Phát triển đô thị thông minh cần phân cấp triệt để cho địa phương

Cơ hội sắp xếp lại không gian đô thị

Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo Tham vấn xây dựng Nghị định về phát triển đô thị thông minh, Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn đánh giá, việc xây dựng Nghị định về phát triển đô thị thông minh là vấn đề rất mới, rất khó nhưng vô cùng cần thiết trong bối cảnh đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn phát biểu chỉ đạo tại hội thảo tham vấn xây dựng Nghị định về phát triển đô thị thông minh.

Thời gian qua, việc nghiên cứu, xây dựng dự thảo nghị định gặp nhiều thách thức; thời gian gấp rút, chỉ khoảng 2 tháng.

Mặt khác, tính chất mới và khó của đô thị thông minh đòi hỏi phải thay đổi từ nhận thức đến các chính sách. Nội dung dự thảo nghị định lồng ghép nhiều lĩnh vực đa ngành như khoa học công nghệ, quản lý đô thị, quy hoạch... cũng gây ra nhiều khó khăn.

Đất nước vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp cũng tác động mạnh đến công tác quy hoạch, quản lý, xây dựng đô thị...

Thứ trưởng nhận định, thời điểm này là cơ hội lớn, sắp xếp lại không gian đô thị, cần tính toán đưa chuyển đổi số vào trong quy hoạch, phát triển đô thị để không bỏ lỡ cơ hội.

"Để phát triển một đô thị trở thành đô thị thông minh, nền tảng dữ liệu thông minh là điều kiện tiên quyết", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Hiện nay, Bộ Xây dựng đang phối hợp các cơ quan chức năng xây dựng các bộ dữ liệu thuộc phạm vi quản lý nhà nước.

Theo Thứ trưởng, một trong những quan điểm đưa ra là không nên áp dụng một đề án đồng loạt trên toàn quốc; thay vào đó, nên phân cấp triệt để. Đề án tổng thể sẽ do chính quyền cấp tỉnh phê duyệt. Từ đó, địa phương sẽ chọn 1 - 2 xã, phường triển khai chương trình phát triển đô thị thông minh thí điểm, sau đó nhân rộng mô hình.

Việc xây dựng Nghị định về phát triển đô thị thông minh là nhiệm vụ cấp bách, nếu không làm ngay sẽ bỏ lỡ cơ hội lớn.

Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn cũng cho biết, dự thảo nghị định được xây dựng dựa trên 9 chính sách toàn diện và bao trùm. Các chính sách không quy định quá chi tiết để tạo sự linh hoạt cho địa phương trong quá trình thực hiện. Những vấn đề chuyên môn, kỹ thuật có thể bổ sung thông qua các văn bản hướng dẫn hoặc quy chuẩn, tiêu chuẩn ban hành sau.

Thứ trưởng khẳng định, Ban soạn thảo sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến đóng góp, xây dựng Nghị định có kết cấu hợp lý.

Thứ trưởng đề nghị các Bộ, ngành, địa phương, Hội và Hiệp hội, doanh nghiệp tiếp tục góp ý bằng văn bản để hoàn thiện dự thảo Nghị định về phát triển đô thị thông minh đảm bảo tính đa chiều, hiệu quả; trình Chính phủ trong tháng 8/2025.

Cần phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp

Góp ý kiến hoàn thiện dự thảo Nghị định, Văn phòng Trung ương Đảng đề nghị bổ sung Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia vào căn cứ pháp lý của nghị định.

Đồng thời, bổ sung khái niệm đô thị để làm rõ đối tượng áp dụng nghị định trong bối cảnh đất nước đã chuyển sang vận hành mô hình chính quyền hai cấp; bổ sung cơ chế tham vấn ý kiến người dân, phản hồi trực tuyến và giám sát cộng đồng.

Đại diện Văn phòng Trung ương Đảng phát biểu tại hội thảo.

Đại diện Bộ Công an nhận định, cần làm rõ về hệ thống phân loại đô thị Việt Nam theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp và xây dựng quy định tổng thể về các loại đô thị Việt Nam, trong đó có nghiên cứu định hướng phát triển đô thị thông minh.

Đại diện Bộ Tài chính đề nghị Bộ Xây dựng phối hợp chặt chẽ với Bộ Khoa học và Công nghệ làm rõ các cơ chế đặc thù về chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo...

Đại diện Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam (Bộ Xây dựng) kiến nghị bổ sung nội dung về hạ tầng giao thông đường biển, cảng biển vào hạ tầng đô thị thông minh. Trung tâm công nghệ thông tin (Bộ Xây dựng) đóng góp một số ý kiến nhằm điều chỉnh bố cục Nghị định cho phù hợp.

Đóng góp ý kiến tại hội thảo, các Sở Xây dựng đều nhất trí việc ban hành Nghị định về phát triển đô thị thông minh trong bối cảnh hiện nay là cần thiết.

Đại diện Sở Xây dựng Đắk Lắk kiến nghị làm rõ các thuật ngữ về dữ liệu nền tảng và hệ sinh thái đô thị thông minh; bổ sung trách nhiệm của UBND cấp tỉnh về lập, ban hành kế hoạch phát triển đô thị thông minh; quy định rõ cơ quan có thẩm quyền đánh giá và chứng nhận đô thị thông minh.

Đại diện Sở Xây dựng Đà Nẵng kiến nghị bổ sung các quy chuẩn, tiêu chuẩn cụ thể về phát triển đô thị thông minh; làm rõ cơ chế tài chính để phát triển đô thị thông minh; xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành hiệu quả hơn.

Hội thảo kết nối trực tuyến đến các Sở Xây dựng trên toàn quốc.

Đại diện Sở Xây dựng Cần Thơ kiến nghị các bộ, ngành Trung ương phải có hướng dẫn rõ ràng, cụ thể cho các địa phương về lập, ban hành kế hoạch phát triển đô thị thông minh; lồng ghép định hướng phát triển đô thị thông minh vào quy hoạch đô thị; xây dựng Trung tâm điều hành thông minh (IOC) thực sự đóng vai trò điều tiết và xử lý vấn đề chứ không đơn thuần là phản ánh thực trạng.

Đại diện Sở Xây dựng An Giang đánh giá cấp xã, phường còn thiếu nguồn nhân lực có chuyên môn để xây dựng, triển khai kế hoạch phát triển đô thị thông minh nên nghị định phải rà soát quy định phân cấp nhằm đảm bảo tính linh hoạt. Mặt khác, Nghị định phải quy định bộ khung chính của Đề án phát triển đô thị thông minh.

Làm rõ khung kiến trúc ICT

Tham dự hội thảo, các doanh nghiệp cũng nhất trí cao với nội dung dự thảo nghị định. Song Tập đoàn VNPT kiến nghị làm rõ nội dung xây dựng và hướng dẫn triển khai Khung kiến trúc ICT (công nghệ thông tin và truyền thông) phát triển đô thị thông minh; rà soát nội dung bản sao số của đô thị và cơ chế hỗ trợ sau thí điểm.

Tập đoàn Viettel đề xuất bổ sung một số hạ tầng thiết yếu như hạ tầng kỹ thuật đô thị, hạ tầng ngầm đô thị… vào hạ tầng đô thị thông minh; các đề án, dự án, không sử dụng vốn Nhà nước mà sử dụng vốn doanh nghiệp hoặc các nguồn vốn khác cũng phải tuân thủ Khung kiến trúc ICT đô thị thông minh quốc gia; bổ sung một số tiêu chuẩn về không gian địa lý, quy hoạch cho Khung kiến trúc ICT…

Trong khi đó, TS Trần Anh Tuấn, Phó chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam kiến nghị làm rõ nhiệm vụ của các bộ, ngành và cơ chế phối hợp; xem xét lồng ghép tiêu chuẩn, quy chuẩn quản lý đô thị thông minh vào tiêu chuẩn, quy chuẩn quy hoạch đô thị hay lập riêng.

Dịch Phong

Tâm Vũ