Pháp luật một số quốc gia về công chức nhà nước Luật công vụ mới của Qatar: Năng lực quyết định vị trí việc làm

Tăng lương và thăng chức dựa trên hiệu suất

Luật mới đưa vào cơ chế đánh giá hiệu suất lao động rõ ràng và gắn khen thưởng, tăng lương, thăng chức theo năng suất, thay vì chỉ dựa vào chức vụ và thâm niên. Cụ thể, hệ thống đánh giá được bổ sung hai hạng mục mới: “Exceeds Expectations” (Vượt mong đợi) và “Exceptional” (Xuất sắc). Công chức đạt mức “Vượt mong đợi” hoặc “Xuất sắc” sẽ được xét tăng lương cao hơn, có thể lên tới 150% mức phụ cấp cấp bậc cho những người đạt thành tích hàng đầu, và có thể nhận thưởng hàng năm lên tới 120.000 QAR (33.000 USD) đối với cấp quản lý. Điều này đánh dấu sự chuyển hướng của Qatar sang mô hình trả lương theo năng lực và kết quả công việc, thay vì thâm niên hay chức vụ.

Việc tăng lương sẽ được chuẩn hóa toàn bộ vào ngày 1/1 hàng năm. Khoảng thời gian xét thăng tiến cũng được rút ngắn nếu cá nhân thực hiện tốt nhiệm vụ. Luật mới đặt trọng tâm vào việc khuyến khích công chức đưa ra sáng kiến, thực hiện công việc chủ động sáng tạo và chịu trách nhiệm.

Hỗ trợ cân bằng giữa công việc và đời sống gia đình

Hiểu rằng gia đình chính là hạt nhân của xã hội và mỗi cá nhân “trong có ấm” thì “ngoài mới yên”, luật công vụ mới của Qatar đưa ra một điểm sửa đổi đáng chú ý: chính sách hỗ trợ công chức về mặt xã hội nhằm “giúp ổn định gia đình”, coi đó là cơ sở cho phát triển xã hội và phát triển bền vững.

Theo đó, một trong những điểm nổi bật của luật mới là việc áp dụng khoản trợ cấp kết hôn hàng năm 12.000 QAR cho mỗi người phối ngẫu quốc tịch Qatar. Khoản trợ cấp này được thiết kế để hỗ trợ các gia đình trẻ và khuyến khích kết hôn giữa công dân Qatar. Đáng chú ý, cả hai vợ chồng đều đủ điều kiện nhận khoản trợ cấp này ngay cả khi họ làm việc trong chính phủ, phản ánh cam kết của Qatar trong việc củng cố các “hạt nhân gia đình” trong xã hội. Chính phủ nhấn mạnh rằng khoản trợ cấp này phù hợp với tầm của Qatar nhằm tăng cường gắn kết gia đình và tăng trưởng dân số quốc gia.

Qatar đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt "Chính phủ xuất sắc". Nguồn: telecomreview

Ngoài ra, luật cũng mở rộng nghỉ phép khẩn cấp lên 10 ngày mỗi năm, cho phép 10 giờ phép hàng tháng (tối đa 3 giờ mỗi ngày) để xử lý việc gia đình.

Nữ công chức sinh con có thể bắt đầu nghỉ thai từ tháng thứ 8 của thai kỳ, được làm việc từ xa từ tháng thứ 7 nếu muốn.

Tuyển dụng và hợp đồng linh hoạt

Luật mới cho phép mở rộng mô hình tuyển dụng linh hoạt hơn: hợp đồng tạm thời rõ ràng, cho phép sinh viên đại học làm công việc bán thời gian tại cơ quan nhà nước; phòng cho các vị trí chuyên môn, quản lý đặc biệt với phụ cấp tuyển dụng nhằm giữ chân nhân tài. Các chế độ đãi ngộ không tiền mặt cũng được nâng từ 3.000 QAR lên 5.000 QAR cho các cá nhân hoặc đơn vị xuất sắc.

Tối ưu hóa bộ máy hành chính phục vụ Tầm nhìn quốc gia

Những cải cách sâu rộng này phản ánh cam kết mạnh mẽ và nhất quán của Qatar trong việc điều chỉnh các chính sách lao động phù hợp với các mục tiêu dài hạn của Tầm nhìn Quốc gia Qatar 2030 và Chiến lược Phát triển Quốc gia lần thứ ba (2024 - 2030), nhấn mạnh sự xuất sắc trong quản trị và sự chuẩn bị sẵn sàng cho lực lượng lao động trong một tương lai đang không ngừng thay đổi.

Tuy nhiên, như bất kỳ cải cách lớn nào, câu chuyện còn dài và đầy thách thức đặc biệt là trong quá trình áp dụng và triển khai.

Điều khó khăn nhất chính là tạo ra sự thay đổi trong tư duy, văn hóa và thói quen công vụ truyền thống. Hệ thống công quyền lâu nay thường quen với cách làm xét thâm niên, chức vụ hơn xét năng lực. Việc chuyển đổi sang đánh giá theo năng lực và kết quả sẽ đòi hỏi một hành trình dài để thay đổi tư duy, đào tạo lại đội ngũ quản lý và công chức.

Bên cạnh đó, việc thiết kế hệ thống đánh giá hiệu suất công bằng và minh bạch cũng sẽ là một thách thức trên thực tế. Hệ thống đánh giá mới nếu không được thiết kế rõ ràng, công bằng và được minh bạch hóa thì rất dễ sinh ra cảm giác bất công, nghi ngờ thiên vị, hoặc bị lợi dụng. Việc đo lường “sáng kiến”, “đóng góp” và “hiệu quả” có phần chủ quan nên cần cơ chế giám sát và tránh bị lạm dụng.

Mặc dù các chính sách hỗ trợ gia đình và xã hội rất tiến bộ như trợ cấp kết hôn, làm việc từ xa dành cho nữ công chức mang thai nhưng quá trình thực thi có thể gặp khó khăn nếu các cơ quan nhà nước không hiện đại hóa tư duy, đặc biệt là ở các quốc gia còn nặng phân biệt giới, hoặc phải bảo đảm hạ tầng cơ sở đáp ứng cho phương thức làm việc mới.

Luật Nguồn nhân lực dân sự sửa đổi của Qatar là một bước tiến rõ rệt trong hành trình từ “quản lý theo chức vụ và thâm niên” sang “quản lý theo năng lực và hiệu quả” trong khu vực hành chính công. Bà Sarah Khasawneh, chuyên gia pháp lý tại Pinsent Masons (Qatar) nhận định, các cải cách này là “bước tiến lớn trong bức tranh việc làm của Qatar”, đồng thời cho thấy Chính phủ đang “hướng đến một nền hành chính dựa trên năng lực, minh bạch và trách nhiệm”. Việc sửa đổi thể chế này không chỉ mang lại những chính sách đãi ngộ mới, hỗ trợ gia đình, tuyển dụng linh hoạt mà còn đánh dấu một tư duy mới: công chức là hạt nhân nòng cốt của chính quyền. Một chính quyền mạnh cần có những hạt nhân giỏi.

Quỳnh Vũ