Phòng chống tội phạm mạng toàn cầu - Dấu mốc từ Hà Nội: Dấu mốc lịch sử

Kiên trì và bền bỉ

Sau hơn 5 năm đàm phán, Công ước của LHQ về chống tội phạm mạng đã được thông qua ngày 24-12-2024. Tại Khoản 1 Điều 64 công ước quy định: “Công ước này được mở cho tất cả các quốc gia ký tại Hà Nội năm 2025 và sau đó tại trụ sở LHQ ở New York cho đến 31-12-2026”. Những dòng chữ đó là kết quả đáng tự hào, nhưng cũng là một trọng trách lớn của Việt Nam, khi trở thành nước đăng cai lễ mở ký.

Ông Nguyễn Hữu Phú, Phó Vụ trưởng Vụ Luật pháp và điều ước quốc tế (Bộ Ngoại giao), chia sẻ, để thuyết phục các quốc gia thành viên về việc lễ mở ký diễn ra tại Hà Nội, đoàn đàm phán Việt Nam đã nhấn mạnh vào khía cạnh khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, là khu vực có sự phát triển năng động nhất và đóng góp hơn 70% GDP toàn cầu. Quan điểm này được rất nhiều nước đồng tình ủng hộ, ghi nhận rằng công ước rất xứng đáng được mở ký tại Hà Nội vào năm 2025, năm có nhiều dấu ấn đặc biệt trong lịch sử Việt Nam.

Cảnh sát Campuchia bắt các nhóm tội phạm lừa đảo trực tuyến. Ảnh: KHMER TIMES

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Hoàng Giang, Trưởng đoàn đàm phán của Việt Nam, quá trình vận động tổ chức lễ mở ký được khởi động và triển khai liên tục ngay sau khi công ước được thông qua trong 3 tháng cuối năm 2024. Đây là một chiến dịch vận động bài bản, quyết liệt, triển khai đồng thời ở nhiều cấp và tại nhiều thủ đô, nhất là tại các quốc gia, khu vực có vai trò chủ chốt trong lĩnh vực công nghệ mạng, nhằm bảo đảm sự đồng thuận quốc tế đối với đề xuất đăng cai của Việt Nam.

Bộ Ngoại giao cũng thông tin, thời gian qua, hàng loạt sự kiện được Việt Nam tổ chức với mục đích giới thiệu công ước, cập nhật tiến trình triển khai và thông tin về lễ ký sắp tới tại Hà Nội. Trong đó, có thể kể đến: tọa đàm “Hướng tới Hà Nội: Lễ mở ký Công ước của LHQ về chống tội phạm mạng” vào ngày 26-3-2025 do Việt Nam phối hợp với Cơ quan Phòng chống ma túy và tội phạm của LHQ (UNODC) tổ chức tại Vienna (Áo); tiếp theo đó là sự kiện “Con đường tới Hà Nội: Lễ mở ký Công ước chống tội phạm mạng” được tổ chức tại LHQ trong khuôn khổ Tuần lễ cấp cao Đại hội đồng LHQ khóa 80, do Bộ Ngoại giao và UNODC đồng tổ chức nhằm quảng bá, thu hút sự quan tâm, sự cam kết ký và phê chuẩn từ các quốc gia…

Chuẩn bị sẵn sàng để thực thi

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Hoàng Giang, việc công ước được thông qua mới chỉ là bước khởi đầu. Trong quá trình thực thi, các quốc gia cần phải nỗ lực dung hòa các quan điểm khác biệt, tìm điểm tương đồng, tăng cường kết nối và duy trì thiện chí hợp tác. Những khác biệt về thể chế, hệ thống pháp luật hay trình độ nhân lực là rào cản trong hợp tác hiệu quả trên phạm vi toàn cầu.

Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), cho biết, Việt Nam đã có sự chuẩn bị cả về mặt pháp lý lẫn các nguồn lực về kỹ thuật, nhân lực để đảm bảo tham gia đầy đủ các nội dung của công ước. Đơn cử, các hoạt động khai thác, quản lý, xử lý dữ liệu sẽ không chỉ phục vụ cho lực lượng thực thi trong nước, mà còn phải đáp ứng những yêu cầu, đề nghị của các nước trên thế giới. Để làm được như vậy, năng lực của cán bộ chiến sĩ cũng như của cán bộ chuyên trách về đảm bảo an ninh mạng của quốc gia phải tiếp tục được nâng lên, điều chỉnh để phù hợp việc tham gia công ước chống tội phạm mạng.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có rất nhiều nội dung phải hoàn thiện về mặt pháp lý để đáp ứng được những quy định, cũng như đảm bảo chúng ta có thể thực thi thuận lợi các hoạt động thường xuyên, nhất là các hoạt động thu thập, phân tích và chuyển giao chứng cứ điện tử… Đại diện Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cũng cho biết, đã có kế hoạch để chuẩn hóa lại các kỹ năng, chuyên môn cho lực lượng nhân sự về an ninh mạng tại các doanh nghiệp Việt Nam.

Cũng như Việt Nam, các quốc gia khác đang tích cực chuẩn bị điều kiện để thực thi công ước và tiến hành các bước “nội luật hóa” sau khi ký kết. Liên minh châu Âu (EU) đã thống nhất cho toàn khối cùng ký và phê chuẩn, trong khi Singapore ban hành Luật Online Criminal Harms Act 2023 nhằm tăng năng lực kiểm soát tội phạm trực tuyến và phối hợp với ASEAN xây dựng mạng lưới phản ứng khẩn cấp CERT và chương trình xây dựng năng lực an ninh mạng (Cybersecurity Capacity Building Programme). Đây là bước đi tiền đề để các nước trong khu vực đồng bộ hóa về luật, kỹ thuật và phản ứng trong việc ký công ước toàn cầu. Theo các chuyên gia LHQ, việc nhiều quốc gia đồng thời nâng cấp hạ tầng pháp lý cho thấy tinh thần chủ động và đồng thuận mạnh mẽ, coi công ước không chỉ là công cụ pháp lý mà còn là nền tảng cho niềm tin, minh bạch và an toàn trong không gian số toàn cầu.

BÍCH QUYÊN - ĐỖ TRUNG - TRẦN LƯU - THANH HẰNG