Phiên tòa trực tuyến - bước tiến của cải cách tư pháp

Tòa án nhân dân tỉnh xét xử bị cáo Lê Hoàng Trung về tội “Tuyên truyền thông tin, tài liệu nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” bằng hình thức trực tuyến vào tháng 4/2025

Từ năm 2022 đến nay, mô hình xét xử trực tuyến đã chứng minh được hiệu quả rõ rệt trong thực tiễn giải quyết các loại án. Trước hết, xét xử trực tuyến giúp tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại cho bị cáo, bị hại, người làm chứng và các đương sự khác. Đối với những trường hợp cư trú xa nơi mở phiên tòa, trước đây, việc di chuyển có thể kéo dài hàng giờ đồng hồ, thậm chí hàng ngày, chưa kể các khoản chi phí phát sinh. Chính điều này từng là nguyên nhân khiến nhiều phiên tòa buộc phải hoãn vì đương sự vắng mặt, dẫn đến kéo dài thời gian giải quyết vụ án. Khi thực hiện xét xử trực tuyến, các đương sự có thể tham gia tại điểm cầu gần nhất, hạn chế tối đa việc di chuyển mà vẫn bảo đảm đầy đủ quyền và nghĩa vụ tố tụng.

Bên cạnh đó, xét xử trực tuyến mang lại sự hỗ trợ hiệu quả đối với công tác ghi chép và lưu trữ diễn biến phiên tòa. Nếu như ở các phiên xử truyền thống, thư ký phải tập trung cao độ để ghi nhận chính xác từng lời khai, diễn biến, ý kiến của những người tham gia, thì tại phiên tòa trực tuyến, hệ thống ghi âm, ghi hình được tích hợp đã giúp việc lưu trữ thông tin trở nên khách quan, đầy đủ và dễ dàng tra cứu. Đây là yếu tố quan trọng nhằm bảo đảm tính minh bạch và chính xác trong việc tổng hợp hồ sơ, phục vụ công tác xét xử cũng như tập huấn, rút kinh nghiệm nghiệp vụ.

Một lợi ích nổi bật khác là xét xử trực tuyến góp phần bảo đảm an toàn trong quá trình xét xử đối với những vụ án hình sự có bị cáo là đối tượng nguy hiểm. Thay vì di lý bị cáo đến phiên tòa, việc để bị cáo tham gia xét xử ngay trại tạm giam hoặc nhà tạm giữ, giúp giảm thiểu nguy cơ phát sinh tình huống phức tạp, bảo đảm an ninh - trật tự và an toàn tuyệt đối cho cán bộ làm nhiệm vụ cũng như những người có mặt. Đây được xem là giải pháp phù hợp với yêu cầu hướng tới một nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại và an toàn.

Đặc biệt, trong thời điểm năm 2022, khi đại dịch Covid-19 bùng phát, mô hình xét xử trực tuyến đã phát huy rõ vai trò linh hoạt và hiệu quả. Trong khi nhiều hoạt động xã hội phải tạm ngưng, việc tổ chức các phiên tòa trực tuyến giúp hạn chế tối đa việc tiếp xúc đông người, ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm nhưng vẫn bảo đảm các vụ án được giải quyết đúng tiến độ, không để tồn đọng kéo dài. Có thể khẳng định, đây là một trong những dấu mốc quan trọng thể hiện tinh thần đổi mới, thích ứng và chủ động của hệ thống tòa án nhân dân trước các điều kiện khách quan khó khăn.

Đối với Tòa án nhân dân khu vực 13, kết quả triển khai mô hình này tăng đều hàng năm, thể hiện sự tích cực trong công tác chỉ đạo và thực hiện. Năm 2022, đơn vị tổ chức 12 phiên tòa trực tuyến nhưng đến năm 2025, đơn vị đã tổ chức được 57 phiên tòa trực tuyến. Những kết quả này được thực hiện trong sự phối hợp chặt chẽ với Viện kiểm sát nhân dân khu vực 13, lực lượng công an và chính quyền địa phương, tạo thế đồng bộ trong thực hiện các nhiệm vụ tư pháp trên địa bàn.

“Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến mang lại nhiều lợi ích, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay. Trong thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục đầu tư nâng cấp trang thiết bị, tăng cường tập huấn nghiệp vụ cho thẩm phán, thư ký và phối hợp đồng bộ với các cơ quan hữu quan để tổ chức các phiên tòa trực tuyến bảo đảm chất lượng, đúng pháp luật và hiệu quả thực tiễn”, ông Nguyễn Tuấn Anh - Chánh án Tòa án nhân dân khu vực 13 cho biết.

Từ ngày 1/10/2024 - 30/9/2025, Tòa án nhân dân 2 cấp tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức 188 phiên tòa trực tuyến.

Nguyễn Luân .