Phát triển du lịch cộng đồng từ bảo tồn bản sắc văn hóa

Mỗi lần trở lại xã Y Tý, điểm dừng chân quen thuộc của gia đình anh Đinh Gia Long, tỉnh Ninh Bình là Homestay Khám phá Y Tý tại thôn Mò Phú Chải. Điều hấp dẫn anh Long ở homestay không phải là các tiện nghi sinh hoạt hiện đại, nhân viên phục vụ chuyên nghiệp hay có “view” đẹp, mà chính là khung cảnh bình dị của những ngôi nhà đất theo kiến trúc truyền thống của người Hà Nhì. Đặc biệt tại đây, gia đình anh được khám phá bản sắc văn hóa dân tộc Hà Nhì qua góc trưng bày nhiều đồ vật phục vụ sinh hoạt và sản xuất của người Hà Nhì mang dấu ấn thời gian.

Anh Long cho biết: “Tham quan góc trưng bày các đồ vật đặc trưng cho không gian văn hóa dân tộc Hà Nhì ở homestay, tôi hiểu biết hơn về đời sống vật chất và tinh thần của người Hà Nhì. Đơn cử như qua chiếc cối giã gạo nhờ sức nước cho thấy người Hà Nhì rất sáng tạo trong đời sống sinh hoạt, biết tận dụng dòng nước chảy để tách vỏ thóc thành hạt gạo mà không tốn nhiều sức người. Hay, chiếc áo che mưa được làm từ vỏ cây móc trên rừng, vừa có tác dụng che mưa, giữ ấm, vừa là tấm đệm lưng khi người dân gùi củi về nhà. Mỗi đồ vật là một câu chuyện sinh động về cuộc sống của người Hà Nhì”.

Không chỉ gia đình anh Long, nhiều du khách khi đến với Homestay Khám phá Y Tý đều rất ấn tượng với không gian trưng bày các đồ vật phục vụ đời sống và văn hóa người Hà Nhì. Trong đó có những đồ vật được làm từ hàng chục năm trước, thậm chí không rõ “tuổi” và hiện nay ít người sử dụng như: cối đá, cối gỗ, máng lợn gỗ, chum, vại bằng sành sứ, yên ngựa, mõ trâu, khuôn gỗ làm nhà trình tường, áo che mưa bằng vỏ cây… Có những món đồ vẫn đang hiện hữu trong đời sống sinh hoạt của người Hà Nhì như: áo thổ cẩm, mũ trẻ em, ghế rơm, mâm mây, cái cày, cái bừa…

Chia sẻ về “bảo tàng” nhỏ của homestay, anh Phu Suy Thó cho biết: “Ngay khi xây dựng homestay, tôi đã rất quan tâm đến việc bảo tồn, quảng bá bản sắc văn hóa của dân tộc Hà Nhì. Người Hà Nhì không có chữ viết, nên không có tài liệu nào ghi chép về bản sắc văn hóa từ xưa để lại, mà chủ yếu lưu truyền qua lời kể và việc làm. Để du khách hiểu hơn về bản sắc văn hóa, tôi thường kể lại những huyền thoại, truyền thuyết, giới thiệu phong tục tập quán của người Hà Nhì. Nhưng để du khách hiểu rõ hơn về phong tục, đời sống của dân tộc Hà Nhì thì cần có những đồ vật cụ thể. Chính vì thế, tôi đã dành thời gian đi các thôn, bản để sưu tầm những đồ vật để trưng bày tại homestay. Bản thân mỗi đồ vật tuy không có giá trị cao về vật chất, nhưng chứa đựng nhiều giá trị về bản sắc văn hóa, về đời sống sinh hoạt của đồng bào”.

Giới thiệu với chúng tôi về những đồ vật được trưng bày tại homestay, anh Thó nhớ lại nhiều kỷ niệm. “Từ nhỏ, tôi đã được xem ông và bố làm nhà trình tường bằng khuôn gỗ. Bộ khuôn gỗ này là do bố tôi vào rừng lấy gỗ về làm cách đây hơn 30 năm. Sau đó, nhiều người trong làng đến mượn để làm nhà trình tường. Đến năm 2017, tôi cũng dùng bộ khuôn gỗ đó làm nhà trình tường bắt đầu khởi nghiệp làm homestay. Bộ khuôn cũng được dùng để làm hầu hết các căn bungalow của homestay. Hiện nay, có nhiều người đến hỏi mua lại nhưng tôi không bán, vì bộ khuôn gỗ gắn với nhiều kỷ niệm của tôi và bố” - anh Phu Suy Thó chia sẻ.

Anh Thó cũng nhớ nhiều kỷ niệm với du khách khi đến tham quan góc trưng bày những đồ vật mà anh sưu tầm. 5 năm trước, trong đoàn khách từ Hà Nội đến lưu trú ở homestay, có vị khách ngồi lại rất lâu và hỏi rất kỹ về những đồ vật tại khu trưng bày. Khi ra về, vị khách này bày tỏ mong muốn mua lại một số đồ vật để về trưng bày tại nhà. Thông thường, anh Thó sẽ không bán, nhưng cảm nhận được sự trân trọng và tình yêu văn hóa Hà Nhì của vị khách, nên anh Thó đã chia sẻ lại 5 chiếc áo mưa làm bằng vỏ cây. Khi về đến Hà Nội, vị khách chụp lại ảnh góc trưng bày của gia đình mình, gửi lời cảm ơn đến anh Thó và hẹn sẽ trở lại Y Tý để cùng chia sẻ đam mê.

Tại xã Y Tý không chỉ có homestay của anh Phu Suy Thó mà đã có gần 20 cơ sở lưu trú phục vụ nhu cầu lưu trú, nghĩ dưỡng của du khách. Thiết nghĩ, nếu mỗi homestay đều chú trọng công tác bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc như homestay của anh Phu Suy Thó thì sẽ tạo ấn tượng đậm nét đối với du khách. Qua đó, góp phần đưa du lịch cộng đồng xã Y Tý nói chung phát triển theo hướng xanh, bản sắc và bền vững.

Trần Tuấn Ngọc - Tất Đạt