'Pháo đài nổi' của Mỹ đang áp sát Iran có gì đặc biệt?

Sau gần 3 năm rưỡi triển khai kéo dài tại Trung Đông, tàu sân bay USS Carl Vinson cuối cùng đã rời khu vực và hiện đang di chuyển qua Ấn Độ Dương. Kể từ khi lực lượng Houthi bắt đầu các đợt tấn công ở biển Đỏ, hải quân Mỹ vẫn duy trì sự hiện diện ổn định tại đây.

USS Carl Vinson từng được điều động tới biển Ả Rập để ứng phó với căng thẳng leo thang Israel - Iran - Mỹ. Nay khi Carl Vinson nhiều khả năng đang trên đường trở về cảng nhà tại West Coast (Mỹ), tàu sân bay USS Nimitz dường như đang đảm nhiệm vị trí thay thế ở vùng biển trọng yếu này.

Tàu sân bay USS Nimitz của Mỹ - Ảnh: Reuters

Theo National Interest, hình ảnh vệ tinh mới nhất, do Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) ghi lại trong tuần này, cho thấy nhóm tác chiến tàu sân bay Nimitz xuất hiện ngoài khơi bờ biển Oman. Trước đó, tàu đầu tiên của lớp Nimitz dự kiến sẽ có chuyến ghé cảng tại Đông Nam Á vào đầu tháng trước, nhưng sự leo thang bạo lực giữa Israel và Iran có thể đã khiến kế hoạch này bị hoãn lại.

Với hơn nửa thế kỷ hoạt động, lớp tàu sân bay Nimitz không chỉ là biểu tượng sức mạnh vượt trội mà còn là nền tảng công nghệ quốc phòng tiên tiến, vẫn giữ được giá trị chiến lược trong kỷ nguyên chiến tranh công nghệ cao.

Nền tảng hạt nhân tối ưu

Được thiết kế để vận hành dài hạn với chi phí bảo trì thấp, các tàu sân bay lớp Nimitz sử dụng năng lượng hạt nhân với hai lò phản ứng A4W cung cấp năng lượng cho bốn trục chân vịt. Điều này cho phép tàu hoạt động liên tục hơn 20 năm mà không cần tiếp nhiên liệu, mang lại khả năng cơ động không giới hạn trên toàn cầu, yếu tố đặc biệt quan trọng trong bối cảnh triển khai nhanh lực lượng tại các điểm nóng.

Với chiều dài hơn 330 mét và chiều rộng sàn đáp vượt 89 mét, diện tích hoạt động trên tàu sân bay Nimitz tương đương hơn 24.000m², cho phép bố trí và điều phối một đội hình không quân hùng hậu trên biển. Nimitz có khả năng mang theo hơn 90 máy bay, cả cánh cố định và cánh quay, chủ yếu là F/A-18 Super Hornet, máy bay cảnh báo sớm E-2D Hawkeye và trực thăng MH-60, giúp Nimitz tạo ra một căn cứ không quân di động có thể tấn công bất kỳ mục tiêu nào trong bán kính hơn 1.000km.

Không chỉ có thể chứa lượng máy bay lớn, các tàu Nimitz còn có khả năng mang theo hơn 90% nhiên liệu hàng không và 50% lượng vũ khí nhiều hơn so với các lớp tàu sân bay trước đó. Điều này mang lại hiệu quả tác chiến bền vững, đặc biệt trong các chiến dịch kéo dài không phụ thuộc vào hậu cần bờ biển.

Công nghệ tiên tiến

Tàu sân bay Nimitz là công cụ răn đe mạnh mẽ nhờ tích hợp hệ thống radar mạng pha chủ động, hệ thống chiến đấu Aegis, hệ thống kiểm soát tác chiến tích hợp (CIC) và hàng loạt công nghệ cảm biến tiên tiến cho phép kiểm soát không gian tác chiến hàng trăm cây số xung quanh.

Ngoài ra, hệ thống phòng thủ tầm gần (CIWS), tên lửa Sea Sparrow và hệ thống gây nhiễu điện tử cho phép bảo vệ toàn diện chống lại tên lửa chống hạm, UAV cảm tử và các mối đe dọa từ trên không.

Khả năng tích hợp và vận hành đồng thời hàng chục loại vũ khí, cảm biến, máy bay và tàu hộ tống xung quanh giúp tàu sân bay Nimitz hoạt động như một mạng lưới chiến đấu hợp nhất (network-centric warfare).

Trong môi trường tác chiến hiện đại, việc duy trì ưu thế thông tin và phối hợp giữa các đơn vị trên không, trên biển và dưới mặt biển là yếu tố then chốt, và Nimitz là trung tâm của hệ thống đó.

Lớp Ford - tương lai thay thế Nimitz

Mặc dù lớp Nimitz vẫn duy trì vai trò trung tâm trong biên chế hải quân Mỹ, thế hệ tiếp theo - lớp Ford, đã bắt đầu thay thế dần với công nghệ đột phá. USS Gerald R. Ford, chiếc đầu tiên của lớp này, là tàu sân bay đầu tiên sử dụng hệ thống phóng máy bay điện từ (EMALS) thay cho máy phóng hơi nước truyền thống, giúp tăng tốc độ và giảm chi phí bảo trì. Đồng thời, hệ thống mắt kiểm soát hạ cánh tiên tiến (AAG) cho phép máy bay hạ cánh an toàn và linh hoạt hơn.

Tàu lớp Ford còn được thiết kế để tối ưu hóa cho các nâng cấp trong tương lai như tích hợp vũ khí năng lượng định hướng (laser), UAV mang vũ khí và khả năng chiến đấu tự động hóa. USS John F. Kennedy, chiếc thứ 2 trong lớp, dự kiến sẽ gia nhập hạm đội vào năm 2027, đánh dấu bước tiếp theo trong quá trình hiện đại hóa lực lượng tàu sân bay Mỹ.

Sự xuất hiện của USS Nimitz diễn ra trong bối cảnh khu vực vùng Vịnh đang căng thẳng sau khi Israel tiến hành nhiều cuộc không kích vào các cơ sở hạt nhân và quân sự của Iran. Đáp trả lại, Iran và lực lượng ủy nhiệm Houthi đã gia tăng các cuộc tấn công, đặc biệt là tại biển Đỏ, nơi hai tàu thương mại bị đánh chìm trong tuần trước, gây thương vong đáng kể. Dù lệnh ngừng bắn do Mỹ và Qatar làm trung gian vẫn được duy trì trên lý thuyết, các hành động quân sự vẫn tiếp tục diễn ra, cho thấy nguy cơ xung đột quy mô lớn hơn vẫn hiện hữu.

Trong tình hình đó, việc điều động tàu sân bay lớp Nimitz, một nền tảng công nghệ quân sự hàng đầu, đóng vai trò là “lá chắn nổi” bảo vệ lợi ích chiến lược của Mỹ và đồng minh, đồng thời tạo điều kiện cho các chiến dịch không kích tầm xa nếu tình hình xấu đi. Không chỉ đơn thuần là một biểu tượng, Nimitz còn là đòn bẩy thực tế để kiểm soát vùng biển, ngăn chặn các hành động leo thang, và nếu cần thiết, triển khai sức mạnh với hiệu quả cao.

Hoàng Vũ