Phát huy thế mạnh Vùng Thủ đô

Tăng cường kết nối

Cả nước đang hướng tới tinh gọn từ 63 tỉnh, thành xuống còn 34, trong đó, Hà Nội được giữ nguyên do tính chất đặc thù. Theo Nghị quyết 60/NQ-TW ngày 12/4/2025, việc sáp nhập đơn vị hành chính sẽ tinh gọn Vùng Thủ đô từ 10 xuống còn 7 tỉnh, TP: Hà Nội, Hưng Yên (hợp nhất với Thái Bình), Ninh Bình (hợp nhất với Hà Nam và Nam Định), Phú Thọ (hợp nhất với Vĩnh Phúc và Hòa Bình), Bắc Ninh (hợp nhất với Bắc Giang), Thái Nguyên (hợp nhất với Bắc Kạn) và Quảng Ninh. Riêng tại Vùng Thủ đô, chủ trương này được xem là bước đi chiến lược nhằm mở rộng không gian phát triển, tạo hành lang và động lực tăng trưởng mới cho các địa phương. Đây không đơn thuần là cải cách hành chính, mà là cơ hội mang tầm nhìn dài hạn để tái cấu trúc không gian kinh tế - xã hội, giúp các tỉnh, thành trong vùng cất cánh mạnh mẽ hơn trong Kỷ nguyên mới.

Thủ đô Hà Nội ngày càng phát triển. Ảnh: Thanh Hải

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên - Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, Vùng Thủ đô thực tế không phải là khái niệm mới, tuy nhiên cách nhìn nhận, cách tiếp cận và kỳ vọng đặt vào không gian địa lý đặc biệt này đang đổi thay theo chiều sâu và chiều rộng, phản ánh một bối cảnh mới, tư duy mới và cả những thách thức mang tính bước ngoặt. Vùng Thủ đô đang được tái định hình như một không gian tăng trưởng chiến lược của quốc gia, là một vùng động lực thực sự, có khả năng tạo đà bứt phá trong Kỷ nguyên mới. Khi quốc gia xác lập vị thế mới trong chuỗi giá trị toàn cầu, Vùng Thủ đô cũng chuyển dịch vai trò, từ vệ tinh của Hà Nội thành cực phát triển cấp vùng trong cấu trúc kinh tế - chính trị - xã hội hiện đại. Đây là biểu hiện cho một bước ngoặt, từ nền kinh tế dựa vào tài nguyên, lao động giá rẻ sang nền kinh tế sáng tạo, công nghệ cao. Từ phát triển chiều rộng sang phát triển chiều sâu. Từ “có tăng trưởng” sang “tăng trưởng chất lượng cao”. Và để làm được điều đó, không gian tăng trưởng cần được mở rộng về cả chiều vật lý lẫn chiều số.

Chủ động liên kết, dẫn dắt vùng

Để Hà Nội chủ động liên kết, dẫn dắt Vùng Thủ đô, tạo hiệu ứng lan tỏa, tương xứng với tiềm năng và vị thế vốn có, Luật Thủ đô năm 2024 đã khẳng định rõ "Thủ đô Hà Nội là trung tâm, động lực thúc đẩy liên kết, phát triển, là cực tăng trưởng của Vùng Thủ đô, vùng Ðồng bằng sông Hồng và cả nước". Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Ðồ án Ðiều chỉnh Quy hoạch chung đến năm 2045, tầm nhìn 2065 càng củng cố định hướng này, với mục tiêu đưa Hà Nội trở thành thành phố "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", ngang tầm các thủ đô phát triển trong khu vực.

Luật Thủ đô 2024 quy định việc liên kết, phát triển vùng của TP Hà Nội không chỉ giới hạn trong phạm vi 10 tỉnh, TP thuộc khu vực Vùng Thủ đô như hiện nay, mà còn bao hàm cả việc liên kết, phát triển với các địa phương khác trong Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng trung du miền núi phía Bắc và các tỉnh, TP khác. Luật Thủ đô 2024 cũng nêu rõ Hà Nội và các tỉnh, TP trực thuộc T.Ư thuộc Vùng Thủ đô, Vùng Đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng động lực phía Bắc có trách nhiệm liên kết, phát triển theo các chương trình, dự án phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, hệ thống quy hoạch quốc gia. Trong đó, Thủ đô Hà Nội được xác định là trung tâm, động lực thúc đẩy liên kết, phát triển, là cực tăng trưởng của Vùng Thủ đô, Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng động lực phía Bắc và của cả nước (Khoản 1, Điều 44). Để ngăn chặn tình trạng “trăm hoa đua nở”, “mạnh ai nấy làm”, luật quy định 4 nguyên tắc, phát triển vùng, tạo cơ sở cho việc thiết lập và vận hành một mô hình liên kết phát triển vùng linh hoạt theo tinh thần chủ động, cộng đồng trách nhiệm giữa các địa phương trong liên kết phát triển vùng.

Ðể phát huy vai trò dẫn dắt và tạo động lực cho Vùng Thủ đô, theo các chuyên gia, Hà Nội cần thực hiện đồng bộ các giải pháp mang tính đột phá, tập trung vào ba trụ cột chính hạ tầng hiện đại, kinh tế sáng tạo và liên kết vùng. Nhiều chuyên gia đánh giá cao giải pháp đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông và công nghệ. Ðột phá về hạ tầng được chọn là ưu tiên số một để Hà Nội trở thành trung tâm kinh tế của khu vực. Hà Nội vừa khởi công xây dựng hàng loạt công trình lớn như: cầu Tứ Liên và đường dẫn hai đầu cầu; nút giao Vành đai 3,5 với Đại lộ Thăng Long; đường trục Ba Sao - Bái Đính… Trưởng phòng Tài chính - đầu tư, Sở Xây dựng Hà Nội Phan Trường Thành cho biết, TP đang gấp rút chuẩn bị để từ nay đến cuối năm 2025 khởi công thêm các cầu: Thượng Cát, Ngọc Hồi, Trần Hưng Đạo, Hồng Hà, Mễ Sở; Vân Phúc… Bên cạnh đó, hai tuyến đường sắt đô thị số 2 Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo, số 5 Văn Cao - Hòa Lạc cũng đã được lệnh phải đáp ứng đủ các điều kiện để triển khai trong năm nay.

Sự phát triển bền vững của Vùng Thủ đô cần sự chung tay của Nhà nước, DN và người dân. Với mục tiêu tăng trưởng GDP 8% năm 2025 và hai con số từ năm 2026, Vùng Thủ đô có cơ hội trở thành trung tâm kinh tế, công nghệ và văn hóa tầm khu vực. Vùng Thủ đô mới với “thiên thời, địa lợi”, không chỉ là câu chuyện của Hà Nội và các tỉnh, TP trong vùng, mà là mảnh ghép lớn để hoàn thiện bức tranh khát vọng của cả nước.

Lại Tấn