Phạt tiền chưa đủ răn đe, TP.HCM sẽ cho người vi phạm giao thông quét rác, sơn vạch đường…

Người vi phạm giao thông sẽ thu gom rác, kẻ vạch sơn

Chỉ vài ngày sau khi UBND TP.HCM giao Công an TP phối hợp các sở, ngành nghiên cứu hình thức xử phạt mới – lao động công ích đối với người vi phạm giao thông khiến dư luận đã “dậy sóng”.

Người vi phạm giao thông có thể thể bị thu gom rác, hỗ trợ kẻ vạch sơn, dọn dẹp tại điểm công cộng… - Ảnh: minh họa

Nhiều ý kiến đồng tình, xem đây là bước ngoặt để thay đổi ý thức người dân; song cũng có không ít quan ngại về cách thực thi, sự nhân văn và cả nỗi lo hình thức này có biến tướng thành “bêu rếu công cộng”.

Chia sẻ về điều này, chiều 2.10, Thượng tá Nguyễn Văn Bình - Phó Trưởng phòng cảnh sát giao thông (PC08), Công an TP.HCM – cho biết đề xuất này xuất phát từ thực tiễn phạt tiền đã không còn đủ sức răn đe. Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp vi phạm giao thông lặp đi lặp lại, có người bị phạt hàng chục lần nhưng vẫn… tái phạm. Hệ quả là tai nạn giao thông vẫn là “nỗi ám ảnh” hằng ngày trên đường phố Sài Gòn.

"Phòng cảnh sát giao thông đánh giá cao đề xuất này. Thực tế, phạt tiền chưa đủ sức răn đe. Bổ sung hình thức lao động công ích sẽ mang tính giáo dục trực tiếp, buộc người vi phạm có trách nhiệm với cộng đồng qua các hoạt động như: vệ sinh môi trường, thu gom rác, hỗ trợ kẻ vạch sơn, dọn dẹp tại điểm công cộng…”, ông Bình nói.

Ông Bình nhấn mạnh: Việt Nam chưa từng áp dụng biện pháp này trong xử lý vi phạm giao thông, nhưng nhiều nước tiên tiến như Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản đã thực hiện và mang lại hiệu quả tích cực. Đây không phải là hình phạt mang tính trừng phạt thân thể, mà là biện pháp giáo dục, giúp người vi phạm tự nhận thức trách nhiệm công dân.

Vì sao phạt tiền "hết thiêng"?

Theo Phòng cảnh sát giao thông đường bộ hiện nay quy định hiện hành trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, các hình thức xử phạt bao gồm: cảnh cáo, phạt tiền, tước giấy phép lái xe, tịch thu phương tiện, trục xuất (đối với người nước ngoài).

Ngoài ra, còn có các biện pháp khắc phục hậu quả như: buộc khôi phục tình trạng ban đầu, buộc tháo dỡ công trình vi phạm, buộc tiêu hủy tang vật gây hại, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp do vi phạm… Trong lĩnh vực giao thông đường bộ, chủ yếu áp dụng cảnh cáo, phạt tiền, tước giấy phép lái xe có thời hạn, tạm giữ hoặc tịch thu phương tiện, và buộc khắc phục hậu quả.

Thực tế cho thấy, với một thành phố hơn 10 triệu dân, hàng ngày có đến hàng nghìn trường hợp vi phạm, thì phạt tiền vừa không đủ răn đe, vừa gây áp lực xử lý hồ sơ, vừa không thay đổi triệt để hành vi. Thậm chí, một số người coi việc “đi đường sai” và “nộp phạt” như… “chi phí bắt buộc”.

Theo ông Bình việc người vi phạm giao thông bị phạt lao động công ích không phải là điều gì mới mẻ và xa lạ với thế giới. Hiện nay, ở Singapore, người vi phạm giao thông hoặc xả rác nơi công cộng có thể bị buộc tham gia chương trình Corrective Work Order: mặc áo phản quang, dọn vệ sinh nơi công cộng. Điều này vừa mang tính giáo dục, vừa tạo sự răn đe mạnh mẽ, bởi hành vi vi phạm được gắn liền với hành động khắc phục.

Tại Hàn Quốc, một số thành phố thí điểm cho người vi phạm giao thông nghiêm trọng tham gia lao động công ích trong trại phục hồi hoặc cộng đồng. Nhật Bản cũng áp dụng hình thức này trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và an toàn giao thông, với thời gian làm việc được tính toán phù hợp sức khỏe, lứa tuổi.

Điểm chung là không làm nhục, không cưỡng bức, mà biến lỗi lầm thành cơ hội giáo dục. Người vi phạm vừa “trả nợ xã hội”, vừa tự thấy xấu hổ để lần sau không tái phạm.

Theo kế hoạch, trong thời gian tới, Công an TP.HCM sẽ phối hợp với Sở Tư pháp, Sở Xây dựng cùng các cơ quan liên quan tham mưu sửa đổi luật, bổ sung quy định lao động công ích vào Luật Xử lý vi phạm hành chính và Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ.

“Nhiệm vụ của chúng tôi là xây dựng cơ chế thực hiện, quy định rõ hành vi nào được áp dụng, thời gian lao động, đơn vị giám sát, quyền và nghĩa vụ của người vi phạm. Tổ chức thí điểm tại một số địa bàn trọng điểm trước khi triển khai rộng rãi. Đảm bảo việc áp dụng mang tính nhân văn, an toàn, phù hợp sức khỏe, không mang tính cưỡng bức hay làm tổn hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người vi phạm”, ông Bình cho biết.

Đề xuất xử phạt lao động công ích với người vi phạm giao thông ở TP.HCM đang tạo nên một làn sóng tranh luận dữ dội. Nó phản ánh một thực tế: phạt tiền đã không còn đủ sức ngăn chặn tình trạng vi phạm tràn lan.

Nếu được thực hiện bài bản, đây có thể là cú hích thay đổi hành vi – để mỗi người tham gia giao thông không chỉ sợ mất tiền, mà còn sợ phải “cầm chổi quét đường trước mặt mọi người”.

Hồ Quang