Phổ cập giáo dục mầm non: Tầm nhìn dài hạn vì thế hệ tương lai

Ngày 26/6/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi. Việc thông qua Nghị quyết là một dấu mốc quan trọng trong quá trình hoàn thiện thể chế phát triển giáo dục toàn diện, đặc biệt là giáo dục mầm non, hướng tới xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao ngay từ giai đoạn đầu đời.

Thể hiện rõ chính sách an sinh và công bằng xã hội

Sau khi Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi, trong thông cáo phát đi chiều ngày 26/6, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, ngày 24/11/2023, Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 42-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới, xác định các chỉ tiêu chủ yếu đến năm 2030: “Hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi” và “yêu cầu Ðảng đoàn Quốc hội, Ban Cán sự đảng Chính phủ; các Bộ, ngành; tỉnh ủy, thành ủy; các ban đảng, ban cán sự đảng, đảng đoàn, đảng ủy các cấp khẩn trương thực hiện Nghị quyết”.

Thực hiện Nghị quyết 42-NQ/TW, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá kĩ tác động về vấn đề này. Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến nay, mạng lưới cơ sở giáo dục mầm non phát triển rộng khắp đến tất cả các xã phường, thôn bản trên cả nước, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu đưa trẻ đến trường; các điều kiện chăm sóc, giáo dục trẻ, chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ được nâng lên. Hằng năm, có trên 5,1 triệu trẻ mầm non (trong đó 4.556.771 trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi) được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục tại 15.256 trường mầm non và 17.444 cơ sở giáo dục mầm non độc lập, tỉ lệ huy động trẻ em mẫu giáo đạt 93,6%.

Tuy nhiên, giáo dục mầm non vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt còn gần 300.000 trẻ em mẫu giáo chưa ra lớp, chủ yếu là trẻ em ở vùng sâu vùng xa, vùng khó khăn, trẻ có hoàn cảnh đặc biệt.

Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi. Ảnh: Tuấn Hưng

Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi là bước tiến mạnh mẽ trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực bền vững. Giai đoạn mầm non là thời kì vàng cho sự phát triển thể chất, nhận thức, cảm xúc và kĩ năng xã hội của trẻ. Đầu tư cho giáo dục mầm non chính là đầu tư cho tương lai đất nước. Phổ cập giáo dục cho độ tuổi từ 3 đến 5 tuổi tạo nền tảng bình đẳng trong tiếp cận giáo dục, giúp mọi trẻ em đều có cơ hội phát triển tối ưu tiềm năng cá nhân.

Nghị quyết góp phần trực tiếp vào nâng cao chất lượng dân số. Trẻ em được chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục khoa học ngay từ sớm sẽ có nền tảng tốt về sức khỏe, trí tuệ và nhân cách, chuẩn bị sẵn sàng vào học lớp 1 và học tốt hơn ở các cấp tiếp theo. Đây là yếu tố then chốt để chuyển dịch từ “dân số đông” sang “dân số vàng chất lượng cao”, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập quốc tế sâu rộng.

Phổ cập giáo dục mầm non thể hiện rõ chính sách an sinh và công bằng xã hội. Trẻ em ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, khu công nghiệp… sẽ được Nhà nước ưu tiên bảo đảm quyền học tập, từ đó thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, nhóm đối tượng. Nghị quyết cũng thể hiện cam kết mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước trong việc lấy trẻ em làm trung tâm, không để ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình phát triển.

Việc thông qua Nghị quyết là một chủ trương lớn, có tầm nhìn dài hạn, góp phần xây dựng nền giáo dục công bằng, nhân văn và phát triển toàn diện, đúng với tinh thần “giáo dục là quốc sách hàng đầu” mà Đảng và Nhà nước ta luôn kiên định thực hiện.

Năm 2030, 100% tỉnh, thành phố đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non

Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi xác định mục tiêu đến năm 2030: 100% tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi.

Việc phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi do Nhà nước bảo đảm nguồn lực và huy động xã hội hóa theo quy định của pháp luật. Thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi theo lộ trình, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, bảo đảm các điều kiện phổ cập theo quy định.

Nghị quyết quy định 5 nhóm cơ chế, chính sách thực hiện, bao gồm: Đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp và bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học theo quy định; bảo đảm đủ số lượng giáo viên mầm non theo định mức quy định. Bảo đảm chế độ, chính sách đối với trẻ em từ 3 đến 5 tuổi, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trong cơ sở giáo dục mầm non. Huy động các nguồn lực xã hội phát triển giáo dục mầm non theo quy định của pháp luật. Ưu tiên phát triển giáo dục mầm non ở vùng có điều kiện kinh tế, xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, biên giới, hải đảo, bãi ngang, ven biển, khu đông dân cư, địa bàn có khu, cụm công nghiệp, khu chế xuất.

Cũng theo nghị quyết, kinh phí thực hiện chính sách phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi do ngân sách nhà nước bảo đảm thực hiện theo phân cấp quản lý ngân sách nhà nước. Ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương chưa cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, các nguồn vốn hợp pháp khác cũng được huy động để thực hiện Nghị quyết.

Cũng trong ngày 26/6, Quốc hội thông qua Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Theo đó, kể từ năm học 2025 - 2026, tất cả trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông là công dân Việt Nam hoặc người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch, đang sinh sống tại Việt Nam và theo học trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, sẽ được Nhà nước miễn hoặc hỗ trợ học phí. Cụ thể:Đối với cơ sở giáo dục công lập, trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong các cơ sở giáo dục công lập được Nhà nước miễn học phí.Đối với cơ sở giáo dục dân lập, tư thục, trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong các cơ sở giáo dục dân lập, tư thục được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí để đóng học phí.Mức hỗ trợ do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định, căn cứ theo khung học phí do Chính phủ quy định, nhưng không vượt quá mức thu học phí của cơ sở giáo dục dân lập, tư thục.Như vậy, ngoài việc miễn học phí trong các cơ sở giáo dục công lập, Nhà nước sẽ hỗ trợ học phí đối với cả trẻ em mầm non, học sinh phổ thông tại cơ sở giáo dục dân lập, tư thục nhằm đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục, thể hiện tính ưu việt của chế độ và thực thi chính sách thống nhất, công bằng đối với người học; khuyến khích phát triển giáo dục ngoài công lập, tăng cường xã hội hóa giáo dục.

Hoàng Lan