết các vấn đề của dân số Việt Nam hiện nay như tỷ lệ sinh giảm, mất cân bằng giới tính, già hóa dân số.

Việc bổ sung các quy định về chính sách tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính, ưu tiên về nhà ở… cho phụ nữ khi sinh đủ hai con như trên nhằm khuyến khích tăng sinh, duy trì mức sinh thay thế.

Cùng với việc tăng sinh, để nâng cao chất lượng dân số, dự thảo luật quy định thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đối với nam, nữ theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế; thực hiện các biện pháp sàng lọc, chẩn đoán, dự phòng, điều trị bệnh, tật bẩm sinh trước sinh và sơ sinh cho phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành. Các hoạt động này sẽ ngân sách Nhà nước bảo đảm.

Để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, dự thảo luật khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư; quy định đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng (trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính theo quy định của Bộ Y tế).

Dự thảo luật nhằm tăng sinh và giảm mất cân bằng giới tính. (Ảnh minh họa: Đinh Hương/TTXVN)

Để thích ứng với già hóa dân số, dự thảo luật quy định về hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi (như hướng dẫn người cao tuổi tự chăm sóc bản thân, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ, chăm sóc tại nhà, cộng đồng, tổ chức các hình thức, mô hình chăm sóc người cao tuổi tại nhà, cộng đồng); phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi (lồng ghép nội dung đào tạo chuyên ngành lão khoa vào chương trình đào tạo cập nhật kiến thức y khoa, khuyến khích cấp học bổng hoặc trợ cấp học phí cho người học để phát triển chuyên ngành lão khoa, ưu tiên phát triển và xây dựng chính sách thu hút nguồn nhân lực lĩnh vực lão khoa); cung cấp, xử lý thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm phạm, cản trở người cao tuổi thực hiện các quyền hợp pháp (thiết lập tổng đài hỗ trợ quốc gia…)

Giải quyết những bất cập về dân số

Thông tin về việc cần thiết phải có Luật Dân số, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho hay hiện một số quy định của pháp luật về dân số không còn phù hợp với tình hình thực tiễn và chưa đáp ứng được yêu cầu về công tác dân số trong tình hình mới. Cụ thể như Pháp lệnh Dân số chưa có các giải pháp cụ thể để duy trì mức sinh thay thế, thích ứng với già hóa dân số và nâng cao chất lượng dân số.

Trong khi đó, thực trạng dân số Việt Nam hiện nảy sinh những vấn đề cần phải kịp thời giải quyết. Mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm thấp dưới mức sinh thay thế. Mất cân bằng giới tính khi sinh hiện vẫn ở mức cao so với ngưỡng cân bằng tự nhiên. Chất lượng dân số chưa đáp ứng yêu cầu.

Nguyên nhân do một số cấp ủy đảng, chính quyền chưa nhận thức đúng và đầy đủ tính khó khăn, phức tạp, lâu dài của công tác dân số. Công tác truyền thông, vận động nâng cao nhận thức còn nhiều hạn chế dẫn đến nhiều nơi vẫn chịu nhiều ảnh hưởng nặng nề bởi các định kiến giới.

Pháp lệnh Dân số được ban hành từ năm 2003 nên các quy định của Pháp lệnh Dân số không còn phù hợp với thực tiễn, không đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, nguồn lực thực hiện công tác dân số chưa đáp ứng yêu cầu, ngân sách đầu tư chưa tương xứng. Tình trạng sinh con muộn, sinh ít hoặc không sinh con cùng với sức ép về kinh tế trong việc sinh, nuôi dạy con cũng là nguyên nhân làm ảnh hưởng tới mức sinh.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy để tăng sinh và duy trì mức sinh thay thế phải cải thiện chế độ nghỉ thai sản, chế độ bố nghỉ chăm con, thưởng cho việc sinh con, trợ cấp tiền mặt hàng tháng cho trẻ, hỗ trợ về nhà ở… Các biện pháp để giảm mất cân bằng giới tính khi sinh như cấm các hành vi liên quan đến lựa chọn giới tính; thúc đẩy bình đẳng giới; hỗ trợ kinh tế và xã hội để giảm áp lực kinh tế và văn hóa dẫn đến quan niệm ưa thích con trai; truyền thông để thay đổi nhận thức của cộng đồng… Để nâng cao chất lượng dân số, một số quốc gia đã quy định và tổ chức tầm soát trước sinh và sơ sinh, kiểm tra sức khỏe trước khi kết hôn…

Lãnh đạo Bộ Y tế cho hay thực tế trên cho thấy xây dựng Luật Dân số là cần thiết nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ để góp phần thể chế hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về dân số và khắc phục các hạn chế, tồn tại, đáp ứng yêu cầu công tác dân số trong tình hình mới./.

(Vietnam+)