Phát triển du lịch xanh ở Nghệ An: Tháo gỡ 'rào cản' để phát triển bền vững (Bài cuối)

Biến khó khăn, thách thức thành cơ hội nhờ sự quan tâm, đầu tư đúng hướng để phát triển du lịch xanh hiệu quả

Biến khó khăn, thách thức thành lợi thế

Theo ông Hoàng Minh Thành - Trưởng Phòng Quản lý Phát triển tài nguyên du lịch, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An, để khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, cần có sự đầu tư và quản lý bài bản. Trọng tâm là xây dựng quy hoạch tổng thể mang tính liên kết vùng đối với các điểm du lịch sinh thái, cộng đồng; quản lý chặt chẽ các khu vực ưu tiên phát triển để đảm bảo phát triển đúng định hướng.

Việc bảo vệ tài nguyên du lịch, nhất là môi trường tự nhiên và môi trường văn hóa tại các điểm tham quan, cần được thực hiện đồng bộ với thu hút đầu tư, ưu tiên nguồn lực cho hạ tầng, sản phẩm du lịch chất lượng cao. Trước mắt, cần ưu tiên hoặc kết hợp phát triển các loại hình như: du lịch văn hóa - lịch sử; du lịch sinh thái, nông nghiệp, nông thôn; du lịch cộng đồng. Đặc biệt, với du lịch cộng đồng và sinh thái, cần có sự định hướng, hỗ trợ thường xuyên từ cơ quan quản lý để tránh tình trạng người dân làm du lịch tự phát, thiếu chuyên nghiệp, dẫn đến trùng lặp sản phẩm, kém bền vững.

Ngoài ra, cần chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, nhất là đội ngũ hướng dẫn viên tại điểm, người dân địa phương - không chỉ về chuyên môn nghiệp vụ mà cả trình độ ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng, xây dựng tinh thần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, phát triển du lịch gắn với bảo vệ môi trường là yếu tố then chốt.

Cùng với đó, đẩy mạnh chuyển đổi số trong tuyên truyền, quảng bá điểm đến trên các nền tảng mạng xã hội; xây dựng cơ sở dữ liệu du lịch, kết nối doanh nghiệp lữ hành, cung cấp thông tin dịch vụ, sản phẩm du lịch và điểm tham quan.

“Để triển khai Chiến lược phát triển du lịch tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035 (theo Quyết định số 1439/QĐ-UBND ngày 23/5/2023), cần xác định du lịch là ngành kinh tế quan trọng mang tính đột phá. Nghệ An cần quan tâm sâu sắc hơn tới du lịch sinh thái, cộng đồng, gắn phát triển với bảo tồn văn hóa và thiên nhiên; lấy yếu tố “bản sắc” và “tự nhiên” làm giá trị cốt lõi. Khuyến khích các mô hình du lịch gắn với bảo vệ rừng, phát triển nông nghiệp sạch và gìn giữ văn hóa dân tộc thiểu số. Đồng thời, xây dựng cơ chế đặc thù phù hợp, ưu đãi đầu tư hạ tầng, thuế, tín dụng... để thu hút doanh nghiệp và người dân tham gia làm du lịch cộng đồng”, ông Hoàng Minh Thành nhấn mạnh.

Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương - ông Trình Văn Nhã cho biết, dù còn nhiều khó khăn trong thu hút nhà đầu tư vào lĩnh vực du lịch xanh và du lịch cộng đồng, nhưng huyện không dừng bước. Từ năm 2021, Thanh Chương đã triển khai Chương trình phát triển du lịch giai đoạn 2021 - 2025, đồng thời xây dựng kế hoạch xúc tiến, thu hút đầu tư để biến tiềm năng thành động lực phát triển kinh tế.

Chương trình phát triển du lịch huyện xác định rõ thế mạnh của địa phương là du lịch xanh, sinh thái, canh nông và văn hóa cộng đồng - gắn liền với bản sắc người Thanh Chương. Đây là hướng đi phù hợp với điều kiện tự nhiên và xã hội của địa phương.

Đầu tư hạ tầng - nền tảng phát triển du lịch xanh

Du lịch xanh không thể phát triển tự phát. Theo ông Hoàng Đức Chung - Phó Trưởng Phòng Quản lý Du lịch (Sở VH,TT&DL Nghệ An), nếu không có quy hoạch bài bản, phát triển tự phát sẽ dẫn tới mâu thuẫn giữa khai thác và bảo tồn, gây quá tải môi trường và làm mất bản sắc.

Về hạ tầng, cần phát triển hệ thống giao thông xanh kết nối đến các điểm du lịch sinh thái: xe điện, xe đạp, đường trekking, bãi đỗ xe sinh thái… UBND tỉnh cũng đã ban hành Kế hoạch số 336/KH-UBND ngày 9/5/2025 về chuyển đổi sang sử dụng ô tô điện cho xe buýt, xe khách nội tỉnh giai đoạn 2025 - 2030.

Song song đó, cần xử lý nước thải, rác thải bằng công nghệ thân thiện với môi trường, giảm thiểu tối đa túi ni lông, vi nhựa; xây dựng các cơ sở lưu trú xanh như homestay, farmstay, eco-lodge sử dụng vật liệu tự nhiên, tiết kiệm năng lượng; hệ thống chỉ dẫn song ngữ, thân thiện với môi trường.

Mô hình sinh kế cần được chuyển đổi linh hoạt: nông dân trở thành hướng dẫn viên du lịch, cung cấp dịch vụ nông nghiệp trải nghiệm. Hệ sinh thái khởi nghiệp xanh cũng cần được khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã làm du lịch sinh thái.

Đầu tư đồng bộ hạ tầng là yếu tố then chốt để du lịch bứt phá mạnh mẽ hơn

Lộ trình và giải pháp cụ thể

Giai đoạn 2025 - 2027 thực hiện khảo sát, thống kê tài nguyên du lịch để phân loại, khai thác phù hợp. Nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí "Du lịch xanh Nghệ An", triển khai thí điểm tại một số địa phương như: Nam Đàn (di sản - nông nghiệp), Con Cuông (rừng nguyên sinh - cộng đồng), Cửa Lò (biển xanh - không rác thải nhựa). Đồng thời, tổ chức tập huấn, nâng cao nhận thức “xanh” cho cộng đồng, cán bộ và doanh nghiệp; kêu gọi vốn đầu tư từ PPP, ODA và khu vực tư nhân.

Giai đoạn tiếp theo, nhân rộng mô hình du lịch xanh tại các huyện miền núi và vùng ven đô; hình thành các cụm du lịch xanh kết nối từ đồng bằng - trung du - ven biển. Phát triển hệ thống chứng nhận và nhãn hiệu “Du lịch xanh Nghệ An”; đầu tư hạ tầng phục vụ như tuyến du lịch không khí thải, vệ sinh công cộng thân thiện môi trường…

Trưởng Phòng VH, KH&TT huyện Thanh Chương - ông Đặng Văn Hóa cho biết: “Tỉnh cần kiên quyết xử lý vi phạm liên quan đến tài nguyên du lịch cộng đồng, văn hóa, tâm linh. Đồng thời tháo gỡ khó khăn khi thực hiện Nghị quyết HĐND tỉnh về phát triển du lịch; giám sát hiệu quả đầu tư các dự án đã được phê duyệt”.

Một tín hiệu tích cực là từ năm 2015 đến nay, huyện Con Cuông đã có sự chuyển dịch rõ rệt từ nông nghiệp sang dịch vụ, trong đó nhiều hộ dân đã mạnh dạn làm du lịch cộng đồng. Theo ông Nguyễn Viết Nam - Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Con Cuông, các hộ như Đặng Thị Nguyệt, Hà Thị Hương, Vi Thị Thỏa (xã Môn Sơn) đã tiếp cận tốt các nguồn vốn tín dụng chính sách để phát triển kinh tế du lịch, trở thành điển hình sản xuất - kinh doanh giỏi, tạo ra thu nhập ổn định và lan tỏa cách làm mới trong cộng đồng.

Đại Minh