Phát triển tài sản số (kỳ 3): Rào cản tâm lý

Nhiều người châu Á cho rằng tài sản số là một thứ biến thiên, không ổn định

Trong khi công nghệ blockchain và tài sản số đang bùng nổ trên toàn cầu, thì tại châu Á - một trong những thị trường tiềm năng nhất, sự phát triển lại đang gặp phải rào cản lớn nhất là tâm lý.

Niềm tin - yếu tố then chốt của bất kỳ hệ thống tài chính nào, đang trở thành điểm yếu lớn nhất của thị trường tài sản số châu Á. Và điều này hoàn toàn có cơ sở thực tế. Thị trường tài sản số, dù đầy tiềm năng, nhưng vẫn còn non trẻ và tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường.

Vì sao e dè?

Những câu chuyện về các vụ lừa đảo kiểu "rug pull" - khi các nhà phát triển đột ngột rút hết thanh khoản và biến mất, đã để lại những vết thương sâu trong tâm lý nhà đầu tư. Các cuộc tấn công mạng quy mô lớn, hay những token từng được ca ngợi hết lời nhưng bỗng chốc "bay màu" chỉ trong một đêm, đã tạo nên một bầu không khí hoài nghi lan tỏa.

Đặc biệt, khi một sàn giao dịch lớn sụp đổ hoặc một dự án blockchain hứa hẹn đột ngột "về 0", những tin tức tiêu cực này không chỉ lan truyền nhanh chóng mà còn được khuếch đại gấp bội. Trong bối cảnh mạng xã hội phát triển mạnh tại châu Á, một tin xấu có thể lan truyền đến hàng triệu người chỉ trong vài giờ, tạo nên hiệu ứng domino của sự hoài nghi.

Một yếu tố khác khiến công chúng e ngại chính là tình trạng khung pháp lý chưa hoàn thiện tại nhiều quốc gia châu Á. Khác với các sản phẩm tài chính truyền thống được bảo vệ bởi sự giám sát chặt chẽ của ngân hàng trung ương và các cơ quan quản lý, thì tài sản số vẫn đang ở trong "vùng xám" pháp lý.

Người dùng cảm thấy như đang "đi trên dây" mà không có lưới an toàn. Khi gặp rủi ro, họ không biết tìm đến đâu để được bảo vệ quyền lợi. Sự thiếu vắng các cơ chế bảo vệ pháp lý rõ ràng này đã tạo nên một rào cản tâm lý lớn, khiến nhiều người thà chọn sự an toàn của hệ thống tài chính truyền thống dù lợi nhuận thấp hơn.

Lỗ hổng về kiến thức tài sản số ở số đông

Blockchain, cryptocurrency, DeFi, NFT... - những thuật ngữ này nghe có vẻ như tiếng nước ngoài đối với đại đa số người dân châu Á. Không chỉ là vấn đề ngôn ngữ, mà chính bản chất kỹ thuật phức tạp của công nghệ blockchain đã tạo nên một rào cản tri thức khổng lồ.

Việc hiểu rõ cách thức hoạt động của Bitcoin hay Ethereum đòi hỏi một mức độ hiểu biết kỹ thuật nhất định. Hơn nữa, các khái niệm về lưu trữ và bảo mật tài sản số như việc sử dụng ví điện tử, quản lý private key, hay hiểu về các loại ví hot/cold wallet đều là những "bài học" khó nhằn đối với người dùng thông thường.

Nhiều nền tảng tài sản số hiện tại vẫn mang đậm "mùi kỹ thuật", với giao diện phức tạp, đầy các thuật ngữ chuyên môn. Đối với những người không quen thuộc với công nghệ, việc sử dụng các nền tảng này như một thử thách. Họ sợ một cú click sai có thể làm mất toàn bộ tài sản và nỗi sợ này không phải là vô căn cứ.

Trong khi các ứng dụng ngân hàng di động truyền thống đã được tối ưu hóa để trở nên thân thiện và dễ sử dụng, thì hầu hết các nền tảng tài sản số vẫn đang ở giai đoạn "dành cho các chuyên gia".

Một vấn đề nghiêm trọng khác là việc thiếu các nguồn lực giáo dục chính thống và đáng tin cậy. Hiện tại, kiến thức về tài sản số chủ yếu được truyền bá qua các kênh không chính thức như YouTube, Telegram, hay các diễn đàn trực tuyến. Những nguồn thông tin này thường thiếu sự kiểm duyệt và có thể chứa đựng nhiều thông tin sai lệch.

Các tổ chức giáo dục truyền thống - từ trường học đến các cơ quan chính phủ - vẫn chưa tích cực trong việc cung cấp các chương trình đào tạo chính thức về lĩnh vực này. Điều này tạo nên một khoảng trống lớn, nơi thông tin không chính xác có thể len lỏi và phát triển.

Thói quen chỉ tin thứ sờ được bằng tay

Tại nhiều quốc gia châu Á, việc thanh toán bằng tiền mặt không chỉ là một thói quen mà còn là một phần của văn hóa. Cảm giác nắm giữ những tờ tiền giấy thật trong tay mang lại sự an tâm mà không phương thức thanh toán số nào có thể thay thế được.

Sự chuyển đổi từ một nền kinh tế dựa trên tiền mặt sang một hệ sinh thái tài sản số hoàn toàn không thể diễn ra chỉ qua một đêm. Nó đòi hỏi một quá trình thay đổi tâm lý và thói quen tiêu dùng kéo dài nhiều thế hệ.

Trong văn hóa tiêu dùng truyền thống châu Á, sự hiện diện vật lý mang lại niềm tin. Người dân thường cảm thấy an tâm hơn khi giao dịch tại quầy ngân hàng, khi có thể nhìn thấy sổ tiết kiệm, hay khi có thể nói chuyện trực tiếp với nhân viên tư vấn.

Khái niệm về tài sản số - nơi mọi thứ chỉ tồn tại dưới dạng dữ liệu trên mạng, được lưu trữ một cách phi tập trung - là một ý tưởng quá xa lạ và khó được chấp nhận ngay lập tức. Việc tin tưởng vào một chuỗi mã số để đại diện cho giá trị tài sản đòi hỏi một sự chuyển đổi tư duy căn bản.

Để phát triển thị trường tài sản số một cách bền vững tại châu Á, cần có một chiến lược tổng thể và sự phối hợp đa chiều. Các nhà quản lý cần khẩn trương xây dựng khung pháp lý rõ ràng, tạo ra môi trường an toàn cho nhà đầu tư. Đồng thời, các tổ chức giáo dục và truyền thông cần đẩy mạnh việc cung cấp thông tin chính xác, khách quan về tài sản số.

Cuộc cách mạng tài sản số tại châu Á không chỉ là một cuộc đua công nghệ, mà còn là một cuộc hành trình thay đổi nhận thức và văn hóa. Và như mọi cuộc cách mạng thực sự, nó cần thời gian, kiên nhẫn và sự hiểu biết sâu sắc về tâm lý con người.

Bùi Tú