Petrovietnam – Tầm vóc 'người anh cả'

1. Năm 1975, đất nước vừa thống nhất, vết thương chiến tranh còn hằn sâu. Kinh tế kiệt quệ, cơ sở vật chất nghèo nàn, hạ tầng gần như bị tàn phá. Khi ấy, Việt Nam còn bị cấm vận, nguồn vốn vay gần như đóng băng, thiết bị – công nghệ lạc hậu, nhân lực khan hiếm. Trong bối cảnh đó, việc nghĩ đến một ngành công nghiệp dầu khí – vốn đòi hỏi công nghệ cao, vốn đầu tư khổng lồ, nhân lực tinh hoa – tưởng chừng là điều viển vông. Nhưng Lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã nhìn thấy tầm quan trọng chiến lược của dầu khí. Đó không chỉ là nguồn năng lượng, dầu khí còn là “chìa khóa” để mở ra con đường công nghiệp hóa để khẳng định vị thế quốc gia trong một thế giới đang chuyển động mạnh mẽ. Vậy nên, ngay sau ngày đất nước hoàn toàn thống nhất, ngày 3/9/1975, Tổng cục Dầu khí Việt Nam, tiền thần của Petrovietnam, đã được thành lập. Đây là bước đi mang tầm nhìn chiến lược, thể hiện ý chí, khát vọng tự lực, tự cường của Việt Nam.

Xây lắp chân đế giàn khoan dầu khí ở Tiên Hưng (Thái Bình cũ)

Sự khởi đầu của ngành dầu khí Việt Nam cũng vô cùng khó khăn, thiếu thốn. Không có công nghệ hiện đại, phải phụ thuộc vào sự giúp đỡ quốc tế. Đội ngũ cán bộ vừa thiếu vừa yếu, đa số xuất thân từ các ngành nghề khác. Hạ tầng gần như bằng không, từ cảng biển, kho chứa đến phương tiện thăm dò. Môi trường quốc tế đầy thách thức: cấm vận, giá dầu biến động, cạnh tranh khốc liệt. Thứ duy nhất họ có là ý chí và niềm tin sắt đá rằng Việt Nam có biển ắt có dầu như mong ước của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Giàn MSP-1 khai thác tấn dầu đầu tiên trên mỏ Bạch Hổ năm 1986

Họ phải làm việc trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt. Trên biển khơi là sóng to gió lớn, trong rừng sâu nắng gió, trong những lán trại tạm bợ thiếu thốn. Nhiều người gọi đó là “đi xây dựng ngành dầu khí từ con số không”. Nhưng chính trong gian khó ấy, bản lĩnh của người lao động Petrovietnam đã được tôi luyện. Họ kiên cường, cần mẫn, vừa học vừa làm, sẵn sàng hy sinh đời tư để dấn thân cho một sự nghiệp lớn lao. Sự kiện ngày 26/6/1986, khi những giọt dầu đầu tiên từ mỏ Bạch Hổ tuôn trào và những giếng dầu đầu tiên từ mỏ Bạch Hổ đã được khai thác vì thế không chỉ đơn thuần là một sản phẩm kinh tế. Đó là biểu tượng của ý chí Việt Nam không sợ khó khăn, dám nghĩ dám làm, dám đi đến cùng để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước. Là sự khẳng định Việt Nam hoàn toàn có thể làm chủ một ngành công nghiệp phức tạp bậc nhất thế giới.

Từ con số “0”, trong điều kiện khắc nghiệt, Petrovietnam đã biến điều tưởng chừng không thể thành hiện thực!

2. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, Petrovietnam đã luôn giữ vai trò “người khổng lồ thầm lặng” phía sau sự phát triển thần kỳ của nền kinh tế. Có giai đoạn, đóng góp của ngành dầu khí chiếm tới 30% tổng thu ngân sách Nhà nước, một tỷ trọng mà không ngành kinh tế nào có thể đạt được. Đặc biệt trong giai đoạn khủng hoảng, tăng trưởng kinh tế khó khăn, nguồn thu từ Petrovietnam đã trở thành “điểm tựa” giúp ngân sách quốc gia duy trì ổn định. Trong những giai đoạn giá dầu thế giới biến động, Petrovietnam luôn được giao nhiệm vụ điều tiết, bình ổn thị trường xăng dầu, khí đốt trong nước.

Trong giai đoạn khủng hoảng, tăng trưởng kinh tế khó khăn, nguồn thu từ Petrovietnam đã trở thành “điểm tựa” giúp ngân sách quốc gia duy trì ổn định

Thông qua việc hoàn chỉnh, đồng bộ chuỗi công nghiệp dầu khí, Petrovietnam còn đang giữ vai trò quan trọng, nòng cốt trong thực hiện 5 chữ An, gồm: An ninh năng lương; An ninh kinh tế; An ninh lương thực; An ninh quốc phòng và chủ quyền quốc gia trên biển; và góp phần bảo đảm an sinh xã hội. Petrovietnam hiện đang cung ứng khoảng 60-70% nhu cầu xăng dầu, 70-80% nhu cầu khí dân dụng, trên 10% sản lượng điện và 70-80% nhu cầu phân đạm trong nước. Các mỏ dầu khí trong nước, hệ thống đường ống dẫn khí dài hàng nghìn km, các nhà máy điện khí – nhiệt điện, lọc hóa dầu, đạm… đã trở thành xương sống trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. 100% nhiên liệu quốc phòng được sản được Petrovietnam sản xuất đều được cung cấp cho các hoạt động an ninh quốc phòng, bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển.

Cụm Khí - Điện - Đạm Cà Mau

Petrovietnam giờ đã trở thành doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam với quy mô tài sản trên 1 triệu tỷ đồng; vốn chủ sở hữu hợp nhất hơn 556 tỷ USD. Tổng doanh thu của Petrovietnam đạt trên 605 tỷ USD, tương đương khoảng 9-10% GDP. Nộp ngân sách trên 142 tỷ USD (khoảng 2.897 triệu tỷ đồng); trước năm 2000 chiếm khoảng 30% tổng thu ngân sách nhà nước, hiện chiếm khoảng 8-9%. Lợi nhuận cao nhất, trong đó giai đoạn 2020-2025 đạt 316 nghìn tỷ đồng (tương ứng khoảng 2,2 tỷ USD/năm), riêng năm 2024 đạt 59.662 tỷ đồng. Giai đoạn 2011-2025, Petrovietnam đã dành trên 10,3 nghìn tỷ đồng cho các hoạt động an sinh xã hội, riêng giai đoạn 2020-2025 là 5.129 tỷ đồng.

3. Không chỉ đóng góp trực tiếp vào 5 “An”, thông qua các hoạt động của mình, Petrovietnam còn kéo theo sự phát triển của nhiều ngành, lĩnh vực khác của nền kinh tế phát triển như cơ khí chế tạo, xây dựng, vận tải biển, hóa chất, tài chính – ngân hàng… Petrovietnam vì thế không chỉ đơn thuần là một tập đoàn kinh tế, mà còn là hạt nhân thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Các công trình như Nhà máy lọc dầu Dung Quất, Nhà máy đạm Phú Mỹ, Cụm khí – điện – đạm Cà Mau, Chuỗi dự án khí Nam Côn Sơn… đã trở thành biểu tượng của công nghiệp Việt Nam hiện đại.

NMLD Dung Quất - một trong những công trình trọng điểm quốc gia, đóng góp quan trọng cho kinh tế xã hội tỉnh Quảng Ngãi và đảm bảo an ninh năng lượng cho cả nước.

Nhưng Petrovietnam không chỉ là hiện thân của khát vọng tự cường, bản lĩnh vượt khó, trí tuệ Việt Nam mà còn là minh chứng cho phương châm “Việt Nam muốn là bạn với các nước trong cộng đồng quốc tế...”. Ngay từ những ngày đầu, hợp tác quốc tế đã là chìa khóa để ngành dầu khí Việt Nam vượt khó đi lên. Việc thành lập Liên doanh Vietsovpetro năm 1981 không chỉ mang lại công nghệ, vốn mà còn đào tạo đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Sau đó, Petrovietnam đã mở rộng hợp tác với hàng loạt đối tác quốc tế như Total (Pháp), BP (Anh), ConocoPhillips (Mỹ), Idemitsu (Nhật), Petronas (Malaysia)… Hoạt động của Petrovietnam cũng được mở rộng, hiện diện tại nhiều quốc gia như Nga, Algeria, Malaysia… Bên cạnh các lợi ích kinh tế cho đất nước thì các dự án khai thác chung còn góp phần tăng cường quan hệ song phương, đa phương, nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam, là công cụ ngoại giao kinh tế và thể hiện tầm vóc một tập đoàn năng lượng quốc gia.

Trước sự chứng kiến của Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, Chủ tịch HĐTV Petrovietnam Lê Mạnh Hùng (trái) và Tổng Giám đốc Petronas Tengku Taufik đã trao Biên bản ghi nhớ hợp tác giữa hai tập đoàn về năng lượng tái tạo.

Petrovietnam còn ghi dấu ấn ở lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật chất lượng cao như chế tạo giàn khoan, tàu chứa dầu (FSO/FPSO), công trình biển. Các đơn vị dịch vụ kỹ thuật của Tập đoàn đã có khả năng chế tạo, nâng cấp các giàn khoan tự nâng (jack-up rig), FPSO, FSO… những sản phẩm vốn trước đây Việt Nam phải nhập khẩu, thậm chí đủ năng lực cạnh tranh với các nhà thầu quốc tế, tham gia xây dựng công trình ở nhiều nước. Đây là minh chứng rõ rệt cho năng lực nội sinh về khoa học công nghệ của Petrovietnam và là sự chuẩn bị quan trọng cho kỷ nguyên chuyển dịch năng lượng, khẳng định sự năng động và tầm nhìn xa của Tập đoàn.

Nói vậy để thấy, trong bức tranh tổng thể nền kinh tế Việt Nam, Petrovietnam không chỉ là một doanh nghiệp lớn mà là trụ cột chiến lược. Và nếu ví nền kinh tế Việt Nam là một “cơ thể sống” thì Petrovietnam chính là “trái tim bơm máu” cho cơ thế ấy hoạt động. Sự phát triển ổn định của Petrovietnam cũng đồng nghĩa với sự ổn định của nền kinh tế và xã hội. Hợp tác dầu khí cũng là kênh đối ngoại hiệu quả. Nếu như trong nước, Petrovietnam là trụ cột kinh tế thì trên trường quốc tế, Petrovietnam là “đại sứ kinh tế – năng lượng” của Việt Nam. Đây là vai trò mà không nhiều doanh nghiệp Việt Nam có thể đảm nhiệm.

Petrovietnam - doanh nghiệp đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam chế tạo và xuất khẩu chân đế điện gió ngoài khơi cho các đối tác nước ngoài

4. Nhìn lại chặng đường 50 năm xây dựng và phát triển để thấy tầm vóc và vai trò chiến lược, then chốt của Petrovietnam đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Petrovietnam đã đi một hành trình từ “con số 0” đến “người khổng lồ năng lượng”. Việc đổi tên Petrovietnam từ Tập đoàn Dầu khí Việt Nam thành Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam đã nói lên điều đó. Petrovietnam hôm nay không chỉ tiếp thu mà còn tham gia định hình xu thế mới, nhất là trong điện gió ngoài khơi và năng lượng tái tạo. Từ những giàn khoan đầu tiên ở Bạch Hổ đến những dự án điện gió ngoài khơi, từ những đồng đô la đầu tiên nộp ngân sách đến những tầm nhìn toàn cầu, tất cả đều phản ánh trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng Việt Nam.

Nếu kinh tế Việt Nam sau 50 năm đã có bước phát triển thần kỳ thì phía sau sự thần kỳ đó, những đóng góp của Petrovietnam, của các thế hệ người lao động Petrovietnam là vĩ đại!

Hà Lê