Phát triển nuôi trồng thủy sản thích ứng với biến đổi khí hậu

Mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng siêu thâm canh thích ứng với biến đổi khí hậu tại xã Hoằng Thanh.

Tỉnh Thanh Hóa được xác định có tiềm năng, lợi thế tự nhiên, đất đai, mặt nước để phát triển NTTS. Tuy nhiên, toàn tỉnh mới có 19.200ha NTTS, với chất lượng, sản lượng không đồng đều, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Nguyên nhân được đưa ra là do biến đổi khí hậu tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến NTTS, nhất là vùng ven biển về các vấn đề, như: suy giảm sức đề kháng của vật nuôi, hư hỏng cơ sở hạ tầng, thất thoát vật nuôi. Ngoài ra, hệ thống thủy lợi chưa đồng bộ, con giống chưa đáp ứng yêu cầu, sự xâm nhập, lây lan của dịch bệnh... cũng là nguyên nhân dẫn đến nghề NTTS thiếu bền vững và tiềm ẩn rủi ro cao. Trước tình hình đó, việc xây dựng các giải pháp ứng phó thông minh với biến đổi khí hậu trong NTTS về cải tiến kỹ thuật nuôi, giảm sử dụng hóa chất, thức ăn, nâng cấp cơ sở hạ tầng, giám sát và quản lý môi trường ao nuôi là rất cần thiết. Đồng thời, xây dựng các mô hình với những đối tượng nuôi có khả năng thích nghi tốt, đa dạng các điều kiện môi trường tự nhiên.

Là địa phương có hàng nghìn hộ dân tham gia NTTS, với đối tượng nuôi chủ yếu là tôm, cua theo hướng quảng canh, từ năm 2010 trở lại đây, trên địa bàn xã Quảng Chính đã xuất hiện những mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng thử nghiệm đầu tiên. Với việc đầu tư bể nuôi xi măng, ao nuôi lót bạt có hệ thống tiêu thoát nước, tạo khí hiện đại... các mô hình đã đạt được kết quả vượt mong đợi và khẳng định đối tượng tôm thẻ chân trắng có khả năng thích ứng cao với điều kiện nuôi ở địa phương. Sau những mô hình thử nghiệm đầu tiên, ngày càng nhiều gia đình đầu tư ao nuôi kiên cố, hiện đại thay cho những ao nuôi quảng canh truyền thống. Đến nay, toàn xã Quảng Chính đã có hơn 720ha NTTS, trong đó có khoảng 3ha đầu tư hạ tầng, mái che nuôi siêu thâm canh.

Ông Nguyễn Văn Nam, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp và NTTS Quảng Trung, xã Quảng Chính, cho biết: “Trước đây, toàn bộ diện tích NTTS của xã đều được người dân sử dụng nuôi tôm xen cua theo phương thức quảng canh. Với phương thức nuôi này, mức đầu tư thấp và hiệu quả kinh tế thu về cũng không cao. Tuy nhiên, những năm gần đây, từ một số mô hình đầu tư nuôi thâm canh, ứng dụng công nghệ cao đạt hiệu quả kinh tế vượt trội nên người dân đã học hỏi, đầu tư để phát triển sản xuất. Với hình thức nuôi tôm công nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nhiều mô hình cho năng suất 22 tấn/ha/vụ, có thể nuôi lên tới 3 vụ/năm, cho doanh thu từ 3 - 3,5 tỷ đồng/ha/năm. Đây là mô hình vừa nâng cao hiệu quả kinh tế lại giảm thiểu được thiệt hại do thiên tai, môi trường gây ra”.

Hiện nay, trong NTTS, người dân đã thay đổi phương thức sản xuất truyền thống, theo kinh nghiệm sang nuôi trồng thâm canh, công nghệ cao để thích nghi với thời tiết và giảm thiểu tác động từ môi trường bên ngoài. Ông Phạm Văn Hiếu, thôn 4, xã Tân Tiến, cho biết: “NTTS thích ứng với biến đổi khí hậu đã được gia đình tôi triển khai và ứng dụng từ nhiều năm nay. Đặc biệt, hiệu quả ở nuôi tôm thẻ chân trắng. Hiện nay, gia đình tôi áp dụng quy trình nuôi tôm thâm canh 3 giai đoạn, bao gồm: 1 giai đoạn ương dưỡng và 2 giai đoạn nuôi trong hệ thống ao nuôi. Đối với ao nuôi sẽ tiếp tục được quy hoạch thành 3 ao, gồm: ao ươm giống, ao nuôi giai đoạn 1 và ao nuôi giai đoạn 2. Toàn bộ quy trình được ứng dụng công nghệ vi sinh và lọc nước tuần hoàn, góp phần diệt khuẩn và tảo để làm sạch môi trường nước”.

Được biết, với gần 2.000m2, gia đình ông Hiếu đầu tư nuôi tôm thẻ chân trắng trong 5 bể nổi có mái che, áp dụng các kỹ thuật tiên tiến. Nhờ đó, diện tích nuôi của gia đình không bị ảnh hưởng bởi môi trường, dịch bệnh, mang lại hiệu quả kinh tế khoảng 1 tỷ đồng/năm, cao hơn nhiều lần so với nuôi truyền thống.

Bên cạnh áp dụng mô hình nuôi tôm thâm canh công nghệ cao thì việc đa dạng hóa các đối tượng nuôi trồng cũng được nhiều địa phương tuyên truyền, hướng dẫn bà con nông dân triển khai thực hiện. Trên địa bàn tỉnh đã có nhiều mô hình NTTS đem lại hiệu quả kinh tế cao, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường như: Mô hình nuôi cua biển trong hộp nhựa tại xã Thường Xuân; nuôi lươn không bùn tại xã Hợp Thắng...

Ông Nguyễn Xuân Hưng, Trưởng Phòng NTTS, Chi cục Biển đảo và Thủy sản (Sở Nông nghiệp và Môi trường), cho biết: Để thích ứng với biến đổi khí hậu, nghề NTTS cần áp dụng kỹ thuật nuôi bền vững, chọn mô hình nuôi phù hợp (như đa tầng, đa loài, nuôi tôm - lúa, tôm - rừng) và quản lý môi trường nuôi chặt chẽ. Bên cạnh đó, người nuôi cần điều chỉnh thời vụ nuôi phù hợp với nhiệt độ, chú trọng các biện pháp phòng bệnh, cải thiện cơ sở hạ tầng, sử dụng công nghệ mới và lựa chọn giống thủy sản chịu được biến đổi môi trường”.

Bài và ảnh: Lê Thanh