Phân cấp 412 nhiệm vụ lĩnh vực tài chính khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp

Chiều 14/6, tiếp tục chương trình Hội nghị trực tuyến toàn quốc tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ vận hành hệ thống chính trị khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, Ủy viên T.Ư Đảng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã giới thiệu hai chuyên đề gồm: “Báo cáo các nội dung cơ bản về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực tài chính khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp”; “Báo cáo vấn đề về xử lý tài sản khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp”.

Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và đại biểu tham dự Hội nghị tại điểm cầu Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Gần 200 nhiệm vụ tài chính cấp huyện chuyển cho cấp xã mới

Về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực tài chính, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, đây là chủ trương, chính sách lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước.

Để thể hiện sâu sắc tinh thần đột phá và căn cứ hướng dẫn của các cấp có thẩm quyền cũng như yêu cầu thực tiễn, Bộ Tài chính đã rà soát, nghiên cứu sửa các quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật do Bộ chủ trì soạn thảo trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền, như: sửa đổi các luật, nghị định, thông tư để phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền cho các bộ, cơ quan, địa phương thực hiện phù hợp với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Bộ Tài chính đã rà soát 24 lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước. Kết quả cho thấy, có 253 văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực trên, bao gồm 17 luật; 1 nghị quyết của Quốc hội; 2 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; 65 nghị định, 25 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 143 thông tư của Bộ Tài chính.

Bộ Tài chính đề xuất phân cấp và thực hiện chính quyền địa phương hai cấp đối với 412 nhiệm vụ, đạt tỷ lệ 48,5%. Trong đó, có 58 nhiệm vụ đã thực hiện phân cấp, phân quyền tại các luật, nghị quyết đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ tám (tháng 10/2024) và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Còn lại, có 354 nhiệm vụ, thẩm quyền đã và đang tiếp tục đề xuất phân cấp, phân quyền. Trong đó, có 13 nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân quyền cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; 3 nhiệm vụ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân quyền cho chính quyền địa phương. 92 nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phân cấp cho Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ hoặc chính quyền địa phương (HĐND, UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh/xã). 25 nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ phân cấp cho chính quyền địa phương.

Hai nhiệm vụ thuộc HĐND phân cấp cho UBND; 3 nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của người có thẩm quyền phân cấp cho chủ đầu tư; 3 nhiệm vụ Bộ trưởng phân cấp cho Thủ trưởng cơ quan thống kê quốc gia; 6 nhiệm vụ trước đây phải báo cáo đại diện chủ sở hữu phê duyệt/cho ý kiến đã được giao cho hội đồng thành viên, chủ tịch công ty.

Ngoài ra, có 187 nhiệm vụ chính quyền địa phương cấp huyện chuyển xuống cho chính quyền địa phương cấp xã. 20 nhiệm vụ chính quyền địa phương cấp huyện chuyển lên chính quyền địa phương cấp tỉnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giới thiệu chuyên đề về lĩnh vực tài chính. Ảnh: Nguyên Anh

Quản lý đầu tư bằng Hệ thống công nghệ thông tin

Đối với các nhiệm vụ nêu trên, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, Bộ Tài chính đã xây dựng trình Chính phủ để trình Quốc hội sửa 13 luật tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025). Đồng thời xây dựng các văn bản quy định chi tiết các luật này. Bộ cũng đã trình Chính phủ ban hành 5 nghị định và ban hành theo thẩm quyền 7 thông tư để thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực tài chính khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng làm rõ các nội dung phân cấp theo từng lĩnh vực tài chính, ngân sách, qua đó thể hiện rõ kết quả thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, bảo đảm định hướng mô hình cấp trung ương (Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ) tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách, giữa vai trò kiến tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát; phân cấp, phân quyền triệt để cho chính quyền địa phương trên tất cả các lĩnh vực. Đồng thời bảo đảm việc triển khai nhiệm vụ được thông suốt, hiệu quả, kịp thời, cải cách tối đa thủ tục hành chính, giảm chi phí, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân, doanh nghiệp...

Đáng chú ý, về lĩnh vực đầu tư công, có 4 nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền. Trong đó, có 2 nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính được phân cấp cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương. Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ phân cấp toàn bộ thẩm quyền quyết định đầu tư, bao gồm cả dự án quan trọng quốc gia. Thủ tướng Chính phủ chỉ quyết định đầu tư duy nhất đối với trường hợp dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Thủ tướng đồng thời phân cấp thẩm quyền trong việc kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn ngân sách Trung ương.

Ngoài ra, công tác quản lý đầu tư công được đổi mới toàn diện nhằm bảo đảm các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương được chủ động, rút ngắn thời gian trong công tác chuẩn bị đầu tư, quyết định chủ trương đầu tư và tổ chức thực hiện dự án bao gồm 7 nội dung. Trong đó, chuyển toàn bộ công tác quản lý đầu tư công sang quản lý bằng Hệ thống công nghệ thông tin và công tác hậu kiểm đi kèm với xây dựng chế tài để xử lý việc chậm trễ thi hành công vụ trong lĩnh vực đầu tư công.

Quang cảnh Hội nghị tại điểm cầu Thành ủy Hà Nội.

Bố trí một trụ sở làm việc cho nhiều cơ quan, đơn vị sử dụng

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, khi xử lý tài sản khi sắp xếp đơn vị hành chính nên ưu tiên bố trí trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp của các cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp huyện cho đơn vị hành chính cấp cơ sở nơi đóng trụ sở hoặc cơ quan, tổ chức, đơn vị khác của Nhà nước (kể cả cơ quan, tổ chức, đơn vị của Trung ương trên địa bàn) có nhu cầu để làm trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp; có thể thực hiện bố trí một trụ sở làm việc cho nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị sử dụng.

Đồng thời, một cơ quan có thể bố trí duy trì làm việc tại nhiều trụ sở trong giai đoạn đầu sắp xếp đơn vị hành chính để bảo đảm công tác quản lý Nhà nước tại các địa bàn sáp nhập và giảm bớt khó khăn việc đi lại, sinh hoạt của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động; không để ảnh hưởng, gián đoạn việc cung cấp các dịch vụ công cho người dân.

Bên cạnh đó, thực hiện hoán đổi (điều chuyển) trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp tỉnh, huyện, xã và cơ quan Trung ương trên địa bàn có trụ sở dôi dư, thừa, thiếu diện tích so với tiêu chuẩn, định mức để bảo đảm tận dụng tối đa cơ sở vật chất, trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp sẵn có trên địa bàn.

Đối với các trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp dôi dư sau khi đã bố trí, sắp xếp được thực hiện theo các hình thức xử lý tài sản theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, theo Bộ trưởng nên ưu tiên chuyển đổi công năng để làm cơ sở y tế, giáo dục, sử dụng cho các mục đích công cộng khác của địa phương (thư viện, công viên, thiết chế văn hóa, thể thao....).

Hoặc thu hồi để giao tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà của địa phương quản lý, khai thác (quản lý để phục vụ mục tiêu lâu dài của Nhà nước; bảo quản, bảo vệ tài sản; bố trí cho các cơ quan, đơn vị sử dụng tạm thời; cho thuê nhà gắn với đất), giao tổ chức phát triển quỹ đất của địa phương quản lý, phát triển và khai thác theo quy định của pháp luật.

Đối với xe ô tô phục vụ công tác chung của các đơn vị cấp huyện sau khi bỏ cấp huyện thì giao, điều chuyển cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị còn thiếu hoặc chưa có tài sản hoặc được xử lý theo quy định, ưu tiên giao cho các xã, phường, đặc khu mới theo định mức từ 1 - 2 xe trên một đơn vị cấp xã và được điều hòa giữa các đơn vị cấp xã của địa phương.

“Trường hợp cần phải đưa đón công chức, viên chức, người lao động khi phải thay đổi địa điểm làm việc thì bố trí xe ô tô hiện có hoặc bổ sung định mức sử dụng xe ô tô chuyên dùng để mua sắm hoặc thuê xe ô tô theo quy định để phục vụ việc đưa đón, bảo đảm công chức, viên chức, người lao động hoàn thành đầy đủ nhiệm vụ được giao, bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả” – Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.

Đối với máy móc, thiết bị chuyên dùng thì xử lý theo nguyên tắc cơ quan, tổ chức, đơn vị nào được tiếp nhận nhiệm vụ có sử dụng máy móc, thiết bị chuyên dùng thì được tiếp nhận tài sản tương ứng để tiếp tục thực hiện hiện nhiệm vụ.

Đối với máy móc, thiết bị phổ biến, máy móc, thiết bị dùng chung và các tài sản khác thì ưu tiên tận dụng các tài sản còn khả năng sử dụng và chuyển đến địa điểm làm việc mới của đơn vị và cán bộ, công chức, viên chức để tiếp tục sử dụng, đảm bảo thực hiện nhiệm vụ sau sắp xếp, không làm ảnh hưởng đến hoạt động của đơn vị; hạn chế tối đa việc phải mua sắm mới tài sản.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, đơn vị hành chính cấp xã (mới) được hình thành sau khi thực hiện việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã có trách nhiệm tiếp nhận, kế thừa việc quản lý, sử dụng các loại tài sản kết cấu hạ tầng do đơn vị hành chính cấp xã (cũ) đang quản lý, sử dụng.

Trường hợp đơn vị hành chính cấp xã (cũ) được tách thành nhiều phần để hình thành các đơn vị hành chính cấp xã (mới) thì đơn vị hành chính cấp xã (mới) có trách nhiệm tiếp nhận, kế thừa việc quản lý, sử dụng đối với các tài sản kết cấu hạ tầng của đơn vị hành chính cấp xã (cũ) nằm trên địa bàn theo đơn vị hành chính cấp xã (mới).

Trường hợp tài sản nằm trên nhiều địa bàn đơn vị hành chính cấp xã mới thì Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định việc giao trách nhiệm tiếp nhận, kế thừa việc quản lý, sử dụng cho cơ quan cấp tỉnh hoặc đơn vị hành chính cấp xã (mới).

Nguyên Bảo