Phao cứu sinh

Nhiều đoàn phim châu Á thiệt hại nặng vì chọn nhầm diễn viên. Khi nghệ sĩ vướng scandal, không chỉ phim chưa chiếu bị cắt cảnh mà cả phim đã phát cũng có nguy cơ bị gỡ khỏi nền tảng. Trong bối cảnh đầu tư mỗi dự án tốn số tiền lớn, việc một tác phẩm bị “đóng băng” vì bê bối cá nhân gây tổn thất nghiêm trọng. AI được kỳ vọng là giải pháp giúp giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và tránh phải quay lại toàn bộ.

Nghệ sĩ “ngã ngựa”, bị thay mặt bằng AI

Bộ phim điện ảnh Chốt đơn buộc phải sử dụng công nghệ AI để thay thế gương mặt Thùy Tiên, nữ chính vướng ồn ào pháp lý, nhằm đưa tác phẩm ra rạp đúng kế hoạch. Dù đã được xử lý lồng tiếng và hình ảnh, nhiều cảnh quay vẫn thiếu tự nhiên, đặc biệt là các góc nghiêng dễ dàng để lộ vóc dáng và đường nét thật của cô.

Thay thế Thùy Tiên trong Chốt đơn bằng trí tuệ nhân tạo.

AI chỉ hoạt động hiệu quả ở các góc cận, chính diện, nhưng biểu cảm vẫn cứng đờ, thiếu đồng bộ với hình thể. Trong hoàn cảnh ê-kíp đối diện nguy cơ phải bỏ dở cả dự án, việc thay gương mặt bằng công nghệ trở thành giải pháp bất đắc dĩ.

Không chỉ ở Việt Nam, dùng công nghệ AI thay mặt diễn viên vướng ồn ào là điều đã xảy ra nhiều trên màn ảnh Hoa ngữ.

Bộ phim chống tham nhũng Anti-corruption Storm, với sự góp mặt của nhiều diễn viên gạo cội như Vương Chí Văn. Nhân vật phản diện do Vu Chấn - diễn viên của Nhà hát Nhân dân Bắc Kinh - thủ vai, có khẩu hình không đồng bộ, biểu cảm cứng đờ, tỷ lệ đầu và thân không cân đối khiến khán giả thắc mắc.

Thực tế vai này giao cho một diễn viên họ Triệu, quay xong từ năm 2017. Đến năm 2019, người này vướng bê bối phát ngôn, bị liệt vào danh sách nghệ sĩ xấu, kéo theo nhiều dự án như Phong Thanh, Vinh quang của thời đại bị ảnh hưởng. Để phim được phát sóng, đoàn phim buộc phải thay mặt nhân vật bằng công nghệ AI, sử dụng diễn viên Vu Chấn để quay lại các cảnh cần thiết.

Phim cổ trang Tam thiên nha sát gây tranh cãi khi nhân vật a hoàn Thanh Thanh, ban đầu do Lưu Lộ thủ vai, xuất hiện trên màn ảnh với gương mặt của Trương Đỉnh Đỉnh.

Nữ diễn viên bị AI đổi mặt "dị dạng".

Theo QQ, đoàn phim đã dùng AI thay mặt Lưu Lộ nhằm vượt qua vòng kiểm duyệt, do nữ diễn viên vướng scandal và bị cấm xuất hiện trên truyền hình. Dù một số khán giả thông cảm với lựa chọn này, phần lớn vẫn chê kỹ xảo sơ sài, thiếu thuyết phục.

So với việc phim bị cấm phát sóng hoàn toàn, đây có lẽ là phương án ít thiệt hại nhất, nhưng rõ ràng đoàn phim vẫn phải gánh chịu tổn thất không nhỏ.

Rủi ro nghề nghiệp

Từ năm 2014, Trung Quốc siết chặt quy định về việc cấm sóng các nghệ sĩ có hành vi vi phạm đạo đức hoặc pháp luật. Một khi nghệ sĩ vướng scandal, tác phẩm chưa phát sóng buộc phải thay vai, còn phim đã chiếu có thể bị gỡ bỏ, gây thiệt hại lớn.

Phim ảnh vốn tiêu tốn số tiền khổng lồ, nên khi một tác phẩm vì nghệ sĩ sai phạm đạo đức mà không thể lên sóng, hậu quả sẽ rất khó lường.

Như Thắng thiên hạ do công ty Đường Đức đầu tư 500 triệu NDT (70 triệu USD), hai diễn viên chính Phạm Băng Băng, Cao Vân Tường đều bị cấm sóng, loại khỏi dự án, khiến phim đến nay vẫn chưa thể phát hành, cổ phiếu của Đường Đức tụt thê thảm, ước tính tổn thất 800 triệu NDT (111 triệu USD).

Phạm Băng Băng (trái) và Cao Vân Tường khiến công ty Đường Đức thiệt hại nghiêm trọng.

Loạt phim Trịnh Sảng tham gia là Tuyệt mật giả, Người tình phỉ thúy, Tân thiến nữ u hồn, có tổng đầu tư hơn 700 triệu NDT (97,5 triệu USD) đều rơi vào cảnh “đắp chiếu”. Sau tin nữ diễn viên bị “phong sát”, công ty Văn Hóa Bắc Kinh từng đặt cược lớn vào Tân thiến nữ u hồn, trả cát-xê “trên trời” cho Trịnh Sảng bị điều tra tài chính, cổ phiếu giảm, lâm vào khủng hoảng nợ nần.

Ngay cả các công ty lớn còn lao đao, huống chi là các công ty sản xuất vừa và nhỏ. Vì thế, hiện nay khi ký hợp đồng, nhà sản xuất và nhà đầu tư thường thêm điều khoản đạo đức, quy định nếu nghệ sĩ gây ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sản xuất hoặc phát hành, họ sẽ phải hoàn trả cát-xê và bồi thường thiệt hại.

Theo các vụ kiện được công bố, quá trình tố tụng kéo dài, mức bồi thường thấp, doanh nghiệp vẫn là bên chịu thiệt.

Trịnh Sảng bị "phong sát", dẫn đến ít nhất 3 dự án bị "đắp chiếu".

Năm 2022, công ty Đường Đức công bố phán quyết sơ thẩm vụ kiện hợp đồng với Cao Vân Tường. Nam diễn viên thua kiện, phải bồi thường 48,85 triệu NDT. Nhưng tổn thất vì phim không thể phát sóng còn lớn hơn rất nhiều.

Nhà sản xuất từng cân nhắc dùng kỹ xảo thay mặt cả hai diễn viên chính để tiết kiệm chi phí, nhưng với mức đầu tư quá lớn.

Việc áp dụng công nghệ mới trong làm phim đúng là giúp đáp ứng nhu cầu sản xuất hiện đại. Nhưng dùng thế nào và có nên dùng hay không lại cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Bởi nếu sử dụng hiệu quả, kỹ xảo sẽ được khen ngợi, ngược lại nếu làm cẩu thả, chẳng những khiến khán giả khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh tiếng của diễn viên lẫn đoàn phim.

Phao cứu sinh

Năm 2019, một số công ty bảo hiểm Trung Quốc bắt đầu phát triển sản phẩm bảo hiểm “sụp đổ hình tượng”. Nhưng vì khó xác định ranh giới giữa vi phạm pháp luật và hành vi phi đạo đức, sản phẩm này đến nay vẫn chưa thể triển khai rộng rãi.

Trong bối cảnh đó, dịch vụ thẩm tra lý lịch nghệ sĩ ngày càng được ưa chuộng. Nhiều công ty dữ liệu hiện cung cấp dịch vụ đánh giá rủi ro nghệ sĩ, chia thành các nhóm: chính trị, pháp luật, đạo đức, thương mại, fan... Giá một bản báo cáo đầy đủ khoảng 53.000 NDT. Vì chi phí cao, chỉ những diễn viên chính mới được “kiểm tra”, dẫn đến rủi ro vẫn tồn tại ở các vai phụ.

Nếu không thể ngăn chặn rủi ro từ đầu, đoàn phim buộc phải dùng đến các phương án "chữa cháy" như quay lại, thay diễn viên, cắt cảnh hoặc dùng kỹ xảo.

Kha Chấn Đông bị thay vai sau khi vướng vào lao lý.

Nổi tiếng nhất là phim Tróc yêu ký (2014). Sau khi Kha Chấn Đông bị bắt vì ma túy, việc phát hành bị đình trệ. Nhà sản xuất hoàn toàn có thể dùng công nghệ để xử lý gương mặt của Kha Chấn Đông, nhưng cuối cùng vẫn quyết định thay thế anh bằng Tỉnh Bách Nhiên và quay lại toàn bộ với chi phí lên đến 70 triệu NDT.

Từ năm 2019, AI thay mặt bắt đầu được áp dụng trong ngành công nghiệp phim ảnh Trung Quốc. Công nghệ này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và tránh phải quay lại toàn bộ.

Theo người phụ trách công ty truyền thông kỹ thuật số Nhất Như (Thượng Hải), công nghệ mới cho phép chỉ cần 1-2 ngày thu dữ liệu gương mặt diễn viên là có thể thực hiện thay mặt qua AI. Một dự án thay mặt nhân vật chính khoảng 200-300 phút phim cần khoảng 4 tháng xử lý hậu kỳ, chi phí dao động từ 10.000-30.000 nhân dân tệ (1.393-4.179 USD) mỗi phút.

Dù thế, công nghệ vẫn chưa hoàn hảo bởi biểu cảm thường cứng đơ, không đồng bộ với chuyển động cơ thể, tỷ lệ khuôn mặt dễ bị phát hiện. Một số nhà sản xuất phải cắt bớt thời lượng vai diễn để giảm áp lực kỹ thuật.

Nghệ sĩ vướng scandal khiến ngành phim ảnh thiệt hại nặng. Trong khi rủi ro đạo đức ngày càng khó lường, còn công nghệ như AI chưa đủ hoàn thiện, việc chọn diễn viên phù hợp vẫn là bài toán khó với các nhà sản xuất.

Hà Trang