Phải chủ động có kế hoạch xây dựng pháp luật từ đầu nhiệm kỳ, đầu năm

Ngày 29/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, (QH) làm việc cả ngày tại hội trường thảo luận về các nội dung: (1) Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026; (2) Kết quả thực hiện các nghị quyết của QH về kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025: phát triển kinh tế - xã hội; cơ cấu lại nền kinh tế; (3) Báo cáo của Chính phủ, Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC về việc ban hành văn bản điều chỉnh nội dung thuộc thẩm quyền của QH để xử lý vấn đề phát sinh khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và tháo gỡ vướng mắc do quy định của pháp luật; (4) Báo cáo của Chính phủ, TANDTC, VKSNDTC về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của QH, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ QH năm 2025.

Các đại biểu đều đánh giá, dưới sự lãnh đạo và quyết tâm chính trị rất lớn của Trung ương, Bộ Chính trị, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng, sự vào cuộc của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, các cấp, các ngành, sự nỗ lực vượt qua khó khăn của người dân và doanh nghiệp. Tình hình kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh trong 9 tháng đầu năm và ước cả năm 2025 có nhiều điểm sáng nổi bật, các chỉ tiêu đều đạt và vượt kế hoạch đề ra.

Đại biểu Mai Văn Hải. (Ảnh: quochoi.vn)

Thảo luận về công tác xây dựng và thực thi pháp luật, Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) cho rằng, công tác này đang được thực hiện đổi mới cả về tư duy và cách làm: Chính phủ đã xác định đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, kịp thời thể chế các chủ trương, nghị quyết của Đảng, nhất là việc nhanh chóng trình QH thể chế hóa các cơ chế, chính sách để triển khai thực hiện các nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đây là những chủ trương rất quan trọng để đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển nhanh và bền vững.

Với một khối lượng các dự án luật trình QH lớn nhất từ trước tới nay, nhất là việc trình QH để sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013 tại một kỳ họp, thông qua nhiều dự án luật để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; tư duy xây dựng pháp luật được đổi mới, xây dựng, hoàn thiện pháp luật trong năm đã từng bước tháo gỡ điểm nghẽn, tạo môi trường cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh.

Nhưng bên cạnh đó thì cũng còn một số tồn tại như: Có dự án luật phải sửa đổi, bổ sung sau một thời gian ngắn khi ban hành, thậm chí phải sửa nhiều lần; việc ban hành một số văn bản để cụ thể hóa việc thi hành luật để tháo gỡ điểm nghẽn các quy định của pháp luật cũng còn chậm; việc hợp nhất một số văn bản còn chậm gây khó khăn cho việc áp dụng thi hành luật.

Từ những vấn đề nêu trên, Đại biểu Mai Văn Hải đề nghị tiếp tục triển khai tổ chức thực hiện Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Theo Đại biểu, kế hoạch xây dựng pháp luật phải thật chủ động ngay từ đầu nhiệm kỳ, từ đầu năm; tiếp tục đổi mới tư duy, xây dựng pháp luật theo hướng vừa đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, kiến tạo phát triển, chỉ trình QH quy định trong Luật những vấn đề mang tính nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của QH.

Đại biểu Hải nhấn mạnh, các quy định của pháp luật phải mang tính ổn định, khi được sửa đổi; sửa đổi, bổ sung thì cần phải được hợp nhất kịp thời theo đúng quy định của pháp luật để thuận lợi cho việc áp dụng thực hiện. Đồng thời, cần phải đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng và thực thi pháp luật, nhất là việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc kiểm tra, rà soát phát hiện chồng chéo trong các luật, văn bản quy phạm pháp luật.

Đại biểu Đoàn Thanh Hóa cũng quan tâm đến sắp xếp tổ chức bộ máy và thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Theo Đại biểu, có thể khẳng định đây là cuộc cách mạng toàn diện và sâu sắc nhất trong sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Sau gần 4 tháng đi vào hoạt động, có thể thấy mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động cơ bản thông suốt, tập trung để giải quyết các thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, tập trung cho nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh ở địa phương cơ sở.

Bên cạnh những kết quả đạt được là chủ yếu, sau khi đi vào vận hành bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, cũng còn bộc lộ một số khó khăn, tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Chẳng hạn, cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, chuyển đổi số còn gặp khó khăn; một số cử tri phản ánh Cổng dịch vụ công quốc gia nhiều khi quá tải, làm chậm trễ việc giải quyết thủ tục hành chính của người dân; việc bố trí sử dụng công sở ở một số nơi chưa thật hợp lý, chưa sử dụng hết công năng của các công sở xã cũ, còn gây lãng phí; cán bộ công chức phải giải quyết khối lượng công việc nhiều, áp lực lớn nhưng chế độ, chính sách thì chưa được cải thiện…

Từ đó, Đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo, đánh giá lại việc thực hiện phân cấp, phân quyền cho xã, phường, đặc khu trong thời gian vừa qua, để có sự điều chỉnh phù hợp với mô hình cấp xã hiện nay. Chỉ đạo sớm thực hiện việc xác định vị trí việc làm, xây dựng chính sách tiền lương tương xứng với vị trí việc làm của cán bộ công chức, trước mắt đề nghị cũng sớm có chính sách đãi ngộ tiền lương đối với đội ngũ CBCC cấp xã hiện nay để họ an tâm công tác.

Ngoài ra, có cơ chế để sàng lọc cán bộ, sẵn sàng thay thế đối với cán bộ không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Tiếp tục quan tâm đầu tư cho hạ tầng chuyển đổi số, chú trọng việc đào tạo, bồi dưỡng kiến thức công nghệ thông tin, chuyển đổi số cho cán bộ, công chức, tổ chức thực hiện tốt cuộc vận động “Bình dân học vụ số” thiết thực với người dân.

Đại biểu Dương Văn Phước. (Ảnh: quochoi.vn)

Cũng nêu một số vướng mắc trong quá trình triển khai, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, Đại biểu Dương Văn Phước (Đoàn Đà Nẵng) đề nghị Chính phủ sớm ban hành các văn bản hướng dẫn còn thiếu; sửa đổi, bổ sung các quy định còn chồng chéo; sớm nghiên cứu, ban hành cơ chế tài chính phù hợp cho cấp xã; xây dựng cơ chế phân cấp, phân quyền, ủy quyền rõ ràng, bảo đảm tính chủ động, linh hoạt cho chính quyền địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Tập trung đẩy mạnh cải cách, đơn giản thủ tục hành chính, giảm bớt khó khăn cho địa phương, doanh nghiệp và người dân.

Đồng thời, tiếp tục đầu tư, nâng cấp, đồng bộ cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin cho cấp xã, nhất là vùng sâu, vùng xa, miền núi, biên giới, hải đảo; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý hành chính. Bộ Nội vụ sớm khảo sát thực tế, xây dựng vị trí việc làm, khung biên chế tối thiểu để làm cơ sở định biên cho cấp xã; tham mưu Chính phủ ban hành cơ chế tiền lương phù hợp để khuyến khích cán bộ, công chức cấp xã yên tâm công tác, thu hút cán bộ về công tác tại khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn.

Đại biểu Phước cho rằng, thành công của mô hình mới phụ thuộc vào sự phối hợp chặt chẽ giữa “thể chế pháp lý đồng bộ, với đội ngũ cán bộ năng lực, trách nhiệm và hạ tầng kỹ thuật công nghệ hiện đại”, dựa trên nền tảng tư duy quản trị mới. Vì vậy, Đại biểu đề nghị Đảng, Nhà nước tăng cường chỉ đạo chuyển mạnh tư duy từ “quản lý hành chính” sang “quản trị nhà nước”, đây không đơn thuần là thay đổi thuật ngữ, mà là cuộc cách mạng về “tư duy, văn hóa và thể chế”. Điều này cũng đòi hỏi vai trò trung tâm, dẫn dắt của người đứng đầu trong mô hình mới, buộc họ phải là những “kiến trúc sư trưởng, nhà điều phối và người phục vụ”, vì sự phát triển của đất nước, vì hạnh phúc của Nhân dân.

Mai Hoàng