Phòng ngừa dịch bệnh gia tăng khi giao mùa

Sự thay đổi đột ngột này còn tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, vi rút phát triển, làm gia tăng nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm. Đây cũng là thời điểm ghi nhận sự xuất hiện của nhiều dịch bệnh tại Hà Nội và các địa phương, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc chủ động phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng.

Tiêm vắc xin phòng bệnh sởi cho trẻ tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Ảnh: Phong Lan

Nhiều bệnh truyền nhiễm gia tăng

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (CDC) Hà Nội, trong tuần qua (từ ngày 17 đến 24-10), toàn thành phố ghi nhận 392 ca mắc sốt xuất huyết tại 104 phường, xã; tăng 38 ca so với tuần trước đó. Cộng dồn từ đầu năm 2025 đến nay, Hà Nội ghi nhận 3.808 ca mắc, tuy giảm 25% so với cùng kỳ năm 2024 nhưng số ca đang có xu hướng tăng trở lại, với sự xuất hiện của nhiều ổ dịch ghi nhận số bệnh nhân cao. Do đó, dự báo dịch sốt xuất huyết có thể tiếp tục gia tăng theo chu kỳ hằng năm.

Bên cạnh đó, bệnh tay chân miệng cũng đang có chiều hướng tăng mạnh. Cụ thể, trong tuần qua, toàn thành phố ghi nhận 187 ca mắc tại 74 phường, xã; tăng 56 ca so với tuần trước. Tính từ đầu năm 2025 đến nay, Hà Nội có 5.283 ca mắc, trong khi cùng kỳ năm 2024 chỉ ghi nhận 2.263 ca, tức là thời điểm hiện tại tăng tới hơn 133%. Bệnh nhân phân bố rải rác tại 126 phường, xã, chủ yếu là trẻ dưới 5 tuổi - nhóm tuổi có hệ miễn dịch còn yếu.

Không kém phần đáng lo ngại là bệnh sởi. Trong tuần qua, thành phố ghi nhận 17 ca mắc tại 12 phường, xã - tăng 10 ca so với tuần trước. Tính từ đầu năm đến nay, số ca sởi tại Hà Nội đã lên tới 4.432, trong khi cùng kỳ năm 2024 chỉ có 35 ca, tức tăng hơn 126 lần, trong đó đã có 1 trường hợp tử vong. Số ca mắc tăng nhanh cho thấy nguy cơ bùng phát dịch sởi là rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh thời tiết giao mùa.

Những con số đáng báo động trên khiến nhiều bậc phụ huynh có con nhỏ không khỏi lo lắng. Nếu như thời gian qua, sốt xuất huyết là mối e ngại đối với người lớn, thì hiện nay, tay chân miệng và sởi lại trở thành nỗi lo thường trực về sức khỏe và sự an toàn của trẻ nhỏ. Cả hai bệnh đều có khả năng lây lan nhanh qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp, và nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.

Đề cập đến bệnh sởi, Thạc sĩ - bác sĩ Lê Thị Thu Hiền, khoa Nhi, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, cho biết: Bệnh thường diễn tiến qua ba giai đoạn rõ rệt. Giai đoạn đầu là khởi phát, trẻ có biểu hiện sốt, ho, ngạt mũi, mắt đỏ và tiêu chảy, rất dễ nhầm với cảm cúm thông thường. Đây cũng là giai đoạn dễ lây nhất, song lại khó nhận biết do chưa xuất hiện ban sởi. Tiếp đến là giai đoạn phát ban, khi trẻ nổi các nốt ban đỏ đặc trưng, bắt đầu từ sau tai rồi lan dần xuống mặt, cổ, thân mình và tay chân, kèm theo sốt cao, mệt mỏi. Cuối cùng là giai đoạn ban “bay”, khi các nốt ban mờ dần, để lại những vết thâm loang lổ trước khi hồi phục hoàn toàn.

Thế nhưng, do thiếu hiểu biết, không ít phụ huynh đã vô tình khiến tình trạng bệnh của con trở nên nghiêm trọng hơn. Có người giữ con ở nhà tự điều trị quá lâu, không theo dõi sát diễn biến; thậm chí kiêng gió, kiêng nước, không tắm rửa khiến trẻ bị bội nhiễm da, viêm kết mạc. Nhiều trường hợp còn nhầm lẫn giữa sởi và sốt phát ban, dẫn đến điều trị sai cách, khiến bệnh trở nặng hoặc phát sinh biến chứng.

Cùng với sởi, bác sĩ Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm thành phố Hồ Chí Minh - cũng đưa ra cảnh báo về bệnh tay chân miệng. Theo ông, đây là căn bệnh thường bùng phát mạnh từ tháng 10 đến tháng 12 hằng năm, khi thời tiết giao mùa tạo điều kiện cho vi rút lây lan. Bệnh khởi phát đột ngột với các biểu hiện như sốt nhẹ, đau họng, nổi bóng nước ở miệng, lòng bàn tay và lòng bàn chân. Phần lớn các ca diễn tiến nhẹ, song nếu tác nhân gây bệnh là vi rút EV-A71, bệnh có thể chuyển biến nguy hiểm, gây biến chứng thần kinh nghiêm trọng như viêm màng não, liệt chi, thậm chí tử vong.

Các cách phòng bệnh khi giao mùa

Theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), thời tiết giao mùa, cùng với tác động của biến đổi khí hậu, giao lưu du lịch... đang tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều tác nhân gây bệnh phát sinh và lây lan. Ngoài các bệnh lưu hành như sốt xuất huyết, tay chân miệng, sởi, còn có nguy cơ gia tăng của cúm mùa, Covid-19, viêm phổi, ho gà, vi rút hợp bào hô hấp (RSV), tiêu chảy do rota vi rút, E. Coli...

Trước thực tế đó, Bộ Y tế đã yêu cầu các cơ sở khám, chữa bệnh thực hiện nghiêm việc phân luồng, thu dung, cấp cứu và điều trị, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng phương án trong trường hợp số ca nhập viện tăng cao, hạn chế tối đa ca chuyển nặng, tử vong. Nhóm nguy cơ cao như trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh mạn tính cần được đặc biệt quan tâm.

Để phòng bệnh trong thời điểm giao mùa, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng - nguyên Trưởng khoa Nhi (Bệnh viện Bạch Mai) - khuyến cáo cha mẹ cần đặc biệt chú ý chăm sóc trẻ nhỏ. Hãy tiêm đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh, giữ ấm cho trẻ vào sáng sớm và ban đêm ở những vị trí quan trọng như bàn tay, bàn chân, cổ, ngực, đầu; song không nên mặc quá nhiều áo khiến trẻ ra mồ hôi, dễ bị ngấm ngược và cảm lạnh. Bên cạnh đó, cần tạo môi trường sinh hoạt thông thoáng, hạn chế cho trẻ đến nơi đông người, hướng dẫn trẻ rửa tay đúng cách, vệ sinh mũi họng hằng ngày và duy trì chế độ ăn uống đủ chất, tăng cường rau xanh, hoa quả và vitamin để nâng cao sức đề kháng.

Không chỉ trẻ nhỏ, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội cũng lưu ý người cao tuổi cần chú trọng dinh dưỡng, ăn uống cân đối các nhóm chất, bổ sung rau xanh và hoa quả tươi để tăng sức đề kháng, giúp cơ thể thích ứng với thời tiết thay đổi. Khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, người dân không nên tự điều trị tại nhà mà cần đến cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Gia Phong