Phát triển chuỗi giá trị OCOP mở lối phát triển cho nông thôn mới ở TP. Huế

Từ những nguyên liệu rất đỗi quen thuộc của địa phương đến các sản phẩm ứng dụng công nghệ hiện đại được bạn bè năm châu ưa chuộng, TP. Huế đang từng bước khẳng định vị thế trong hành trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.

HTX gắn chuỗi giá trị với NTM

Trong năm 2025, TP. Huế đặt mục tiêu có 85% số xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), trong đó 20% đạt chuẩn NTM nâng cao và 5% đạt chuẩn kiểu mẫu. Tỷ lệ hộ dân được sử dụng nước sạch phấn đấu đạt 100%. Hướng tới năm 2030, thành phố kỳ vọng toàn bộ các xã đều đạt chuẩn NTM, với một nửa số xã đạt chuẩn nâng cao và 10% đạt chuẩn kiểu mẫu.

Ông Phạm Hồng Phong, Trưởng Ban Tư vấn và Phát triển HTX Liên minh HTX TP. Huế, nhấn mạnh khu vực kinh tế tập thể, đặc biệt là các HTX, đang giữ vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội cũng như triển khai chương trình nông thôn mới. Các HTX đã khẳng định vị thế thông qua việc tạo sinh kế, đưa tiến bộ khoa học – công nghệ vào sản xuất, đồng hành cả về nguồn lực và tinh thần cùng địa phương. Đáng chú ý, nhiều HTX còn xây dựng tổ chức đảng, đoàn thể, qua đó đóng góp tích cực cho sự ổn định chính trị và xã hội ở cơ sở.

TP. Huế đặt mục tiêu đến cuối năm 2025 sẽ hình thành 350 HTX với hơn 175 nghìn thành viên tham gia. Hiệu quả sản xuất – kinh doanh được nâng cao, trong đó doanh thu bình quân mỗi năm tăng 7–10%, thu nhập bình quân tăng 1,5 lần và thu nhập của lao động thường xuyên trong HTX tăng trên 10%/năm. Thành phố cũng định hướng mỗi xã có ít nhất 3 mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị và 1 mô hình ứng dụng công nghệ cao.

HTX đã từng bước khẳng định vị thế trong hành trình xây dựng nông thôn mới ở địa phương.

Tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả dự kiến đạt 70% trong nông nghiệp, 80% ở lĩnh vực phi nông nghiệp, với sản phẩm gắn kết chuỗi giá trị chủ lực từ quốc gia đến địa phương. Khu vực kinh tế tập thể và HTX phấn đấu đóng góp tối thiểu 1% vào GRDP của thành phố trong giai đoạn này.

Nổi bật trong số đó là HTX SX DV mây tre đan Bao La (xã Đan Điền), đơn vị đã chuyển đổi cách làm theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với chuỗi giá trị để đáp ứng nhu cầu thị trường. Nhờ hướng đi này, các sản phẩm mây tre đan của HTX đã được nhiều thị trường lớn như Trung Quốc, Nhật Bản đón nhận, tạo ra sức tiêu thụ ổn định và lâu dài.

Ông Võ Văn Dinh, Chủ tịch HĐQT HTX cho biết, “Hiện các sản phẩm rổ rá của HTX đã ký hợp đồng tiêu thụ ổn định với nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu tại Hà Nội và các tỉnh phía Bắc. Doanh thu hằng năm của HTX vượt 5,4 tỷ đồng, trong đó riêng hàng xuất khẩu trung bình mỗi tháng mang về khoảng 300 triệu đồng. Bên cạnh đó, HTX còn phục vụ khách du lịch và người dân địa phương, qua đó tạo việc làm thường xuyên cho 125 lao động với thu nhập 4 – 6 triệu đồng/tháng.”

HTX được thành lập năm 2007 với mục tiêu bảo tồn và phát triển nghề đan lát truyền thống. Đến năm 2009, nhờ sự hậu thuẫn từ các chương trình khuyến công của Trung ương, địa phương cùng sự đồng hành của chính quyền, đặc biệt là Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Huế, HTX đã mạnh dạn chuyển hướng sang sản xuất thủ công mỹ nghệ và hàng xuất khẩu nhằm bắt kịp nhu cầu thị trường.

Trải qua quá trình phát triển, HTX mây tre đan Bao La hiện đã sở hữu trên 500 mẫu sản phẩm đa dạng, đồng thời mỗi năm cho ra đời thêm từ 30 – 40 thiết kế mới có giá trị cao, đáp ứng thị hiếu thị trường.

Sản phẩm của HTX mây tre đan Bao La chủ yếu được chế tác từ nguyên liệu tre, mây địa phương, vừa bền chắc vừa thân thiện với môi trường. HTX đã có 2 nghệ nhân được UBND TP. Huế công nhận, cùng đội ngũ thợ đan tay nghề tinh xảo, nhiều kinh nghiệm.

Nhờ nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương, HTX nhanh chóng thu hút đông đảo lao động tham gia, đặc biệt là phụ nữ trong thời gian nông nhàn. Không chỉ tạo việc làm ổn định, mô hình kinh doanh này còn góp phần giảm thiểu rác thải, bảo vệ cảnh quan môi trường bền vững.

HTX áp dụng phương thức quản lý kết hợp điều hành nhằm tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh. Được sự hỗ trợ của các cấp, HTX đã xây dựng nhà trưng bày, xưởng sản xuất, kho chứa và đầu tư cải tạo hạ tầng, trồng cây cảnh quan để gắn kết với các tour tuyến du lịch.

Những bước đi này không chỉ quảng bá sản phẩm hiệu quả mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững, nâng cao thu nhập cho thành viên và thu hút thêm lực lượng lao động trẻ tham gia.

Theo Sở Công Thương Thừa Thiên Huế, HTX mây tre đan Bao La hiện đã sở hữu bộ sản phẩm rổ rá và lồng đèn trang trí (đèn lục giác) được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao, đồng thời hoàn thiện hồ sơ xét nâng hạng lên OCOP 5 sao. Không chỉ dừng lại ở đó, bộ sản phẩm này còn được vinh danh là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của TP cũng như khu vực miền Trung – Tây Nguyên năm 2022.

Nông sản OCOP khẳng định vị thế

Ở TP. Huế, không chỉ các làng nghề truyền thống dựa vào nguyên liệu bản địa được duy trì và phát triển, mà nhiều sản phẩm khác như rau má, trà khô hay nông sản ứng dụng công nghệ cao cũng đang được tổ chức sản xuất, phân phối theo chuỗi giá trị thông qua mô hình HTX.

Nhờ đó, kinh tế tập thể ngày càng khẳng định vai trò là cầu nối quan trọng, giúp nông dân tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị quy mô lớn.

Hướng tới năm 2030, thành phố Huế kỳ vọng toàn bộ các xã đều đạt chuẩn NTM.

Như ở xã Quảng Điền, HTX Nông nghiệp Quảng Thọ 2 được xem là mô hình tiêu biểu trong việc gắn sản xuất với chuỗi giá trị, góp phần hiện thực hóa các tiêu chí nông thôn mới. HTX đã có hai sản phẩm OCOP 4 sao là trà rau má và bột matcha rau má, đều đảm bảo truy xuất nguồn gốc, quy trình chế biến an toàn và có thương hiệu tập thể “Trà rau má Quảng Thọ” được bảo hộ. Nhờ tham gia OCOP, sản phẩm không chỉ nâng cao uy tín trên thị trường mà còn giúp HTX đạt doanh thu trung bình khoảng 1,5 tỷ đồng mỗi năm.

Để đạt được thành công này, HTX đã tập trung phát triển vùng nguyên liệu rau má theo hướng hữu cơ và đầu tư chế biến sâu với các sản phẩm giá trị gia tăng. Với sự hỗ trợ của địa phương, HTX trang bị dây chuyền hiện đại như máy sấy lạnh, máy sao khô, máy nghiền bột siêu mịn, đưa giá trị thu nhập từ rau má lên gần 300 triệu đồng/ha/năm. Nhờ đó, sản phẩm không chỉ phục vụ thị trường trong TP mà còn mở rộng đến nhiều địa phương khác.

Giám đốc HTX Nông nghiệp Quảng Thọ 2, ông Nguyễn Lương Trí, nhấn mạnh, “Điều quan trọng với HTX không chỉ là hỗ trợ vốn mà là cơ chế, chính sách và xúc tiến thương mại, giúp sản phẩm có môi trường cạnh tranh công bằng và cơ hội vươn xa.” Với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Huế, HTX đang liên kết với các doanh nghiệp xuất khẩu để từng bước đưa rau má Quảng Thọ ra thị trường quốc tế, tiến tới nâng hạng sao OCOP.

Thực tế từ HTX Quảng Thọ 2 cho thấy, OCOP không chỉ mang lại thế mạnh uy tín trực tiếp cho HTX và người dân mà còn là động lực quan trọng trong xây dựng nông thôn mới, phát triển du lịch cộng đồng và tạo sân chơi khởi nghiệp cho thế hệ trẻ.

Kinh tế tập thể bứt phá NTM

Nhiều HTX kiểu mẫu ở Thừa Thiên Huế đã mạnh dạn thay đổi tư duy quản trị, hướng tới kinh doanh theo chuỗi giá trị, từ đó nâng tầm sản phẩm địa phương ra thị trường quốc tế. Góp phần vào thành công này là sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP, với vai trò như “bà đỡ” trong việc tái cơ cấu nông nghiệp, triển khai chương trình OCOP, phát triển du lịch nông thôn và hỗ trợ tinh thần khởi nghiệp cho thế hệ trẻ. Các hoạt động thiết thực do Trung tâm Các Chương trình Kinh tế - Xã hội tổ chức đã giúp HTX gia tăng giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường và khẳng định vai trò của kinh tế tập thể trong xây dựng nông thôn mới.

Trong thời gian qua, việc thực hiện đồng bộ các chính sách phát triển kinh tế tập thể đã giúp Thừa Thiên Huế khẳng định rõ vị trí của HTX trong tăng trưởng kinh tế địa phương. Các chủ trương khuyến khích đổi mới mô hình HTX nông nghiệp đã mang lại hiệu quả thiết thực, mở ra hướng phát triển bền vững gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới và tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Thông qua chương trình OCOP, nhiều sản phẩm đã được nâng tầm thương hiệu, đáp ứng yêu cầu thị trường và tạo động lực cho nông dân, đặc biệt trong phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp công nghệ cao.

Đặc biệt, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP. Huế đóng vai trò “bà đỡ” khi tổ chức hơn 52 lớp tập huấn cho hơn 3.000 lượt cán bộ, thành viên HTX, phát triển thị trường, truy xuất nguồn gốc và xúc tiến thương mại, phục vụ tuyên truyền, giới thiệu và tiêu thụ sản phẩm nông sản, ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh trật tự vùng nông thôn mới.

Song song với những nỗ lực chung tay, UBND TP. Huế cũng đầu tư nguồn lực hơn 12 tỷ đồng để hỗ trợ cá nhân, nhóm hộ, tổ hợp tác và HTX triển khai các mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao, gắn kết với chuỗi giá trị và thị trường xuất khẩu.

Nhiệm vụ trọng tâm của các HTX hiện nay không chỉ dừng lại ở tạo việc làm và đảm bảo an sinh xã hội, mà còn hướng tới tư duy kinh doanh hiện đại, hình thành các chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ, hướng đến một nông thôn mới nâng cao kiểu mẫu.

Vũ Hương