Phòng, chống bệnh sốt rét: Cần nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của người dân

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Khánh Hòa, từ đầu năm đến hết tháng 7, toàn tỉnh ghi nhận 51 trường hợp mắc bệnh sốt rét, không có ca tử vong. Trong đó, xã Tây Khánh Vĩnh chiếm đa số với 32 ca; xã Nam Khánh Vĩnh 7 ca; xã Bắc Khánh Vĩnh 5 ca; xã Khánh Vĩnh 4 ca và xã Trung Khánh Vĩnh 3 ca. Về cơ cấu loài ký sinh trùng, có 33 trường hợp do Plasmodium falciparum và 18 trường hợp do Plasmodium malariae.

Trong giai đoạn 2021 - 2022, tình hình bệnh sốt rét tại Khánh Hòa được kiểm soát với số ca rất thấp (3 ca năm 2021 và 12 ca năm 2022). Tuy nhiên, từ năm 2023, số ca sốt rét bắt đầu gia tăng trở lại với 208 ca, năm 2024 ghi nhận 199 ca. Đáng chú ý, số ca tăng sớm ngay từ đầu năm và kéo dài đến hết mùa mưa.

Khu vực Khánh Vĩnh là nơi có bệnh sốt rét lưu hành cao và trọng điểm của tỉnh cũng như cả nước. Trong 5 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh có 11 ca mắc. Tuy nhiên, sang tháng 6, số ca mắc tăng đột biến lên 23 ca và tháng 7 tiếp tục ghi nhận 19 ca. Diễn biến này cho thấy bệnh sốt rét có nguy cơ bùng phát trở lại do yếu tố dịch tễ phức tạp, nhất là tình trạng dân di biến động, địa bàn rừng núi, vùng sâu.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Khánh Hòa tập huấn phòng, chống bệnh sốt rét cho Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh xã Bắc Khánh Vĩnh.

Từ ngày 7 đến 11-7, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn đã phối hợp với Trung tâm Y tế khu vực Khánh Vĩnh triển khai giám sát tình hình, đánh giá công tác phòng, chống, xét nghiệm sàng lọc và điều trị cho đối tượng nguy cơ. Kết quả cho thấy cơ cấu loài ký sinh trùng sốt rét đã thay đổi rõ rệt. Nếu như năm 2023, P.vivax và P.malariae chiếm ưu thế thì đến năm 2025, loài P.falciparum chiếm đa số ở nhiều xã, đặc biệt là tại Bắc Khánh Vĩnh và Trung Khánh Vĩnh. Trong đợt giám sát, qua xét nghiệm 741 mẫu máu tại 3 xã, phát hiện 12 ca bệnh (chiếm 1,6%), trong đó 11 ca là P.falciparum. Đối tượng mắc là người đi rừng, rẫy (9 ca) và học sinh 3 ca (những em này do đi theo cha mẹ ở lại khu vực rừng, rẫy bị muỗi đốt mắc bệnh sốt rét). Xã Tây Khánh Vĩnh có tỷ lệ nhiễm cao nhất 4,6%, tập trung tại khu rẫy Đá Bí và thôn Tà Gộc. Đáng lo ngại, có tới 50% ca sốt rét không có triệu chứng, tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng sốt rét giao bào là 7 ca (58,3%), đây là nguồn lây lan tiềm ẩn của ca bệnh nếu không được điều trị đúng và kịp thời.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Duy Sơn - Phụ trách Khoa Dịch tễ, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn nhận định: Xã Tây Khánh Vĩnh hiện có nguy cơ cao nhất, hình thành ổ bệnh dịch tễ tại thôn Tà Gộc và khu rẫy Đá Bí; xã Bắc Khánh Vĩnh nguy cơ trung bình, ổ bệnh tập trung ở thôn Suối Thơm; các khu vực khác tuy chưa ghi nhận ca bệnh trong đợt giám sát nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây lan từ xã lân cận.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Duy Sơn kiến nghị, UBND các xã cần cập nhật thường xuyên danh sách người đi rừng, rẫy, người di biến động tại địa phương; chỉ đạo và huy động liên ngành phối hợp với Trạm Y tế địa phương triển khai quyết liệt các biện pháp phòng, chống sốt rét. Người dân cần được truyền thông thay đổi hành vi như: Sử dụng màn tẩm hóa chất phòng tránh muỗi đốt khi vào rừng, rẫy; khi có triệu chứng sốt phải đến cơ sở y tế để được xét nghiệm, chẩn đoán sớm, tuân thủ điều trị, không tự ý dùng thuốc. Đồng thời, cần thiết lập chốt kiểm dịch tại các điểm nóng như thôn Tà Gộc, thôn Suối Thơm để giám sát chặt chẽ người đi rừng, rẫy.

Hy vọng, với sự vào cuộc đồng bộ của ngành Y tế tỉnh và chính quyền địa phương, cùng sự hợp tác của người dân trong việc nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, Khánh Hòa sẽ từng bước kiểm soát, giảm thiểu nguy cơ tái bùng phát sốt rét trong cộng đồng.

QUẾ LÂM

(Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Khánh Hòa)