Phát triển kinh tế tuần hoàn, hướng đi tất yếu

Doanh nghiệp trong Khu Công nghiệp Tân Tạo, Thành phố Hồ Chí Minh lắp đặt điện mặt trời áp mái.

Chuyên gia cho rằng, Thành phố Hồ Chí Minh có tiềm năng lớn trong phát triển kinh tế tuần hoàn nhờ tư duy nhanh nhạy, đổi mới của cả chính quyền lẫn doanh nghiệp. Có lực lượng đông đảo các doanh nghiệp với nhiều tiềm năng về công nghệ, quản trị và liên kết quốc tế, và các hoạt động đổi mới sáng tạo phát triển mạnh.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra cho thành phố là cần có chính sách và giải pháp đồng bộ để nâng cao nhận thức chung của người dân, doanh nghiệp trên địa bàn, cũng như bảo đảm phát triển bền vững của kinh tế tuần hoàn, đặc biệt là cần theo kịp các xu hướng chung trên thế giới.

Để phát triển kinh tế tuần hoàn, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ban hành Quyết định số 4645/QĐ-UBND phê duyệt Kế hoạch phát triển kinh tế tuần hoàn trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

Hợp tác xã Nông nghiệp Tuấn Ngọc, Thành phố Hồ Chí Minh áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trồng rau sạch.

Kế hoạch nhằm phát triển kinh tế tuần hoàn để tạo động lực cho đổi mới sáng tạo và cải thiện năng suất lao động, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh gắn với cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng tăng cường hiệu quả.

Đồng thời, nâng cao nhận thức các bên liên quan trong việc thúc đẩy khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên, nhiên liệu, khuyến khích phát triển và sử dụng nguyên vật liệu và sản phẩm thân thiện môi trường, có thể tái tạo, tái sử dụng và tái chế.

Gắn kết tuần hoàn giữa các doanh nghiệp và ngành kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng chống chịu của doanh nghiệp và chuỗi cung ứng trước các cú sốc từ bên ngoài hướng tới nền kinh tế xanh, carbon thấp và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.

Các cơ quan, đơn vị tại Thành phố Hồ Chí Minh hưởng ứng Tết trồng cây "Đời đời nhớ ơn Bác Hồ".

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Quân, Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tuần hoàn (ICED), Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Để dịch chuyển nền kinh tế theo hướng bền vững, tạo lợi thế cạnh tranh cho nền kinh tế một cách thực chất và hiệu quả, Thành phố Hồ Chí Minh cần xây dựng khung chiến lược và chính sách toàn diện, phù hợp với đặc thù của thành phố và bảo đảm tính kết nối giữa các ngành và lĩnh vực kinh tế-văn hóa-xã hội-môi trường.

Ngoài ra, thành phố cũng có thêm nhiều công cụ chính sách từ Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo đó, thành phố sẽ có một số đặc quyền để tháo gỡ các vướng mắc trong phát triển và kiến tạo cơ chế về thu hút nguồn lực cho quá trình chuyển đổi xanh, như thí điểm cơ chế tài chính thực hiện giảm phát thải khí nhà kính theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon, thúc đẩy hệ thống điện áp mái, điện mặt trời, kiểm soát khí thải phương tiện giao thông, thu hút nhà đầu tư chiến lược đầu tư vào kinh tế xanh.

Để siêu đô thị như Thành phố Hồ Chí Minh hướng đến mục tiêu phát triển bền vững sau hợp nhất, các chuyên gia cho rằng, thành phố cần xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn gắn với năng lượng tái tạo là vấn đề hết sức quan trọng và cấp bách. Tiềm năng kinh tế tuần hoàn cho năng lượng đô thị là rất lớn, vì hầu hết sản xuất và tiêu dùng năng lượng ở đô thị đang theo mô hình kinh tế tuyến tính.

Khu Công nghiệp Bàu Hàm, Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những Khu công nghiệp hướng đến mô hình thân thiện với môi trường.

Hệ thống năng lượng tái tạo cần được tối ưu trong quá trình sản xuất, tái chế, tái sử dụng vật liệu, thiết bị năng lượng tái tạo (thiết bị điện mặt trời áp mái). Từ đó, giảm nhu cầu vật liệu, thiết bị cũng như giảm phát thải khí nhà kính, tăng hiệu quả kinh tế.

Ngoài ra, quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn gắn với năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết vấn đề phát thải khí nhà kính mà còn đóng góp vào nền kinh tế. Trong đó có ba khía cạnh: tái chế các vật liệu quý hiếm được sử dụng trong sản xuất thiết bị năng lượng tái tạo; sử dụng vật liệu carbon thấp, tuần hoàn; và thiết kế hệ thống tuần hoàn.

Vì vậy, cốt lõi của quá trình chuyển đổi năng lượng sẽ không chỉ là chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch mà còn bảo đảm việc ít lạm dụng nhất tài nguyên.

Việt Nam đang trong quá trình điều chỉnh cơ chế, chính sách theo hướng chú trọng tăng trưởng kinh tế gắn liền với phát triển bền vững. Việc chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn là cơ hội để Thành phố Hồ Chí Minh triển khai các giải pháp phát triển kinh tế tuần hoàn đi đúng hướng, phù hợp sẽ góp phần thực hiện hiệu quả chủ trương tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Nông dân Thành phố Hồ Chí Minh trồng rau thủy canh theo hướng thân thiện với môi trường.

Để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, theo Tiến sĩ Nguyễn Khoa Huy, Trường đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà nước cần hoàn thiện hơn hệ thống pháp luật cho phù hợp với tình hình mới, đáp ứng nền kinh tế tuần hoàn. Trong đó, trước mắt là cần rà soát lại khung pháp lý của các quy định, các luật để hỗ trợ các nhà máy, doanh nghiệp thực hiện kinh tế tuần hoàn.

Đồng thời, có chế tài rõ ràng và nghiêm khắc khi xử lý các trường hợp vi phạm. Những khu công nghiệp, cơ sở kinh doanh cố tình vi phạm pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng đến môi trường cần tiến hành xử lý nặng, mang tính răn đe, nếu cần thiết có thể truy tố hình sự.

Hưởng ứng Tết trồng cây "Đời đời nhớ ơn Bác Hồ" tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Cùng với việc xử lý nghiêm những cá nhân, tổ chức kinh doanh trái pháp luật, làm ảnh hưởng đến môi trường... Nhà nước phải khuyến khích phát triển, sử dụng năng lượng tái tạo, thúc đẩy sản phẩm thân thiện với môi trường. Đặc biệt, có hình thức khen thưởng đối với các cơ sở sản xuất làm ăn nghiêm chỉnh, thành đạt, có nhiều đóng góp lớn cho xã hội.

Đây là những hoạt động thiết thực, có ý nghĩa lớn, tạo ra sự lan tỏa các sáng kiến, những hành động tiên phong trong công tác bảo vệ môi trường, xây dựng nền kinh tế tuần hoàn.

CAO TÂN