Phiêng Mơ - Nơi lưu giữ hồn thêu của người Dao Đỏ

Nhóm thêu “Thổ cẩm Phiêng Mơ: trình diễn thêu hoa văn trên thổ cẩm tại Lễ hội Thổ cẩm huyện Lâm Bình.

Trong số những người "giữ lửa" cho nghề thêu ở Phiêng Mơ, bà Bàn Thị Pham là một tấm gương sáng trong việc gìn giữ nghề thêu truyền thống. Từ thuở nhỏ, bà đã nuôi dưỡng niềm đam mê với cây kim, sợi chỉ và không ngừng truyền dạy lại cho thế hệ trẻ trong thôn. Với bà, giữ nghề thêu truyền thống là cách để thể hiện tình yêu và lòng kính trọng đối với tổ tiên.

Bà chia sẻ: Tôi mong muốn con cháu tiếp tục giữ gìn và phát huy nghề thêu để không bị mai một theo thời gian. Bà cho biết thêm, gia đình bà Pham có ba người con trai, nhưng bà vẫn kiên nhẫn thêu các bộ trang phục nữ để dành tặng cho những cô con dâu tương lai và mong muốn gìn giữ nét đẹp của dân tộc mình.

Bà Pham không chỉ là người truyền dạy kỹ thuật thêu hoa văn lên vải, tạo ra những chiếc khăn, chiếc gối tinh xảo, mà còn là người đưa văn hóa thêu của dân tộc mình vươn xa. Bà cùng thế hệ trẻ thường xuyên tham gia các lễ hội của xã, huyện để quảng bá văn hóa và sản phẩm thêu của dân tộc.

Bà Bàn Thị Pham (bên phải) hướng dẫn cách thêu hoa văn truyền thống.

Tôi nhớ lần gặp bà Pham và nhóm thêu của bà trong một lễ hội của xã, rồi của huyện. Giữa không khí tưng bừng của tiếng khèn, tiếng sáo, tôi thực sự ấn tượng khi chứng kiến bà và các thành viên trong nhóm Thêu thổ cẩm Phiêng Mơ xúng xính trong những bộ trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu, tự tay thêu và trình diễn ngay tại lễ hội cho người dân và du khách thập phương chiêm ngưỡng.

Bà Pham, với nụ cười hiền hậu và ánh mắt tràn đầy tự hào, đã giới thiệu với du khách một cách tỉ mỉ từng họa tiết, hoa văn được thêu trên những tấm vải thổ cẩm. Bà không chỉ giải thích ý nghĩa thẩm mỹ mà còn kể về những quan niệm truyền thống, những câu chuyện, tín ngưỡng của dân tộc mình ẩn chứa trong từng đường kim, mũi chỉ, làm sống dậy một thế giới văn hóa đầy màu sắc trước mắt những người lắng nghe.

Để duy trì và phát triển nghề thêu, năm 2022, khi nhóm Thêu thổ cẩm Phiêng Mơ được thành lập với 15 thành viên, phần lớn là phụ nữ Dao đỏ. Trưởng nhóm Triệu Thị Mụi cùng các chị em đã tranh thủ từng khoảng thời gian rảnh rỗi để thêu dệt nên những bộ trang phục truyền thống. Chị Mụi chia sẻ với niềm tự hào: "Ở Phiêng Mơ, con gái ai cũng biết thêu, nhưng để giữ gìn và phát huy nghề truyền thống, chúng tôi quyết định thành lập nhóm thêu. Nhờ đó, không chỉ giúp nhau nâng cao tay nghề mà còn tạo thêm thu nhập từ chính niềm đam mê này".

Những nét thêu hoa văn tinh tế của người Dao Đỏ ở Phiên Mơ.

Tiếng nói của thế hệ trẻ cũng là minh chứng cho sức sống bền bỉ của nghề thêu. Em Đặng Thị Mai, một thành viên 23 tuổi trong nhóm, hồ hởi khoe: "Bộ quần áo em đang mặc là do chính tay mình thêu. Khi khoác lên mình bộ trang phục này, tôi cảm thấy tự hào về truyền thống của dân tộc mình".

Anh Lý Tòn Cao, Trưởng thôn Phiêng Mơ, xã Phúc Yên cho biết: Hiện nay chị em trong thôn đang duy trì nhóm Thêu thổ cẩm thêu truyền thống dân tộc Dao Đỏ hoạt động với hơn 20 thành viên. Đây là việc làm ý nghĩa góp phần gìn giữ bản sắn văn hóa dân tộc, đặc biệt là tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn cho lớp trẻ trong thôn học nghề thêu trang phục truyền thống. Bên cạnh đó là việc duy trì mặc trang phục truyền thống trong các dịp lễ, Tết…

Những nỗ lực không ngừng nghỉ của nhóm thêu đã gặt hái được nhiều quả ngọt. Các sản phẩm thêu tay của người Dao đỏ không chỉ giữ vẹn bản sắc văn hóa mà còn trở thành những món quà lưu niệm độc đáo, được du khách trong và ngoài nước yêu thích. Nhờ đó, nghề thêu không chỉ góp phần bảo tồn nét đẹp văn hóa mà còn mang lại nguồn thu nhập ổn định, cải thiện đời sống cho bà con.

Bài, ảnh: Cảnh Trực