Phát triển nhân tài công nghệ cao: chìa khóa để tăng trưởng bền vững

Hoạt động sản xuất tại Khu công nghiệp Nội Bài, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Chính sách kinh tế linh hoạt

Sau giai đoạn khởi sắc ngoạn mục với tốc độ tăng trưởng 7,5% trong nửa đầu năm, Việt Nam được WB dự báo sẽ duy trì mức tăng trưởng 6,6% cho cả năm 2025. Thành quả này không chỉ vượt trội so với nhiều nền kinh tế trong khu vực, mà còn khẳng định sức chống chịu đáng kể của nền kinh tế trước những biến động bên ngoài.

Theo báo cáo công bố ngày 8/9, động lực tăng trưởng của Việt Nam tiếp tục đến từ sự phục hồi sớm của xuất khẩu, kéo theo sự mở rộng của ngành chế biến chế tạo và dịch vụ logistics. Thị trường lao động cải thiện rõ rệt, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập và củng cố sức mua nội địa. Đây chính là nền tảng giúp nền kinh tế duy trì sức bật mạnh mẽ trong giai đoạn đầu năm.

Tuy nhiên, WB cũng lưu ý rằng, xuất khẩu khó giữ được đà bứt phá khi nửa cuối năm bước vào giai đoạn bình thường hóa. Với mô hình tăng trưởng dựa nhiều vào xuất khẩu, Việt Nam sẽ chịu tác động trực tiếp từ nhu cầu toàn cầu sụt giảm và những bất ổn thương mại quốc tế. Sự suy yếu của thương mại toàn cầu dự kiến khiến tốc độ tăng trưởng của Việt Nam giảm còn 6,1% trong năm 2026, trước khi phục hồi trở lại mức 6,5% vào năm 2027. Để giảm thiểu rủi ro từ bên ngoài, WB khuyến nghị, Việt Nam tiếp tục mở rộng đầu tư công, cải cách cơ cấu và đẩy mạnh kinh tế xanh.

Với dư địa tài khóa thuận lợi nhờ tỷ lệ nợ công thấp, Việt Nam hoàn toàn có khả năng triển khai các dự án hạ tầng quy mô lớn, vừa giải quyết bất cập hạ tầng vừa tạo thêm nhiều việc làm. Giám đốc WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào, Mariam J. Sherman nhấn mạnh: “Nếu được triển khai hiệu quả, đầu tư công sẽ vừa giải quyết nhu cầu hạ tầng, vừa tạo ra nhiều cơ hội việc làm, đồng thời, thúc đẩy phát triển vốn con người, đa dạng hóa thương mại và hướng đến nền kinh tế xanh”. Trên thực tế, từ đầu năm 2025, chính sách tài khóa của Chính phủ đã đi theo hướng mở rộng linh hoạt, tập trung vào đầu tư công tại cả T.Ư và địa phương.

Hàng loạt dự án hạ tầng về giao thông, năng lượng được khởi động, hứa hẹn tạo ra động lực dài hạn cho nền kinh tế, dù hiệu quả tức thì cần thêm thời gian để hiện thực hóa. Song song, chính sách tiền tệ nới lỏng cũng được duy trì, với lãi suất thực gần bằng 0, giúp giảm chi phí vốn, hỗ trợ tín dụng và ổn định tỷ giá. Ngân hàng Nhà nước linh hoạt can thiệp thị trường ngoại hối, đồng thời định hướng tín dụng chảy vào sản xuất – kinh doanh và đời sống dân sinh, tránh hút vốn vào các hoạt động đầu cơ rủi ro.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8/2025, lãnh đạo Chính phủ đã nhấn mạnh yêu cầu phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, tập trung vào mục tiêu ổn định tỷ giá, giảm lãi suất, hỗ trợ DN và người dân. Đồng thời, tăng cường thanh tra, giám sát hoạt động ngân hàng nhằm bảo đảm dòng vốn được sử dụng đúng mục tiêu, góp phần nâng cao khả năng chống chịu của hệ thống tài chính trước biến động toàn cầu.

Hoạt động sản xuất tại Khu công nghiệp Nội Bài, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Phát triển nhân tài công nghệ cao

Một điểm nhấn đặc biệt trong báo cáo của WB là chủ đề “Bứt tốc phát triển nhân tài công nghệ cao của Việt Nam”. Theo WB, nếu muốn hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần một chiến lược phát triển nhân lực khoa học – công nghệ bài bản, vừa đáp ứng nhu cầu hiện tại vừa chuẩn bị cho tương lai. Báo cáo chỉ ra rằng, bên cạnh việc đào tạo số lượng lớn sinh viên các ngành STEM, Việt Nam cần khẩn trương xây dựng lực lượng chuyên gia nòng cốt có khả năng nghiên cứu, dẫn dắt đổi mới và thương mại hóa sản phẩm công nghệ. Đây là điều kiện tiên quyết để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đủ sức cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu.

WB khuyến nghị Việt Nam gia tăng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển (R&D), vốn hiện vẫn ở mức thấp so với nhiều quốc gia trong khu vực. Việc mở rộng đội ngũ giảng viên tiến sĩ, tăng số lượng người có trình độ sau đại học, cũng như thúc đẩy mối liên kết ba bên giữa trường đại học – DN – Nhà nước sẽ là nền tảng quan trọng.

Theo WB, phát triển nhân tài công nghệ cao không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là chìa khóa để Việt Nam tạo lợi thế cạnh tranh lâu dài, từ đó, duy trì tăng trưởng bền vững trước những biến động khó lường của kinh tế thế giới. Từ những nhận định và khuyến nghị của WB, có thể thấy, nền kinh tế Việt Nam đang hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi để giữ vững đà tăng trưởng trong ngắn hạn, đồng thời, mở ra cơ hội vươn lên nhóm nước thu nhập cao trong dài hạn. Tuy nhiên, thành công sẽ phụ thuộc lớn vào khả năng tận dụng tốt các dư địa chính sách và đặc biệt là quyết tâm đầu tư vào phát triển con người, nguồn lực quý giá nhất để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước.

Nguyễn Đăng