Phát triển thị trường nông sản xanh, sạch là trách nhiệm an sinh đối với hơn 100 triệu dân

Sáng 18/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về KT-XH. Ảnh: HIỀN MINH

Tham gia phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Lê Đào An Xuân, Phó Trưởng đoàn chuyên trách, phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Yên, đã đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết, thiết thực, tập trung vào vấn đề phát triển thị trường nông sản sạch, xanh phục vụ tiêu dùng trong nước. Theo đại biểu, đây không chỉ là một hướng đi bền vững trong bối cảnh cả nước đang thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn, mà còn là chiến lược căn cơ để nâng cao chất lượng sống và bảo đảm an sinh xã hội.

Đại biểu nhấn mạnh, bên cạnh việc đẩy mạnh xuất khẩu, cần hoàn thiện bức tranh tổng thể về nông sản Việt Nam thông qua việc phát triển thị trường nội địa với các sản phẩm sạch, xanh, chất lượng cao. Đây là nhu cầu chính đáng của người dân, phù hợp với xu thế “thực phẩm là thuốc” trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Việc chăm lo cho thị trường trong nước cũng chính là nền tảng để gia tăng nội lực cho nông nghiệp Việt Nam, hướng đến phát triển tự chủ và bền vững.

Đại biểu Lê Đào An Xuân cho rằng, hiện nay, dù đã có Nghị định số 109/2018/NĐ-CP ngày 29/8/2018 của Chính phủ và Đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020-2030, nhưng chính sách phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ vẫn chưa tạo được động lực đủ mạnh để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sản xuất sạch trong nông nghiệp. Trong khi đó, nền nông nghiệp hiện nay vẫn lệ thuộc vào phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hóa học.

Việc chuyển đổi sang mô hình canh tác xanh, sạch đòi hỏi thời gian, chi phí và công sức lớn, tạo thành rào cản khiến nhiều hộ nông dân và doanh nghiệp còn e ngại hoặc không vượt qua được. Tuy nhiên, các chính sách hỗ trợ hiện hành vẫn chưa thực sự chạm tới đúng các khó khăn, thách thức này.

Một bất cập khác được đại biểu chỉ rõ là chất lượng nông sản lưu thông trong nước chưa được kiểm soát chặt chẽ. Thực tế hiện nay, nhiều người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên sử dụng nông sản nhập khẩu bởi niềm tin vào thương hiệu quốc gia sản xuất. Trong khi đó, các sản phẩm được gắn mác “sạch”, “hữu cơ” trong nước vẫn chưa tạo được lòng tin do từng xảy ra những vụ việc gian dối, thiếu trung thực sau khi được chứng nhận.

Việc giám sát, kiểm tra của các tổ chức cấp chứng nhận còn chưa nghiêm, dẫn đến tình trạng “con sâu làm rầu nồi canh”, ảnh hưởng đến uy tín của toàn thị trường. Hệ quả là nhiều nhà sản xuất chân chính phải vật lộn tìm chỗ đứng, thậm chí buộc phải xin chứng nhận của các tổ chức nước ngoài để tạo lòng tin cho sản phẩm dù chỉ phục vụ thị trường nội địa, gây lãng phí lớn về thời gian và chi phí.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng làm giả, xâm phạm bản quyền giống nông sản nổi tiếng của Việt Nam như ST24, ST25 diễn ra tràn lan. Đồng thời, việc tiếp cận ứng dụng trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số trong sản xuất, chế biến nông nghiệp hiện nay còn chậm so với yêu cầu thực tiễn và tiềm năng sẵn có.

Đại biểu Lê Đào An Xuân phát biểu thảo luận. Ảnh: HIỀN MINH

Từ những vấn đề nêu trên, đại biểu Lê Đào An Xuân kiến nghị Quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm cộng đồng trong sản xuất nông nghiệp, bởi sản phẩm nông nghiệp không chỉ phục vụ gia đình người sản xuất mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe toàn dân và chất lượng giống nòi. Đồng thời, cần rà soát, bổ sung các chính sách tín dụng xanh để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp chủ động chuyển đổi sang mô hình canh tác bền vững, giảm giá thành và tăng sức cạnh tranh cho nông sản nội địa.

Bên cạnh đó, đại biểu đề xuất nghiên cứu đưa tỉ lệ diện tích sản xuất nông nghiệp xanh, tuần hoàn, hữu cơ vào các tiêu chí nâng cao trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn tiếp theo nếu có, thay vì chỉ dừng lại ở khía cạnh mô hình sản xuất. Đây là bước đi cần thiết để thể chế hóa chính sách, tạo động lực thực chất cho chuyển đổi xanh trong nông nghiệp.

Đại biểu cũng nhấn mạnh cần làm mới và đẩy mạnh một cách thực chất hơn Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” trong lĩnh vực nông sản, tập trung giới thiệu, quảng bá các sản phẩm nông nghiệp nội địa có chất lượng cao, mẫu mã đẹp, giá thành hợp lý không thua kém hàng xuất khẩu hoặc nhập khẩu. Đồng thời, cần hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, chứng nhận, giám sát chất lượng theo hướng tiệm cận các chuẩn mực quốc tế, cũng như xử lý nghiêm các hành vi xâm phạm bản quyền, sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực nông nghiệp.

Đặc biệt, đại biểu Lê Đào An Xuân kiến nghị Nhà nước dành nguồn ngân sách phù hợp để thúc đẩy mạnh mẽ ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo trong nông nghiệp. Việc xây dựng hệ sinh thái nông sản số thông suốt từ sản xuất đến tiêu dùng sẽ là giải pháp nền tảng để giám sát vùng trồng, kiểm soát chất lượng, đưa ra cảnh báo sớm và nâng cao tính minh bạch, truy xuất nguồn gốc.

Kết thúc phát biểu, đại biểu nhấn mạnh mỗi vùng đất trên đất nước ta đều có thể tạo ra những sản phẩm chất lượng như Phú Yên có tôm hùm, có vựa lúa của cả miền Trung, Đắk Lắk có cà phê, sầu riêng, Sơn La có mận hậu.

Việc phát triển nâng cao chất lượng thị trường nông sản nội địa không chỉ là mục tiêu kinh tế mà còn là trách nhiệm an sinh, sức khỏe đối với hơn 100 triệu dân Việt Nam và để không ai bị bỏ lại phía sau trong tiêu dùng thực phẩm sạch. Và một nền nông nghiệp vì sức khỏe nhân dân sẽ là điểm tựa cho hoạt động xuất khẩu nâng tầm thương hiệu Việt trên bản đồ thế giới.

HIỀN MINH