Phòng ngừa xử lý từ sớm, từ xa tội phạm về ma túy

Học sinh Trường trung học cơ sở Nghĩa Tân (quận Cầu Giấy, Hà Nội) tham gia cuộc thi “Trường học không ma túy”. (Ảnh HUY HÀ)

Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an, đối tượng sử dụng ma túy ngày càng mở rộng, số lượng người nghiện và sử dụng ma túy tiếp tục tăng, hình thức sử dụng đa dạng. Điều này gây ra nhiều hệ lụy xã hội.

Nhiều vụ án nghiêm trọng xảy ra do người sử dụng ma túy bị loạn thần, hoang tưởng, ảo giác, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự và an toàn xã hội. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy toàn quốc đã đấu tranh thành công hơn 11.000 vụ, bắt giữ hơn 22.000 đối tượng phạm tội về ma túy, thu giữ lượng lớn ma túy, nhất là ma túy tổng hợp.

Ma túy phá hủy sức khỏe nhiều người, phá vỡ hạnh phúc nhiều gia đình, hủy hoại danh dự, uy tín cả đời. Ma túy còn khiến nhiều người sử dụng trái phép bước chân vào con đường phạm pháp, thậm chí tự biến mình từ “nguồn cầu” tiêu thụ ma túy thành “nguồn cung” cái chết trắng.

Việc coi người nghiện ma túy là “người bệnh” để điều trị cai nghiện mà không quy định tội sử dụng trái phép ma túy trong Bộ luật Hình sự hơn 10 năm qua gây không ít áp lực cho công tác phòng, chống ma túy, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ cao, gây mất an ninh, trật tự tại các địa phương.

Vấn đề đặt ra hiện nay là phải cắt giảm “nguồn cầu” của thị trường buôn bán ma túy, tức là giảm tỷ lệ người sử dụng trái phép ma túy xuống mức thấp nhất có thể.

Tại Kỳ họp thứ 9 vừa qua, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, trong đó bổ sung tội danh mới là tội “Sử dụng trái phép chất ma túy” tại Điều 256a đối với những người đang trong quá trình cai nghiện hoặc vừa kết thúc quá trình cai nghiện ma túy mà tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy... Đây là bước chuyển biến lớn trong công tác đấu tranh phòng ngừa tội phạm, thay thế biện pháp xử lý hành chính bằng xử lý hình sự.

Tại phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật ngày 23/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề nghị đẩy mạnh công tác ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm ma túy phải bắt đầu từ việc kiểm soát người nghiện, phải chú trọng phòng ngừa từ sớm, từ xa, hơn là xử lý hậu quả.

Người nghiện càng tăng thì nhu cầu ma túy càng tăng, kéo theo sự gia tăng nguồn cung. Do đó, ngăn chặn người nghiện là ngăn chặn phát triển nguồn cầu về ma túy.

Đồng thời, Thủ tướng đề nghị thể chế hóa quan điểm mới của Đảng, khi đã nghiện ma túy là phạm tội, để ứng xử phù hợp với tội phạm. Tuy nhiên, chú ý đến vấn đề nhân đạo, khi người nghiện ma túy là trẻ vị thành niên thì bảo đảm quyền được học tập, rèn luyện.

Thực tế, việc rà soát, lập chuyên án, vây bắt, xử lý hình sự chưa phải là giải pháp triệt để. Người nghiện ma túy là nhóm chủ thể có nguy cơ cao trở thành tội phạm, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Để cắt nguồn cầu ma túy, chặn đứng nguồn cung, chúng ta cần kết hợp các giải pháp thiết thực ngăn chặn từ sớm, từ xa việc sử dụng trái phép ma túy, nhất là trong học đường.

Chúng ta cần chuyển từ trạng thái phòng, chống theo phương thức truyền thống sang phương thức hiện đại, cập nhật và quản lý dữ liệu kiểm soát vấn nạn ma túy, lấy địa bàn, cơ sở, khu dân cư làm trung tâm, đồng thời vận dụng hiệu quả mạng xã hội để tuyên truyền.

Tất nhiên vẫn cần phải có sự bóc tách, phân biệt trong từng trường hợp cụ thể để có giải pháp xử lý phù hợp. Khi người nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện, bên cạnh nỗ lực cai nghiện của bản thân họ, sự tận tâm điều trị của các y, bác sĩ, thì rất cần vòng tay bao dung hơn nữa của cộng đồng và nhiều hơn nữa những cơ hội việc làm, không kỳ thị đối với người đã từng sử dụng ma túy, nhất là nhóm đối tượng vị thành niên.

HƯƠNG NGUYÊN